«Αποπληθωρισμός, η μηχαvική των bank runs, ποσοτική χαλάρωση, αρνητικά επιτόκια –την τελευταία δεκαετία μια πληθώρα ζητημάτων έχει μετατοπιστεί από τις ακαδημαϊκές υποσημειώσεις στο επίκεντρο του οικονομικού debate. Τώρα μπορούμε να προσθέσουμε τα «χρήματα από το ελικόπτερο» στη λίστα –την ιδέα, αρχικά του Μίλτον Φρίντμαν το 1948, ότι μια κυβέρνηση μπορεί να αναχαιτίσει το πρόβλημα της αδύναμης ζήτησης τυπώνοντας χρήμα και «πετώντας το από το ελικόπτερο».

Πρόκειται για μια ιδέα που ακούγεται ωραία, είναι όμως πιθανή και μπορεί να λειτουργήσει; Η απάντηση και στα δύο αυτά ερωτήματα είναι “ναι». Η δημοσιονομική τόνωση που χρηματοδοτούν οι κεντρικές τράπεζες, λογικά θα αποτελούσε την τελευταία από τις μη συμβατικές πολιτικές που έχουμε δει από τις κεντρικές τράπεζες από το 2008 και μετά. Για να ακριβολογούμε, δεν κυριολεκτούμε όταν μιλάμε για χρήματα που πέφτουν από το ελικόπτερο. Η κυβέρνηση θα ανακοίνωνε, για παράδειγμα, ότι αποφάσισε να δώσει 500 ευρώ σε όλους τους πολίτες μέσω των τραπεζικών τους λογαριασμών».

Αυτό το σενάριο αναλύει η Stephanie Flanders της JP Morgan στους Financial Times.

Όπως σημειώνει: «Προκειμένου να πληρώσουν γι’ αυτή τη δαπάνη, οι εμπορικές τράπεζες θα πιστώνονταν με ένα ισάξιο ποσό από νέα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση θα πίστωνε την κεντρική τράπεζα με ένα ομόλογο χωρίς λήξη και επιτόκιο, λειτουργικά ισοδύναμο με μετρητά. Αυτό το λογιστικό αντικείμενο απαντά σε μια συνηθισμένη αντίρρηση στην πολιτική αυτή –ότι θα άφηνε ένα μεγάλο κενό στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας.

Όλο αυτό ακούγεται σαν «δωρεάν γεύμα» (free lunch), και από κάποιες απόψεις είναι. Αλλά μόνο αν η κεντρική τράπεζα δεν υποχρεωθεί να πληρώσει τόκους γι’ αυτά τα επιπρόσθετα αποθέματα. Στο τέλος, η «ρίψη από το ελικόπτερο» πρέπει να πληρωθεί, είτε μέσω απαιτήσεων από τις τράπεζες για επιπρόσθετα αποθέματα –για να εξαλειφθεί η ανάγκη να πληρωθούν τόκοι τουλάχιστον γι’ αυτό το μέρος των αποθεμάτων- είτε μέσω μελλοντικών εσόδων από το τύπωμα χρήματος μόλις ξανανέβει ο πληθωρισμός.

Θα κάνει κάτι αυτή η λογιστική αλλαγή για να τονώσει την οικονομία, πράγμα που δεν κατάφερε από μόνη της η αγορά ομολόγων; Οι υποστηρικτές της πολιτικής αυτής λένε πως ναι, με τη διαβεβαίωση νοικοκυριών και επιχειρήσεων ότι ο δημόσιος ισολογισμός είναι πιο υγιής απ’ ότι νόμιζαν. Μια «ρίψη από το ελικόπτερο» θα είχε επίσης περισσότερες πιθανότητες να φτάσουν τα χρήματα σε κάθε νοικοκυριό, το οποίο κατευνάζει τις ανησυχίες για τις διανεμητικές συνέπειες της ποσοτικής χαλάρωσης».