Ο κόσμος δεν αποκλίνει μόνο πολιτικά. Νεότερα στοιχεία αποδεικνύουν ότι και η οικονομική αλληλοσύνδεση υποχωρεί. Η δε τεχνολογική εξέλιξη θα μπορούσε να δώσει τη χαριστική βολή στην παγκοσμιοποίηση, όπως γράφει η γερμανική εφημερίδα.
Κάποτε η Adidas ήταν πρωτοπόρος. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η γερμανική εταιρεία μετέφερε σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή της στην Κίνα μέχρι και την Ινδονησία και από το Βιετνάμ μέχρι την Αργεντινή και το Μεξικό. Τώρα όμως η εταιρεία αθλητικών ειδών θέλει να επιστρέψει στη Γερμανία. Από αυτό το φθινόπωρο θα κυκλοφορήσουν στο εμπόριο αθλητικά παπούτσια Made in Germany.
Η εταιρεία αυτή θα μπορούσε να γίνει και πάλι πρωτοπόρος, διότι φαίνεται πως πλησιάζει το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Οι οικονομικές δοσοληψίες μεταξύ των κρατών xωλαίνουν, μερικώς μάλιστα έχουν σταματήσει. Αυτό οφείλεται αφενός στις πολιτικές εξελίξεις και αφετέρου στις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας.
«Από την αρχή της οικονομικής κρίσης έχει επιβραδυνθεί όχι μόνο η παγκόσμια ανάπτυξη, αλλά και η αύξηση του διεθνούς εμπορίου», όπως είπε στη συντηρητική Welt ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Zentral-Genossenschaftsbank (DZ), της τέταρτης μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, Στέφαν Μπίλμαϊερ. Από τα στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι βρισκόμαστε στα επίπεδα της δεκαετίας του 1990.
Μία αιτία γι’ αυτήν την καθοδική, με ενδιάμεσες διακυμάνσεις, πορεία, ο Μπίλμαϊερ υποθέτει ότι είναι ένας «κορεσμός» σε κάποιο βαθμό. Οι περισσότερες επιχειρήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αποκομίσουν οφέλη από τις χώρες με φθηνό εργατικό δυναμικό έχουν εδώ και καιρό μεταφέρει την παραγωγή τους σε χώρες με αναδυόμενη οικονομία.
Από την άλλη μεριά πολλές αναδυόμενες οικονομίες περνούν εδώ και μερικά χρόνια κρίση, από τις στρατιωτικές συγκρούσεις με τη Ρωσία μέχρι την κρίση διαφθοράς στη Βραζιλία και την επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα έως την πρόσφατη πολιτική κρίση της Τουρκίας. Αυτό κάνει πολλές εταιρείες να διστάζουν να δραστηριοποιηθούν περαιτέρω στις χώρες αυτές.
Κυρίως γιατί λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων συχνά αυτό δεν είναι αναγκαίο, όπως αποδεικνύεται και από το παράδειγμα της Adidas. Διότι η παραγωγή στη Γερμανία, η οποία ξεκίνησε και πάλι, μπορεί να γίνει αποκλειστικά χωρίς εργάτες. Τα παπούτσια παράγονται εξ ολοκλήρου από ρομπότ.
Αυτό συμπίπτει με μια πολιτική εξέλιξη: την αυξανόμενη αντίσταση κατά της παγκοσμιοποίησης στις δυτικές κοινωνίες. Αυτό είναι κάτι ακατανόητο για τους περισσότερους οικονομολόγους. «Η βασική θεωρία της οικονομίας διδάσκει ότι το ελεύθερο εμπόριο είναι θετικό για όλες τις περιοχές οι οποίες συμμετέχουν», λέει στην γερμανική εφημερίδα ο οικονομολόγος Βίλεμ Φερχάγκεν της επενδυτικής εταιρείας NN Investment Partners. Αυτό ήταν άλλωστε και το αποφασιστικό επιχείρημα υπέρ της παγκοσμιοποίησης. «Φαίνεται, όμως, πως ξεχνάμε ότι αυτές οι θεωρίες λένε επίσης ότι εντός των περιοχών αυτών υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι», προσθέτει. Βέβαια σύμφωνα με τη θεωρία επέρχεται και μια εξισορρόπηση μεταξύ των ομάδων αυτών. «Κάτι όμως που δεν συμβαίνει». Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες οι χαμένοι αφέθηκαν στη μοίρα τους.
Η παράλειψη αυτή τώρα εκδικείται με το να αναπτύσσονται κινήματα λαϊκιστικά και αυταρχικά παγκοσμίως. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη διεθνή συνεργασία είναι αυτή τη στιγμή ο Ντόναλντ Τραμπ.
«Ως αντίπαλος της παγκοσμιοποίησης, ο υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ θα προκαλούσε ζημιά όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στο Μεξικό, τον Καναδά ή την Κίνα», λέει ο Μάρτιν Μόρισον, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Sal. Oppenheim. «Επιπλέον πολλές χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και να λάβουν προστατευτικά μέτρα».
Τυχόν νίκη του Τραμπ θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις με αποτέλεσμα τη σταδιακή απορρύθμιση της παγκοσμιοποίησης, με όλα τα προβλήματα τα οποία αυτό συνεπάγεται, επισημαίνει ο Φερχάγκεν. Διότι θα χαθούν μαζί της και τα θετικά αποτελέσματα που αναμφίβολα είχε, όπως λ.χ. το γεγονός ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο ξέφυγαν από την φτώχια και στις βιομηχανικές χώρες πολλά προϊόντα έγιναν φτηνότερα και προσιτά.
