Η Νόσος των Λεγεωνάριων είναι μια ύπουλη λοίμωξη, καθώς μεταδίδεται μέσω των κλιματιστικών και ενώ μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη, συνήθως δεν δίνεται η κατάλληλη σημασία. Μάλιστα, απασχόλησε και πάλι την επικαιρότητα, καθώς φέρεται να ευθύνεται για τον θάνατο ενός 7χρονου παιδιού στη Θεσσαλονίκη.
Σύμφωνα με το ECDC, περίπου 1.000 άτομα νοσούν συνήθως κάθε χρόνο, ενώ ο ΕΟΔΥ αναφέρει ότι πρόκειται για μια οξεία βακτηριακή λοίμωξη του αναπνευστικού, που προκαλείται από τα βακτηρίδια του γένους Legionellae.
Η μετάδοση δεν γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά με αερογενώς εισπνοή του βακτηριδίου, όταν νερό που είναι μολυσμένο και διασκορπίζεται στον αέρα υπό μορφή σταγονιδίων.
Έτσι, ο χρόνος επώασης της λοίμωξης, είναι ο εξής:
- Πυρετός Pontiac: 3-5 ημέρες (συνήθως 24-48 ώρες)
- Νόσος λεγεωναρίων: 2-10 ημέρες (συνήθως 5-6 ημέρες)
- Πιθανές Πηγές μόλυνσης
- Συστήματα παροχής κρύου – ζεστού νερού (ντούς)
- Πύργοι ψύξης συστημάτων κλιματισμού
- Δεξαμενές αποθήκευσης νερού
- Θερμές ιαματικές πηγές
- Ιαματικά λουτρά
- Κολυμβητικές δεξαμενές (ιδίως εκείνες όπου το νερό είναι ζεστό και διακινείται)
- Σιντριβάνια
- Υγραντήρες ατμόσφαιρας και αναπνευστικές συσκευές που λειτουργούν με νερό βρύσης
Τα είδη λεγιονέλλας
Συνολικά, υπάρχουν 50 διαφορετικά είδη λεγιονέλλας, από τα οποία τα 28 έχουν συσχετιστεί με νόσηση στον άνθρωπο με συχνότερο τη Legionella pneumophila (18 οροομάδες, πιο συχνά νόσησης από οροομάδα 1 και οροομάδα 6), ενώ υπάρχουν δύο διαφορετικές κλινικές οντότητες της νόσου, που είναι οι εξής:
- Ο πυρετός Pontiac, που αποτελεί αυτοπεριοριζόμενη λοίμωξη που μοιάζει με γριπώδη συνδρομή
- Η νόσος των λεγεωναρίων, που εκδηλώνεται κυρίως πνευμονία, δυνητικά θανατηφόρος σε 5-30% των κρουσμάτων περίπου
Συνοπτικά η λεγιονέλλα αποτελεί:
- Βακτηρίδιο ευρέως διαδεδομένο στη φύση
- Βρίσκεται στα περισσότερα συστήματα νερού
- Αποικίζει εύκολα όλα τα συστήματα ύδρευσης, δίκτυο παροχής θερμού και κρύου νερού
Περιβάλλοντα που ευνοούν την ανάπτυξης της λεγιονέλλας
- Ιδανική θερμοκρασία νερού 20 – 45ο C
- Σε ντεπόζιτα και δεξαμενές ζεστού και κρύου νερού
- Σε σωλήνες με ελάχιστη ή καθόλου ροή νερού π.χ τα μη κατειλημμένα δωμάτια σε ξενοδοχειακές μονάδες
- Στα ιζήματα (βιομεμβράνες) και τις ακαθαρσίες των εσωτερικών επιφανειών σωλήνων και δεξαμενών
- Στις ίνες καουτσούκ και τις φυσικές ίνες σε αντιτριβικούς δακτυλίους και διατάξεις στεγάνωσης
- Σε θερμαντήρες νερού και δεξαμενές ζεστού νερού
- Στις εναποθέσεις αλάτων και τις διαβρώσεις σε σωλήνες, ντους και βρύσες
- Επιβιώνει μέσα σε άλλα βακτήρια και αμοιβάδες
15 τρόποι αντιμετώπισης
Όπως αναφέρει το ECDC στο ecdc.europa.eu, η Νόσος των Λεγεωναρίων μπορεί να εντοπιστεί κυρίως σε ξενοδοχεία και ιδιαίτερα το καλοκαίρι, όπου γίνεται σημαντική χρήση του κλιματιστικού.
Έτσι, συνιστάται κυρίως στους ξενοδόχους και τους λοιπούς ιδιοκτήτες καταλυμάτων (αλλά και στους υπόλοιπους ποιλίτες) να ακολουθήσουν το εξής σχέδιο 15 σημείων:
1.Ορίστε ένα συγκεκριμένο άτομο ως υπεύθυνο για τον έλεγχο της Legionella.
2.Βεβαιωθείτε ότι ο υπεύθυνος αυτός, έχει επαρκή εκπαίδευση και πείρα, ώστε να είναι σε θέση να διεκπεραιώνει αποτελεσματικά τον ρόλο του, καθώς και ότι το υπόλοιπο προσωπικό είναι εκπαιδευμένο, ώστε να αντιλαμβάνεται τη σημασία του δικού του ρόλου στον έλεγχο της Legionella.
3.Διατηρείτε το ζεστό νερό σταθερά ζεστό και σε συνεχή κυκλοφορία: θερμοκρασία 50°C – 60°C (να είναι υπερβολικά ζεστό κατά τον έλεγχο εμβάπτισης του χεριού για μερικά δευτερόλεπτα) σε ολόκληρο το σύστημα του ζεστού νερού.
4.Διατηρείτε το κρύο νερό σταθερά κρύο πάντα. Θα πρέπει να παραμένει σε θερμοκρασίες κάτω των 20°C σε ολόκληρο το σύστημα και προς όλες τις εξόδους (αυτό μπορεί να μην είναι δυνατό όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι υψηλή, αλλά θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εξασφαλίζεται ότι το κρύο νερό που εισέρχεται στους χώρους χρήσης και φύλαξης/αποθήκευσης, παραμένει όσο το δυνατόν πιο κρύο).
5.Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα εάν τα δωμάτια δεν είναι κατειλημμένα και πάντοτε πριν την είσοδο επισκεπτών, ανοίξτε όλες τις βρύσες και τα ντους μέσα στα δωμάτια των επισκεπτών και στους λοιπούς χώρους και αφήστε το νερό να τρέξει για αρκετά λεπτά (έως ότου φτάσει στις θερμοκρασίες που αναφέρονται στα σημεία 3 και 4).
6.Διατηρείτε τις κεφαλές των ντους και τις βρύσες καθαρές και ελεύθερες από εναποθέσεις αλάτων.
7.Καθαρίζετε και απολυμαίνετε τακτικά τους πύργους ψύξης και τις συνδεδεμένες σωληνώσεις που χρησιμοποιούνται στα κλιματιστικά συστήματα – τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο.
8.Καθαρίζετε, εκκενώνετε και απολυμαίνετε τους θερμαντήρες νερού (θερμοσίφωνες) μία φορά τον χρόνο.
9.Απολυμαίνετε το σύστημα του ζεστού νερού με διάλυμα χλωρίου υψηλής συγκέντρωσης (50mg/l) για 2–4 ώρες μετά την εκτέλεση εργασιών στο σύστημα και στους θερμαντήρες νερού, καθώς και πριν από την έναρξη της κάθε τουριστικής περιόδου.
10.Καθαρίζετε και απολυμαίνετε τακτικά όλα τα φίλτρα νερού, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, τουλάχιστον από έναν έως τρεις μήνες.
11.Επιθεωρείτε μηνιαίως τις δεξαμενές νερού, τους πύργους ψύξης και τις ορατές σωληνώσεις. Διασφαλείστε ότι όλα τα καλύμματα είναι ακέραια και σταθερά στη θέση τους.
12.Επιθεωρείτε το εσωτερικό των δεξαμενών κρύου νερού τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο και απολυμαίνετε με διάλυμα χλωρίου συγκέντρωσης 50mg/l και καθαρίζετε εάν υπάρχουν εναποθέσεις ή τυχόν ακαθαρσίες.
13.Βεβαιωθείτε ότι τυχόν τροποποιήσεις ή νέες εγκαταστάσεις στο σύστημά σας δεν προκαλούν διαλείπουσα ή καθόλου ροή νερού στα συστήματα σωληνώσεων και απολυμαίνετε το σύστημα μετά από κάθε εργασία.
14.Εάν υπάρχει πισίνα για spa (γνωστή και ως υδρομασάζ, τζακούζι, λουτρό spa), βεβαιωθείτε ότι:
- Εμπλουτίζεται συνεχώς με διάλυμα χλωρίου ή βρωμίου 2–3mg/l και ότι τα επίπεδα του pH ελέγχονται τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα
- Κάθε ημέρα αντικαθίσταται η μισή ποσότητα του νερού τουλάχιστον
- Τα φίλτρα άμμου εκπλένονται καθημερινά με αντίστροφη ροή
- Ολόκληρο το σύστημα καθαρίζεται και απολυμαίνεται μία φορά την εβδομάδα
15.Καταγράφετε καθημερινά όλες τις ενδείξεις επεξεργασίας του νερού, όπως η θερμοκρασία, το pH και οι συγκεντρώσεις χλωρίου και βεβαιωθείτε ότι ελέγχονται τακτικά από τον διευθυντή του καταλύματος
