Η μεγαλύτερη επανεξέταση για την παρακεταμόλη ως αναλγητικό, η οποία διεξάχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, αποκάλυψε μόνο τέσσερις παθήσεις στις οποίες παρουσιάστηκε ανακούφιση του πόνου και επιβεβαιώθηκε ότι η παρακεταμόλη είναι μη αποτελεσματική για τον πόνο στη μέση, παρά την ευρεία χρήση της.
Η παρακεταμόλη είναι παγκοσμίως το φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις για την ανακούφιση του ήπιου έως μέτριου πόνου, όμως ευρεία επανεξέταση υφιστάμενων μελετών οι οποίες διεξάχθηκαν από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ έδειξε ότι είναι άγνωστος ο βαθμός αποτελεσματικότητας της δράσης του διατιθέμενου χωρίς ιατρική συνταγή παυσίπονου στις περισσότερες καταστάσεις πόνου για τις οποίες λαμβάνεται.
Στις περισσότερες επανεξετάσεις έως σήμερα (22 από τις 36 στην παρούσα συστηματική επανεξέταση) αξιολογήθηκαν μόνο οι εφάπαξ δόσεις του αναλγητικού, ενώ συνήθως οι καταναλωτές λαμβάνουν πολυάριθμες δόσεις σε ένα πρόγραμμα αυτο-θεραπείας.
«Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένα κενό στις γνώσεις μας σχετικά με τον βαθμό αποτελεσματικότητας του ευρείας κατανάλωσης αναλγητικού για ένα εύρος καταστάσεων πόνου», όπως επεσήμανε η συν-συντάκτης Δρ. Christina Abdel Shaheed.
Σε αυτή τη νέα συστηματική επανεξέταση ανακαλύφθηκαν στοιχεία αποτελεσματικότητας μόλις για τέσσερις παθήσεις – συμπεριλαμβανομένων των κοινών πονοκεφάλων – αλλά αποδείχθηκε αναποτελεσματικό για τον πόνο στη μέση, παρά την ευρεία χρήση του για κοινές μυοσκελετικές παθήσεις.
Στην επανεξέταση επισημαίνεται επίσης ότι η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η παρακεταμόλη είναι ασφαλής, ενδεχομένως βασίζεται στη βραχυχρόνια χρήση της στη συνιστώμενη δόση και υποδεικνύει ότι είναι προτιμότερη η ολιστική αντιμετώπιση του πόνου.
Η επανεξέταση δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Medical Journal of Australia επιπλέον ενός συνοδευτικού άρθρου στο MJA Insight+.
Βασικά ευρήματα:
- Στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης ως αναλγητικό παρουσιάστηκαν για τέσσερις από τις καταστάσεις που μελετήθηκαν: οστεοαρθρίτιδα γόνατος ή ισχίου, (κοινός, όχι ημικρανία) πονοκέφαλος τάσης, πόνος στο περίνεο μετά από τοκετό (μεταξύ πρωκτού και γεννητικών οργάνων) και κρανιοτομία (αφαίρεση τμήματος του κρανίου), στις οποίες ο βαθμός αποτελεσματικότητας ήταν χαμηλός.
- Τα στοιχεία σχετικά με τον πόνο της μέσης παρουσιάζουν ότι δεν παρέχει καλύτερα αποτελέσματα από το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, η θεραπευτική επίδραση του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου.
- Για τις υπόλοιπες καταστάσεις, π.χ. πόνος στην κοιλιακή περιοχή, πόνος κατά τη διάρκεια οδοντιατρικών επεμβάσεων, ημικρανίες και μόλυνση του μέσου ωτός, δεν είναι σαφές αν η παρακεταμόλη ανακούφισε τον πόνο.
- Οι περισσότερες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα αφορούσαν αποκλειστικά εφάπαξ δόση (λήψη μία μόνο φορά, δηλ. 1-2 δισκία), ενώ η παρακεταμόλη λαμβάνεται συνήθως περισσότερες από μία φορές για την αντιμετώπιση ενός συμπτώματος.
Η παρακεταμόλη αναφέρεται στον κατάλογο βασικών φαρμάκων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2017 και θεωρείται «βασικό φάρμακο για την αντιμετώπιση των πιο σημαντικών αναγκών της παγκόσμιας δημόσιας υγείας». Χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση του μυϊκού πόνου και του πόνου των αρθρώσεων, του πόνου από τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση, του πονοκεφάλου, των σωματικών πόνων γενικά ή του πόνου που συνδέεται με καρκίνο, και αποτελεί συνήθη θεραπεία για τον χρόνιο ή επίμονο πόνο.
Στη μελέτη δεν εξετάστηκε η χρήση της παρακεταμόλης για τη μείωση της θερμοκρασίας.
Οι επικεφαλής συντάκτες Δρ. Christina Abdel Shaheed και Δρ. Giovanni Ferreira από το Ινστιτούτο Μυοσκελετικής Υγείας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ Σχολή Ιατρικής και Επιστημών Υγείας επεσήμαναν ότι δεδομένης της διαδεδομένης χρήσης της παρακεταμόλης για την ανακούφιση του πόνου, οι αυστραλιανοί ερευνητές επανεξέτασαν το σύνολο των επισκοπήσεων των κλινικών δοκιμών που εξετάζουν την ικανότητα της παρακεταμόλης ως αναλγητικό. Σε αυτή τη συστηματική επανεξέταση συμπεριλήφθηκαν 36 επανεξετάσεις (περισσότεροι από 19.000 συμμετέχοντες) για 44 καταστάσεις πόνου.
«Σε αυτήν την επανεξέταση συγκεντρώνονται για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο όλα τα υπάρχοντα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης στη θεραπεία του πόνου», επισημαίνει η Δρ. Abdel Shaheed, από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας.
«Όσον αφορά τον πονοκέφαλο τάσης, γνωρίζουμε ότι η παρακεταμόλη δρα καλύτερα συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο – αλλά για τις περισσότερες από τις υπόλοιπες καταστάσεις πόνου απλά δεν υπάρχουν στοιχεία ώστε να προβούμε σε ισχυρές ή αξιόπιστες δηλώσεις για την αποτελεσματικότητα της παρακεταμόλης», επισημαίνει.
Ο Δρ. Giovanni Ferreira πρόσθεσε: «Είναι σαφές ότι η παρακεταμόλη δεν είναι αποτελεσματική στην ανακούφιση του πόνου στη μέση ή στους περισσότερους τύπους οστεοαρθρίτιδας, καθιστώντας αναγκαία την έρευνα για στρατηγικές που θα βοηθήσουν τα άτομα που πάσχουν από μυοσκελετικούς πόνους».
Ο επικεφαλής συντάκτης και διευθυντής του ινστιτούτου, καθηγητής Chris Maher, επεσήμανε ότι ήταν εύκολο να αποδοθεί εσφαλμένα η ανακούφιση του πόνου στη χρήση της παρακεταμόλης.
«Μέσω ερευνών γνωρίζουμε ότι η μεγαλύτερη συνεισφορά στη βελτίωση του πόνου στη μέση προέρχεται πιθανόν από τη φυσική εξέλιξη, δηλαδή ο πόνος στη μέση υποχωρεί από μόνος του. Ακόμη και στην περίπτωση χρόνιων καταστάσεων πόνου όπως η οστεοαρθρίτιδα, ο πόνος παρουσιάζει διακυμάνσεις και εφόσον όταν είναι σε έξαρση ζητηθεί φροντίδα, υπάρχει πιθανότητα να βελτιωθεί ούτως ή άλλως. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητες οι ελεγχόμενες δοκιμές.
Ο συν-συντάκτης, καθηγητής Andrew McLachlan, κοσμήτορας της Φαρμακευτικής Σχολής του Σίδνεϊ, επεσήμανε ότι η επανεξέταση τόνισε τα όρια εστίασης σε δοκιμές εφάπαξ δόσης, για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας στη μείωση της έντασης του πόνου σε διαφορετικούς τύπους βραχυχρόνιων επώδυνων παθήσεων.
«Οι σχεδιασμοί μελέτης εφάπαξ δόσης συμβάλλουν ελάχιστα στην κατανόηση των πιθανών επιδράσεων της παρακεταμόλης σε άτομα με εξελισσόμενες επώδυνες παθήσεις και της τακτικής χρήσης της παρακεταμόλης για έλεγχο του πόνου», επεσήμανε.
Η Δρ. Abdel Shaheed κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα άτομα δεν θα πρέπει να βασίζονται στα αναλγητικά φάρμακα ως μεμονωμένη θεραπεία για την ανακούφιση του πόνου.
«Κάθε αναλγητικό φάρμακο θα πρέπει να θεωρείται μέρος ενός σχεδίου ολιστικής φροντίδας, μαζί με στρατηγικές όπως άσκηση, φυσιοθεραπεία ή άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής. Η συζήτηση με τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό μπορεί να είναι ένας καλός τρόπος για να γνωρίσει το άτομο ποιες εναλλακτικές, επιδοτούμενες ή μη, διατίθενται για την περίπτωσή τους», επεσήμανε η Δρ. Abdel Shaheed.
Σχετικά με την παρακεταμόλη:
- Τηρείτε αυστηρά τα όρια ασφαλούς χρήσης της παρακεταμόλης (μέγιστη δόση 4 g ημερησίως για τους ενήλικες, η οποία διαφοροποιείται ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο σκεύασμα).
- Λάβετε υπόψη ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη προϊόντων παρακεταμόλης (μακράς δράσης, η οποία αφορά γενικά υψηλότερη δόση, έναντι βραχείας δράσης, δηλ. τυπικά δισκία 500 mg στην Αυστραλία) και σκευασμάτων για το κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη (συμπεριλαμβανομένων των αποσυμφορητικών), και ότι αναλγητικά προϊόντα που διατίθενται χωρίς φαρμακευτική συνταγή (μεταξύ των οποίων ιβουπροφαίνη) μπορεί επίσης να περιέχουν παρακεταμόλη.
- Μην χρησιμοποιείτε την παρακεταμόλη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από μερικές ημέρες κάθε φορά, εκτός εάν το έχει συστήσει ειδικά ο ιατρός ή ο φαρμακοποιός.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο συνδυασμού του φαρμάκου με άλλες μη φαρμακευτικές στρατηγικές για βελτιστοποίηση της ανακούφισης από τον πόνο.
Δήλωση: Οι συν-συντάκτες Christopher Maher, Richard Day, Andrew McLachlan, Christine Lin, και Jane Latimer ήταν οι ερευνητές στη μελέτη PACE (παρακεταμόλη για τον οξύ πόνο στη μέση), η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών της Αυστραλίας (NHMRC) και την GlaxoSmithKline Αυστραλίας.
