Οι αναφορές στην πιθανή έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, που από τα άρθρα οικονομολόγων και τραπεζικών αναλυτών έφτασαν στα πιο επίσημα ευρωπαϊκά χείλη και έμειναν εκεί από το φθινόπωρο του 2011 τουλάχιστον έως τα τέλη του 2012, ποτέ δεν έπεισαν το σύνολο του πολιτικού κόσμου στη χώρα μας.
Ο Αλέξης Τσίπρας συχνά υποβάθμιζε το μέγεθος της απειλής. Ο Πάνος Καμμένος έχει μιλήσει ευθέως στη Βουλή για «μπλόφα» των Ευρωπαίων και της κυβέρνησης για να ψηφιστούν επώδυνα μέτρα.
Τώρα έρχεται η επιβεβαίωση του πόσο κοντά βρεθήκαμε στην άβυσσο, όχι από κάποιον συνωμοσιολόγο της κακιάς ώρας ή κάποιον σκοτεινό κυβερνητικό προπαγανδιστή, αλλά από τον Λορένζο Μπίνι Σμάγκι, τον αριστοκρατικής καταγωγής Φλωρεντίνο τραπεζίτη που ως τον Νοέμβριο του 2011 ήταν ένα από τα έξι μέλη της εκτελεστικής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Στο νέο του βιβλίο «Morire di Austerita» («Πεθαίνοντας από τη Λιτότητα»), ο Μπίνι Σμάγκι αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, ότι η Γερμανίδα καγκελάριος πίστευε έως και την αρχή του φθινοπώρου του 2012 ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να φύγει από την Ευρωζώνη χωρίς να προκληθούν απαγορευτικά επίπεδα χρηματοοικονομικής αναταραχής.
Η αφήγηση του Ιταλού τεχνοκράτη «δένει» με μία σειρά από άλλες πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί για τους 12 κολασμένους μήνες μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 2011 και του Σεπτεμβρίου του 2012.
Το αρχικό ελληνικό πρόγραμμα σταθεροποίησης είχε αρχίσει να εκτροχιάζεται από τις αρχές του 2011. Στη συνέχεια, είχαν ακολουθήσει η επέλαση των Αγανακτισμένων στο κέντρο της Αθήνας, η παρ’ ολίγον κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου και τα βίαια επεισόδια κατά την ψήφιση του πρώτου μεσοπρόθεσμου.
Μετά και τις άστοχες πρώτες επαφές του νέου υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου με τους Ευρωπαίους εταίρους, έως τα τέλη του καλοκαιριού το κλίμα για την Ελλάδα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν τοξικό. Το αποτέλεσμα ήταν στις 16 Σεπτεμβρίου, στο Ecofin στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να προτείνει στον Ελληνα ομόλογό του να δεχθεί η Ελλάδα τη στήριξη των εταίρων της για μία οργανωμένη έξοδο από την Ευρωζώνη. Ο Βενιζέλος απέρριψε την πρόταση.
Μήνες αβεβαιότητας
Ακολούθησαν, όπως αναφέρει ο Γιάννης Παλαιολόγος στην «Καθημερινή», οι μήνες καταστροφικής αβεβαιότητας, η πρωτοβουλία για δημοψήφισμα και η πτώση του Γ. Παπανδρέου, το PSI, οι ιδιωτικοποιήσεις που δεν έγιναν, οι εκλογές που έπρεπε να ξαναγίνουν.
Είναι πλέον φανερό, ιδιαίτερα μετά τα όσα καταθέτει στο βιβλίο του ο Μπίνι Σμάγκι, ότι σε όλη αυτήν την τρικυμιώδη περίοδο η Ελλάδα βρισκόταν με το ένα βήμα στο κενό. Η επιλογή της ελεγχόμενης –στο βαθμό που θα μπορούσε να είναι– εξόδου της χώρας μας από το ευρώ παρέμενε σταθερά στην ατζέντα του Βερολίνου.
Αλλά από τα γραπτά του πρώην κορυφαίου στελέχους της ΕΚΤ προκύπτει επιπλέον κάτι που θα έπρεπε να προξενήσει προβληματισμό και σε κυβερνητικούς κύκλους, καθώς επαληθεύει σειρά δημοσιευμάτων στον γερμανικό και τον διεθνή Τύπο. Η ερμηνεία που δίνεται από υποστηρικτές της ελληνικής κυβέρνησης στην ξαφνική στροφή της καγκελαρίου υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη τον περασμένο Σεπτέμβριο είναι ότι βρήκε στο πρόσωπο του Αντώνη Σαμαρά έναν πρωθυπουργό πραγματικά αποφασισμένο για μεταρρυθμίσεις.
Η αλήθεια, σύμφωνα με τον Μπίνι Σμάγκι και όχι μόνο, είναι κάπως διαφορετική. Προσεκτική και πραγματίστρια πολιτικός, η Μέρκελ δεν θα έπαιρνε ποτέ ένα μεγάλο ρίσκο χωρίς να έχει εξετάσει σε βάθος τις συνέπειες. Ζήτησε, λοιπόν, από τους ειδικούς της να εκπονήσουν μία αναλυτική μελέτη για τις επιπτώσεις που θα είχε η αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Η απάντηση που έλαβε ήταν ότι τόσο οι πολιτικοί όσο και οι οικονομικοί κίνδυνοι ήταν απρόβλεπτοι και δεν μπορούσαν να υπολογιστούν με σαφήνεια. Αυτό, απ’ ό,τι φαίνεται, ήταν ο κρίσιμος παράγοντας για την αλλαγή στάσης της γερμανικής κυβέρνησης.
Σε ένα ζήτημα που τα τελευταία δύο χρόνια επικρατεί στον εγχώριο δημόσιο διάλογο μία πυκνή ομίχλη φημών, ακραίων τοποθετήσεων και μακάριας άγνοιας, αξίζει κανείς, ανεξαρτήτως της ιδεολογικής του θέσης, να διαβάζει με προσοχή αυτά που γράφουν όσοι ήταν «μέσα στο δωμάτιο». Η πρόσφατη εμπειρία, πάντως, δεν δικαιολογεί αισιοδοξία σε αυτό το μέτωπο.
