Άνθρωποι του πνεύματος αποχαιρετούν το Θ. Αγγελόπουλο

Συγκλονισμένοι από τον αιφνίδιο θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, συνεργάτες και φίλοι του μεγάλου δημιουργού, μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον δημιουργό και άνθρωπο, που έφυγε τόσο απροσδόκητα από τροχαίο δυστύχημα κατά τη διάρκεια γυρισμάτων της τελευταίας του ταινίας με θέμα την οικονομική κρίση.

Νίκος Κούνδουρος
«Ο Αγγελόπουλος μπορούμε να πούμε ότι ήταν σκάνδαλο στην ελληνική κινηματογραφική κοινωνία, διότι παρά πολύ γρήγορα ξέφυγε από την ελληνική μιζέρια και βρέθηκε να είναι Ευρωπαίος και διεθνής. Αυτό το πράγμα δεν το περιμέναμε και δεν το συγχωρούσαν και όλοι. Είναι αστείο και κωμικό να τον κρίνουμε από τις ταινίες του. Ο Αγγελόπουλος, για τη δική μου ματιά, πήρε τον επαρχιώτικο ελληνικό κινηματογράφο και τον πήγε έξω και τον έκανε παγκόσμιο. Με τις ταινίες του, με τη φιλαρέσκεια του, με τη φιλοδοξία του, με τα καλά και τα κακά του, εργάστηκε όλη του τη ζωή για να μην είναι Έλληνας. Είναι περίεργο αυτό που λέω, αλλά ήταν έτσι. Τον έπνιγε η Ελλάδα γι’ αυτό πήγε παραπέρα. Ο Θόδωρος κατάφερε αυτό που όλοι οι Έλληνες ζηλέψαν και ελάχιστοι πέτυχαν. Κατάφερε να είναι διεθνής, δεν ήταν ο Έλληνας σκηνοθέτης, ήταν ο σκηνοθέτης. Δεν είναι λίγο το ελληνικό φλάμπουρο να κυματίζει στα διάφορα διεθνή φεστιβάλ. Είναι μία νίκη χάρη στον Αγγελόπουλο. Ό,τι έκανε το έκανε για να απεμπολήσει τον τίτλο του ρωμιού και το πέτυχε».

Ρέα Γαλανάκη
«Ήταν για μένα από τους σημαντικότερους ανθρώπους που έχω συναντήσει. Τον έχω θαυμάσει για την προσήλωσή του. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μου δίδαξε τη συγγραφή σεναρίου. Με έχει συγκινήσει από τις ταινίες του -τον γνώρισα στα γυρίσματα του Θιάσου, όπου συμμετείχα σαν κομπάρσος- και τον αγάπησα βαθιά από τη συνεργασία μας τα τελευταία χρόνια».

Εύα Κοταμανίδου
«Αναπάντεχο και λυπηρό. Ο Θόδωρος έφυγε πάνω στη δημιουργία του. Σκηνοθετούσε, έγραφε τα σενάριά του, έγραφε ποιήματα. Ο Θόδωρος ήταν ένας μεγάλος δημιουργός, ένας πλήρης δημιουργός».

Βούλα Γεωργακάκου(στενή φίλη και συνεργάτις)
«Ένα στερνό αντίo στον Θόδωρο. Ήταν ένας δημιουργός που η Ελλάδα τον πόνεσε, τον πλήγωσε και σημάδεψε το έργο του. Ένα έργο που το χαρακτηρίζει συνέχεια, συνέπεια και στοχασμός. Ήταν ένας μεγάλος καλλιτέχνης, χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς. Ένας άνθρωπος δικός μας, κοντινός. Αλλά συνάμα τόσο απόμακρος και μόνος. Ήταν Θεού δώρο ο Θόδωρος».

Γρηγόρης Καραντινάκης, Γενικός Διευθυντής Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου
«Ο ελληνικός κινηματογράφος θρηνεί έναν μεγάλο εκφραστή του, σε μια έντονα δημιουργική του στιγμή. Είναι μια μεγάλη απώλεια και ο τρόπος που έφυγε ήταν απρόβλεπτος εντελώς. Ένας μεγάλος δημιουργός, ένας μεγάλος καλλιτέχνης, ένας δημιουργός που έφερε τον ελληνικό κινηματογράφο στα σαλόνια του εξωτερικού και που στα έργα του ξεχωρίζει η συνέπειά του στο καλλιτεχνικό του ύφος και η αδιαπραγμάτευτη επιμονή του στους στόχους του. Είμαστε όλοι σοκαρισμένοι».

Γιώργος Αρβανίτης, διευθυντής φωτογραφίας
«Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο είμαστε μαζί μια ζωή. Από την πρώτη του μικρού μήκους, την Εκπομπή ως την Αιωνιότητα. Είναι ο άνθρωπος που στερέωσε τον νέο ελληνικό κινηματογράφο. Μου είναι αδιανόητο όταν σκέφτομαι πώς ένας τόσο σημαντικός άνθρωπος έφυγε από μια μοτοσικλέτα. Έχουμε κάνει γυρίσματα μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες, σε δύσβατα μέρη. Η Ελλάδα με τον θάνατό του έγινε φτωχότερη. Ειδικά μέσα στην τραγική συγκυρία, που βρίσκεται».

Δήμος Αβδελιώδης
«Έχω συγκλονιστεί. Η απώλειά του σε ώρα δημιουργίας κάνει ακόμα πιο οδυνηρό το πλήγμα και για τον κινηματογράφο και για την Ελλάδα. Ο Αγγελόπουλος, προικισμένος με ιδιότυπο και ποιητικό βλέμμα έκανε τον ελληνικό κινηματογράφο παγκόσμιο. Πενθώ για τον καλλιτέχνη και άνθρωπο Θόδωρο Αγγελόπουλο, που γνώρισα προσωπικά στις λίγες συνομιλίες μας και τώρα στερούμαι».

Χρήστος Μήτσης, κριτικός κινηματογράφου
«Είναι αναμφισβήτητα ο σπουδαιότερος Έλληνας σκηνοθέτης κατά την γνώμη μου και ο μόνος μαζί με τον Μ. Κακογιάννη που έκαναν σινεμά έξω από τα ελληνικά σύνορα. Στη δεκαετία του 1970 το σκηνοθετικό του στυλ έφτασε στην ωριμότητά του. “Η Αναπαράσταση”, “Οι μέρες του ‘36” είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές ταινίες εκείνης της περιόδου και ο “Θίασος” το αριστούργημά του. Ήταν πάρα πολύ συνεπής στο όραμά του και δεν είναι τυχαίες όλες οι διακρίσεις, που έφερε στη χώρα μας. Ο ίδιος, ως άνθρωπος, ενώ σε μια πρώτη εντύπωση ήταν λίγο ψυχρός και απόμακρος στην πραγματικότητα αν έπιανες κουβέντα είχε μια θέρμη, ήταν ζεστός κάτι που δεν φαινόταν αρχικά. Είχε καταπληκτική φωνή, ήταν πολύ καλός στο να αφηγείται πράγματα. Ακόμα και όταν τον άκουγες, χωρίς να τον βλέπεις, να απαγγέλλει Σεφέρη η φωνή του είχε πάρα πολύ συναίσθημα. Στην τελευταία του περίοδο, αν και τον έχουν κατηγορήσει πολλοί πως είχε μια υπεροψία, ασχολήθηκε με τους νέους σκηνοθέτες και εγώ προσωπικά τον είχα ακούσει να λέει πολλά καλά λόγια για νέους Έλληνες σκηνοθέτες. Σε σχέση με την εκτίμηση που του είχαν στο εξωτερικό και το μέγεθός του σε σύγκριση κιόλας με άλλους Έλληνες σκηνοθέτες θα έλεγα ότι ήταν ταπεινός».

Μαρία Κομνηνού, γραμματέας ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος
«Η απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου είναι τεράστιο πλήγμα για τον πολιτισμό σ’ αυτή την ζοφερή στιγμή που ζει η χώρα. Ήταν ο σημαντικότερος Έλληνας δημιουργός του οποίου τα έργα αποτελούσαν σημείο αναφοράς όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και τον διεθνή κινηματογράφο. Είχε παίξει σημαντικό ρόλο στην ανανέωση του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και με τους Ευρωπαίους συναδέλφους του είχε αγωνιστεί για την προστασία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Από τη θέση του προέδρου της Γενικής Συνέλευσης της Ταινιοθήκης της Ελλάδος είχε αγωνιστεί για τη θεσμοποίηση του φορέα ως μοναδικού ιδρύματος της κινηματογραφικής κληρονομιάς της χώρας».

Ζήνος Παναγιωτίδης, διανομέας της Rosebud
«Όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες είναι και λίγο ιδιόρρυθμοι. Eγώ είχα αναπτύξει πολύ καλή σχέση με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, καθώς συνεργαστήκαμε σε τρεις ταινίες του, το «Βλέμμα του Οδυσσέα», το «Αιωνιότητα και μια ημέρα» και το «Λιβάδι που δακρύζει». Σε περιόδους έντασης δεν έχανε ποτέ το χιούμορ του. Πάντα η κόπια στις ταινίες του Αγγελόπουλου πήγαινε τελευταία στιγμή στους κινηματογράφους. Ήθελε να ελέγξει μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Ήταν τόσο λεπτολόγος που δεν άφηνε να φύγει μια κόπια αν δεν ελέγξει την ποιότητά της. Ήταν τιμή μου που συνεργάστηκα με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.

Γιάννης Σολδάτος (συγγραφέας της Ιστορίας του Ελληνικού Κινηματογράφου)
«Ο θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου είναι μια τεράστια απώλεια για τον νεοελληνικό πολιτισμό. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητές του, μια φιγούρα που σφράγισε τον 20 αιώνα και θα μείνει το έργο του στους αιώνες που έρχονται. Αυτό που μετράει είναι αυτό που μας άφησε ως κληρονομιά.

Τάσος Μπουλμέτης
«Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος υπήρξε ένας πολύ μεγάλος δημιουργός, ο οποίος με το έργο του ανέδειξε την ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. “Ο Θίασος” είναι η αγαπημένη μου ταινία και είναι από τα μεγάλα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Αφηγήθηκε την ιστορία της ελληνικής Αριστεράς στο διεθνές κοινό με τρόπο αντίστοιχο με εκείνον του Θεοδωράκη. Ήταν ένας άνθρωπος με πολύ διακριτικό, αλλά βαθύ, χιούμορ και νομίζω ότι είναι μια πολύ μεγάλη απώλεια, ειδικά αυτή την περίοδο της κρίσης. Για μένα ο θάνατός του εκλαμβάνεται συμβολικά. Είναι μια απώλεια για τον ελληνικό πολιτισμό και τη χώρα».

Λευτέρης Παπαδόπουλος
«Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, μας συνδέει μια φιλία 60 χρόνων, από την πρώτη τάξη του Γυμνασίου. Από το 1947. Κι αργότερα μαζί πάλι στη Νομική. Παιδιά πηγαίναμε στο Β΄ Γυμνάσιο Αρένων κι ο Θόδωρος ήταν πολύ καλός μαθητής με ιδιαίτερη ροπή προς τη λογοτεχνία. Έγραφε ποιήματα, μια σειρά από διηγήματα και πιστεύω ότι θα έφτανε πολύ νωρίτερα στα επιτεύγματά του στον κινηματογράφο αν δεν είχε εμπλακεί με το κατηχητικό. Μαζί με τον επίσης υψηλής στάθμης συμμαθητή μας, Χρήστο Γιανναρά. Το κατηχητικό ήταν τροχοπέδη έως ότου έσπασε τα δεσμά του, γύρω στα 18 του χρόνια. Όταν γύρισε από το Παρίσι, όπου σπούδασε κινηματογράφο, τον ξανασυνάντησα κι από τότε σχημάτισα την πλήρη άποψη ότι δεν πρόκειται να κάνει τίποτε άλλο εκτός από σινεμά. Έγραψα δυο τραγούδια για τους «Κυνηγούς», σε μουσική Λουκιανού Κηλαϊδόνη και για τον «Μελισσοκόμο» σε μουσική Ελένης Καραΐνδρου. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήταν κατά την γνώμη μου μια μεγαλοφυΐα. Πήρε την Ελλάδα απ΄ το χέρι και την οδήγησε στο εξωτερικό. Έκανε την Ελλάδα να την κοιτάζουν με θαυμασμό»

Κατερίνα Ευαγγελάκου, πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου
«Μεγάλη η θλίψη μας για την απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Αυτό το ιδιότροπο συμπίλημα πείσματος, πρακτικότητας και ποιητικού βλέμματος έκαναν το έργο του και τον ίδιο να ξεχωρίζει. Στις 28 Νοεμβρίου χάσαμε τον Ντίνο Κατσουρίδη, το κλασσικό μας στιλ. Στις 28 Δεκεμβρίου χάσαμε τη Λουκία Ρικάκη, την αισιοδοξία μας. Σήμερα, 25 Ιανουαρίου, νοιώθω ότι χάσαμε τη δύναμή μας».

Δημήτρης Δανίκας, κριτικός κινηματογράφου
«Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήταν ο μεγαλύτερος Έλληνας σκηνοθέτης, ο μόνος με τόσες διακρίσεις και τόσο μεγάλη αποδοχή από όλα τα διεθνή φεστιβάλ, από όλους τους κριτικούς κινηματογράφου και από όλα τα σημεία του γεωγραφικού ορίζοντα. Μαζί με την Μελίνα Μερκούρη και τον Μίκη Θεοδωράκη, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήταν ο τρίτος καλλιτέχνης, το τρίτο «εξαγώγιμο» ελληνικό προϊόν» .Ήταν ο μόνος Έλληνας σκηνοθέτης που κέρδισε βραβείο Φελίξ, καλύτερης ευρωπαϊκής ταινίας και Χρυσό Φοίνικα Κανών. Αντικειμενικά, ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους σκηνοθέτες της γενιάς του, μαζί με τον Κισλόφσκι από την Πολωνία, τον Ταρκόφσκι από τη Ρωσία, τον Γιλμάζ Γκιουνέι από την Τουρκία, τον Μπερνάρντο Μπερτολούτσι από την Ιταλία και από την Αγγλία τον Κεν Λόουτς και τον Μάικ Λι. Άφησε πίσω ένα τεράστιο έργο, ειδικά με τις ταινίες, κατά αξιολογική σειρά “Ο Θίασος”, “Αναπαράσταση”, “Μέρες του ΄36”, “Ταξίδι στα Κύθηρα” και το “Βλέμμα του Οδυσσέα”».

Ορέστης Ανδρεαδάκης, διευθυντής του περιοδικού Cinema
«Ήταν ένας από τους τελευταίους δημιουργούς που συνομίλησαν με την ιστορία, τον χρόνο και την ουτοπία και προσπάθησε να βρει τις διακριτικές συγγένειες μεταξύ τους και να ορίσει ξανά την σχέση του ανθρώπου με αυτές. Το τραγικό με τον θάνατο του Αγγελόπουλου δεν είναι μόνο η φυσική απώλεια, αλλά και το γεγονός ότι ήταν στη μέση μιας νέας ταινίας, η οποία θα μείνει ανολοκλήρωτη. Είχε ακόμα πολλά πράγματα να δώσει. Ο Αγγελόπουλος άλλαξε την εικόνα του ελληνικού κινηματογράφου και ακόμα και τους σκηνοθέτες, τους δημιουργούς και τους κινηματογραφόφιλους, στους οποίους δεν άρεσε το έργο του, τους έχει επηρεάσει με έναν τρόπο καθοριστικό».

Αλέξανδρος Ρωμανός Λιζάρδος, κριτικός κινηματογράφου
«Η αγάπη του Θόδωρου για τη βροχή ήταν ακριβώς και αυτή η οποία έκλεισε τον κύκλο του, όπως και ο ίδιος πιθανότατα είχε στο μυαλό του. Ήθελε τα γυρίσματά του να γίνονται σε έναν καιρό που δεν ήταν ο μέσος μεσογειακός. Του άρεσε η ομίχλη, του άρεσε το κρύο, του άρεσαν οι καιρικές συνθήκες να προσδιορίζουν τις ψυχολογικές αναταράξεις του μέσου χαρακτήρα, τον οποίο αποφάσιζε να προβάλλει. Βρίσκω ότι έχει μια δόση ειρωνείας και μια δόση αγάπης και ειλικρινείας από την ίδια τη φύση το ότι ολοκληρώνεται ναι μεν άδοξα η ζωή του, αλλά ολοκληρώνεται στον τόπο τον οποίο αγαπούσε περισσότερο, που ήταν το κινηματογραφικό γύρισμα, σε συνθήκες που αγαπούσε περισσότερο, που ήταν ο “θυμωμένος καιρός” -έτσι τον αποκαλούσε ο ίδιος- και στα γυρίσματα της καινούργιας του ταινίας. Αυτήν την ταινία του ο ίδιος την αποκαλούσε “ολοκλήρωση”, γιατί έλεγε πάντοτε ότι “δεν έχω κάνει πολλές ταινίες, έχω κάνει μια ταινία, την οποία μετεξελίσσω”. Θεωρούσε ότι κάθε ταινία του είναι ουσιαστικά ένα βήμα παραπάνω από αυτό το οποίο είχε αποτυπώσει ήδη από την “Αναπαράσταση”. Ήταν ένας αέναος κύκλος τον οποίο τον παρουσίαζε ο ίδιος σαν σπείρα. Τον θυμάμαι με πραγματική αγάπη, γιατί ήταν ένας παράξενος άνθρωπος, που ο λόγος του ήταν τόσο ουσιαστικός που ο,τιδήποτε κολακευτικό και να έλεγε, ήταν δώρο. Ήταν ο καλός παραμυθάς στη συζήτηση, ξεπερνούσε την πατρική φιγούρα και γινόταν ένας μικρός αφηγητής-θεός, που αισθανόσουν δέος παρακολουθώντας τον τρόπο σκέψης, τον τρόπο ροής του λόγου του. Μου έχει λείψει ήδη πάρα πολύ».

Γιώργος Τσεμπερόπουλος
«Αυτό που έχω να πω για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, είναι ότι υπήρξε ο μοναδικός Έλληνας σκηνοθέτης, ο οποίος έζησε κάνοντας μόνο αυτό που ήθελε. Στη ζωή αυτή έκανε μόνο ταινίες. “Σαν λουλούδι κάποιο χέρι θα μας κόψει μιαν αυγή”, λέει ο Άκης Πάνου που δεν έχει σχέση με το κλίμα του Αγγελόπουλου. Ο θάνατος του Θόδωρου ήταν ακριβώς αυτό. Τόσο ξαφνικό, όπως κόβεις ένα λουλούδι, δεν μεσολάβησε ασθένεια ή ταλαιπωρία, καθώς βρισκόταν σε γύρισμα. Πολύ κινηματογραφικός θάνατος και πάρα πολύ σκληρός».

Δώρα Χρυσικού (ηθοποιός) -έκανε την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση στο «Μετέωρο βήμα του πελαργού» (σε ηλικία 14 ετών)
«Δεν έχω λόγια. Είμαι σοκαρισμένη. Ο πόνος είναι πολύ μεγάλος. Η σχέση μου με τον Θόδωρο μετρά πάνω από 20 χρόνια. Με πήρε από κοριτσάκι, εξαιτίας του έγινα ηθοποιός, εξαιτίας του αγάπησα αυτήν τη δουλειά. Το έργο του είναι παγκόσμιο και θα το κρίνει η ανθρωπότητα. Μαζί του ήταν η πρώτη μου επαφή με την υποκριτική, με προστάτεψε και με στήριξε πολύ. Ήταν ένας άνθρωπος, που αγαπούσα πολύ, υπήρξε μέντορας για μένα, δεύτερος πατέρας. Δεν μπορώ να το πιστέψω ακόμα. Ο θάνατός του είναι μεγάλη απώλεια για τον ελληνικό και παγκόσμιο κινηματογράφο, αλλά και για τη χώρα».

Ενός λεπτού σιγή τηρήθηκε, το μεσημέρι, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) από τη διοίκηση, τους ηθοποιούς και τους δημοσιογράφους, που βρέθηκαν στους χώρους του, ως ένδειξη τιμής και θλίψης για τον χαμό του σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου.

«Από χθες, πονούν τα σπλάχνα μας. Πίστευα πάντα ότι η κρίση ξεκίνησε με το χαμό του Γκάτσου και του Χατζιδάκι. Αυτόί οι άνθρωποι είναι θόλοι μιας εκκλησίας που στέκει πάνω από την Ελλάδα, πάνω από τον κόσμο», δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, Σωτήρης Χατζάκης.

Τη θλίψη της για τον αιφνίδιο θάνατο του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου, εκφράζει με ανακοίνωσή της και η διοίκηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Η ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη τού μεγάλου δημιουργού, έχει προγραμματίσει σειρά αφιερωμάτων, από σήμερα, μέσα από τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς της, την επίσημη ιστοσελίδα της και τον διαδικτυακό τόπο του Αρχείου της.