Επαναπατρίστηκαν δύο αριστουργήματα του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού από τη Γερμανία: Το ένα είναι από τα μεγαλύτερα σωζόμενα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια και το άλλο, ένα από τα ελάχιστα λίθινα τηγανόσχημα σκεύη και το μοναδικό από χλωριτικό σχιστόλιθο.
Και τα δύο χρονολογούνται στον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό που αναπτύχθηκε την 3η χιλιετία πΧ, ανήκοντας σε μια αισθητική τέχνη που επηρέασε βαθιά εκείνη του 20ού αιώνα, αλλά και που υπέστη μια ανελέητη λεηλασία. Στόχος το κέρδος από πλευράς αρχαιοκαπήλων και ο εμπλουτισμός των εκθεμάτων από πλευράς μουσείων και ιδιωτικών συλλογών σε Ευρώπη και Αμερική.
Τα δύο αριστουργήματα, που αποκτήθηκαν μέσα από τους «σκοτεινούς» δρόμους της αρχαιοκαπηλίας, αγοράστηκαν το 1975 από το κρατικό μουσείο της Βάδης (Badisches Landesmuseum) στην Καρλσρούη της Γερμανίας, όπου παρέμειναν ως εκθέματα επί 38 χρόνια. Μόνον τα τρία τελευταία χρόνια αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ ελληνικών και γερμανικών Αρχών. Το γεγονός του επαναπατρισμού τους έγινε πραγματικότητα σήμερα το μεσημέρι σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Βωμού στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο -στο οποίο θα παραμείνουν- παρουσία του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Παν. Παναγιωτόπουλου, της γ.γ. του ΥΠΠΟΑ Λιν. Μενδώνη και άλλων παραγόντων του υπουργείου, καθώς και εκπροσώπων της γερμανικής κυβέρνησης, του μουσείου της Βάδης, αλλά και δημοσιογράφων από τις δύο χώρες.
Ως «νίκη της νομιμότητας και ενός ελπιδοφόρου ευρωπαϊκού μέλλοντος» αλλά και ως «ήττα της αρχαιοκαπηλίας» χαρακτήρισε ο κ. Παναγιωτόπουλος την επιστροφή των δύο αρχαιοτήτων, επισφραγίζοντας με τα λεγόμενά του την υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟΑ και του γερμανικού μουσείου και εξαγγέλλοντας μια περίοδο στενής συνεργασίας, με κύριες προτεραιότητες εκθέσεις, ανταλλαγές επιστημονικού προσωπικού, αλλά και τεχνογνωσίας. «Η παραδοσιακή στενή φιλία των δύο λαών δοκιμάστηκε τα τελευταία χρόνια από την οικονομική κρίση και σε αρκετές περιπτώσεις εγκλωβίστηκε σε στερεότυπα ή “σκιές” που δημιούργησε η οικονομική κρίση. Εμείς μέσα από τη σημερινή εκδήλωση και συνεργασία στέλνουμε ένα μήνυμα φιλίας, αρμονικής συνεργασίας και κοινής πορείας των δύο λαών. Τα υπόλοιπα θα τα βρούμε, πιστεύοντας σε μια Ευρώπη δικαιότερη, που έχει τον πολιτισμό προμετωπίδα και διαβατήριό της» επισήμανε μεταξύ άλλων ο κ. Παναγιωτόπουλος.
Τα δύο κειμήλια, που αποτέλεσαν αντικείμενα παράνομης δραστηριότητας, γεγονός που στερεί πολύτιμες αρχαιολογικές πληροφορίες, προήλθαν πιθανότατα από τη Νάξο, την Κέρο ή την Αμοργό, όπου υπάρχουν αντίστοιχης τεχνοτροπίας και σημασίας αντικείμενα, ενώ το κυκλαδικό ειδώλιο, ύψους περίπου 90 εκατοστών, είναι λίγο πιο μικρό από το μεγαλύτερο ειδώλιο της περιόδου, που βρέθηκε στο νησί της Αμοργού και το οποίο εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Όπως πληροφόρησε η διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ, Μαρία Βλαζάκη, όλα ξεκίνησαν όταν το υπουργείο αρνήθηκε να συμμετάσχει σε έκθεση του γερμανικού μουσείου -αν και ήταν γνωστή η συμβολή του στην προβολή της Ελλάδας- θέτοντας το πρόβλημα, ευαισθητοποιώντας την κοινή γνώμη και τελικά φτάνοντας στην επίλυσή του.
Το μαρμάρινο κυκλαδικό ειδώλιο (2800- 2300 πΧ) απεικονίζει όρθια γυναικεία μορφή με διπλωμένα χέρια, το δε μεγάλο μέγεθός του (0,89 μ.) παραπέμπει σε ρόλο λατρευτικού αγάλματος ή ξόανου. Ανήκει στον «κανονικό» τύπο των πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων, με ευρεία διάδοση στο Αιγαίο ως αντικειμένων κύρους. Ο γλύπτης προσπαθεί να προσεγγίσει την τρίτη διάσταση, με στοιχεία φυσιοκρατίας, όπως δείχνουν τα ανάγλυφα αφτιά, μύτη, μάτια και φρύδια (σώζεται το ένα), ο τονισμός των δαχτύλων χεριών και ποδιών και η προβολή της θηλυκότητας του στήθους και της κοιλιάς. Επίσης σώζονται ίχνη χρώματος στα μαλλιά και τα μάτια.
Το τηγανόσχημο σκεύος της ίδιας περιόδου έχει τριγωνική λαβή και ανάγλυφη διακόσμηση με αλληλοσυνδεόμενες σπείρες -ένα πολύ δημοφιλές θέμα της τέχνης του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού, που ίσως απεικονίζει τη θάλασσα. Τόσο στην περιφερειακή τεθλασμένη γραμμή όσο και στη λαβή υπάρχει ένα ασυνήθιστο σταυροειδές κόσμημα από τρίγωνα και διπλές γραμμές, διάκοσμος που απαντάται επίσης σε πυξίδες από τα Δωκαθίσματα της Αμοργού, τη Νάξο και τη νησίδα του Δασκαλειού (Κέρος). Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα λίθινα τηγανόσχημα σκεύη, τα οποία συνήθως κατασκευάζονταν από πηλό, και το μοναδικό παράδειγμα από χλωριτικό σχιστόλιθο.
