Παγκόσμιος αγώνας δρόμου προς την έβδομη ήπειρο: Τη Σελήνη

Η Σελήνη θα είναι η έβδομη ήπειρος της Γης, η μόνη της οποίας ο πλούτος και οι πόροι δεν έχουν ακόμη κατακτηθεί και αξιοποιηθεί. Η ιδέα αυτή, που διατυπώθηκε πριν από μισό και πλέον αιώνα στη Σοβιετική Ένωση (οι Ρώσοι θεωρούν την Ευρασία ενιαία ήπειρο), αναβίωσε με την επικείμενη άφιξη των πρώτων αποστολών στο νότιο πόλο της Σελήνης. Εδώ, οι διαστημικές δυνάμεις θα ανταγωνιστούν για το νέο σεληνιακό χρυσό: το νερό.

Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι το σκάφος Luna-25, το πρώτο που στέλνει στη Σελήνη εδώ και 40 και πλέον χρόνια, θα προσγειωθεί μεταξύ 21 και 24 Αυγούστου. Το Chandrayaan-3 της Ινδίας θα προσγειωθεί στη Σελήνη στις 23 ή 24 Αυγούστου. Η μάχη για το ποιος θα φτάσει πρώτος θα είναι θέμα ημερών ή και ωρών.

«Θα περιμένουμε την 21η», δήλωσε ο Γιούρι Μπορίσοφ, ο επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας, σε δήλωση που μετέδωσε το Reuters. Η προσγείωση στον πόλο θα είναι εντελώς αυτόματη και πολλά εξαρτώνται από το αν το σκάφος θα φτάσει στην προκαθορισμένη ζώνη, η οποία είναι λίγο ανώμαλη. «Ελπίζω ότι θα πραγματοποιηθεί μια εξαιρετικά ακριβής μαλακή προσγείωση στο φεγγάρι», πρόσθεσε ο Μπορίσοφ. «Ελπίζουμε να είμαστε πρώτοι».

Το κύριο πλεονέκτημα της Ρωσίας είναι ότι το διαστημικό της σκάφος είναι σε θέση να αντέξει στον εχθρικό νότιο πόλο για ένα χρόνο ή και περισσότερο. Το σκάφος θα παραμείνει σταθερό στο σημείο προσγείωσής του, βόρεια του κρατήρα Boguslavsky, ο οποίος έχει διάμετρο 97 χιλιόμετρα (60 μίλια). Εκεί υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βρεθεί νερό.

«Αν υπάρχει παγωμένο νερό στο ανώτερο στρώμα της σεληνιακής επιφάνειας κοντά στο σημείο προσεδάφισης, τα επιστημονικά όργανα του Luna-25 θα είναι σε θέση να το ανιχνεύσουν», λέει στην EL PAÍS η Olga Zakutniaya, εκπρόσωπος του Ρωσικού Ινστιτούτου Διαστημικών Ερευνών (IKI), το οποίο είναι υπεύθυνο για το επιστημονικό μέρος της αποστολής. «Ωστόσο», συνεχίζει, «ακόμη και στις πολικές περιοχές του, ο δορυφόρος μας είναι ένα πολύ ξηρό μέρος σε σύγκριση με τη Γη. Το ρωσικό όργανο LEND στο [τροχιακό σκάφος] LRO της NASA έδειξε ότι η περιεκτικότητα σε νερό στο ανώτερο στρώμα της επιφάνειας, σε βάθος ενός μέτρου, δεν ξεπερνά το 5% σε βάρος, αλλά μόνο στις περιοχές που είναι πιο πλούσιες σε νερό. Η μέση περιεκτικότητα είναι χαμηλότερη και οι περιοχές με τη μεγαλύτερη παρουσία νερού είναι ανομοιόμορφα κατανεμημένες». Αυτό θέτει μεγάλες προκλήσεις για το μέλλον.

The world is racing to conquer the south pole of the Moon. India and Russia are competing to be the first to land in the hostile area this week — a race that may come down to hours — while the US is planning a crewed mission https://t.co/CgqRhxrXr1

— El País English Edition (@elpaisinenglish) August 14, 2023

Εάν το Luna-25 καταφέρει να προσγειωθεί με επιτυχία, τα πειράματα θα ξεκινήσουν αμέσως, αλλά τα αποτελέσματα θα χρειαστούν τέσσερις έως έξι μήνες, εξηγεί η Zakutniaya. Το σκάφος πρέπει να πέσει σε «χειμερία νάρκη» κατά τη διάρκεια των ψυχρών σεληνιακών νυχτών, οι οποίες διαρκούν λίγο περισσότερο από 14 γήινες ημέρες. Τα αποτελέσματα αυτά θα παράσχουν, επίσης, μια άλλη σημαντική πληροφορία. «Η σεληνιακή σκόνη είναι εξαιρετικά επιβλαβής τόσο για τους ρομποτικούς ανιχνευτές όσο και για τους μελλοντικούς αστροναύτες, οπότε με τα δεδομένα αυτής της αποστολής θα αναπτύξουμε σχέδια για την καταπολέμηση της επίδρασής της», λέει η εκπρόσωπος του IKI. Η Ρωσία σχεδιάζει να στείλει διαδοχικές ρομποτικές αποστολές στο νότιο πόλο της Σελήνης για να θέσει τις βάσεις για την άφιξη αστροναυτών, ένα σχέδιο που δεν έχει ακόμη εγκριθεί από την κυβέρνηση Πούτιν.

Το Chandrayaan-3 της Ινδίας

Ο αγώνας για την επίτευξη του νότιου πόλου είναι μια μάχη Δαβίδ και Γολιάθ, όπως αναφέρει το elpais.com, με την Ινδία να είναι το ξεκάθαρο αουτσάιντερ. Το ινδικό σκάφος Chandrayaan-3 μεταφέρει λιγότερα επιστημονικά όργανα και θα τρέξει μόνο μέχρι να δύσει ο ήλιος μετά την πρώτη σεληνιακή ημέρα. Σε αντίθεση με τη Ρωσία, η οποία έχει ήδη καταφέρει να προσεδαφίσει ρομποτικό διαστημόπλοιο στη Σελήνη, η Ινδία προέρχεται από την αποτυχία του Vikram, ενός σκάφους προσεδάφισης που ταξίδευε με το σκάφος Chandrayaan-2 το 2019 και δεν κατάφερε να προσεδαφιστεί με επιτυχία.

Οι αρχές του Ινδικού Οργανισμού Διαστημικών Ερευνών (ISRO) δηλώνουν ότι έχουν μάθει από τα λάθη τους και ελπίζουν ότι αυτή τη φορά το διαστημικό σκάφος θα προσγειωθεί με επιτυχία ,με ταχύτητα παρόμοια με αυτή που έχει ένας άνθρωπος που περπατάει. Το μεγάλο του πλεονέκτημα είναι ότι έχει στο σκάφος του το Pragyan, ένα μικρό κινητό όχημα που θα του επιτρέψει να εξερευνήσει το περιβάλλον κοντά στο σημείο προσγείωσης στο νότιο πόλο και να αναλύσει τη σύνθεση του εδάφους και των πετρωμάτων.

Η ινδική διαστημική υπηρεσία αναφέρει ότι υπάρχουν ήδη έξι ανιχνευτές σε τροχιά που χρησιμοποιούνται στη Σελήνη και άλλοι δύο που έχουν εγκαταλειφθεί. Σύμφωνα με την υπηρεσία, το Chandrayaan-2 χρειάστηκε ήδη να εκτελέσει τρεις ελιγμούς για να αποφύγει συγκρούσεις με άλλα σκάφη. Η ινδική ομάδα ελπίζει ότι καθώς η Σελήνη θα γεμίζει με περισσότερα σκάφη, δημόσια και ιδιωτικά, θα υπάρχει καλύτερος συντονισμός για την αποφυγή αυτών των «κινδύνων».

Καθώς η Ρωσία και η Ινδία αγωνίζονται να είναι οι πρώτες που θα προσγειωθούν στο νότιο πόλο, η Ιαπωνία θα συμμετάσχει στον αγώνα με την εκτόξευση της αποστολής Slim, μιας μικρής συσκευής που αναπτύχθηκε από την ιαπωνική διαστημική υπηρεσία και έχει προγραμματιστεί να απογειωθεί στις 26 Αυγούστου. Σε αυτή την περίπτωση, στόχος της είναι να προσεδαφιστεί μακριά από τον πόλο, στις ισημερινές ζώνες της Σελήνης.

Η αποστολή της NASA με τα Artemis 2 και 3

Το αποκορύφωμα της σεληνιακής χρυσοθηρίας είναι η επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη, η οποία πρόκειται να εκτοξευθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής της NASA, Μπιλ Νέλσον, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου η οποία φαίνεται ότι σχεδιάστηκε για να συμπέσει με την εκτόξευση της ρωσικής αποστολής Luna-25, η οποία πραγματοποιήθηκε με επιτυχία την Παρασκευή.

Το κύριο μήνυμά του ήταν ότι οι ημερομηνίες για τις επανδρωμένες αποστολές Artemis 2 και 3 δεν έχουν αλλάξει, παρά το γεγονός ότι ο πύραυλος που απαιτείται για μία από αυτές, το Starship της SpaceX, ανατινάχθηκε στην πρώτη του δοκιμή. Το Artemis 2, το οποίο θα επανδρωθεί με τρία αμερικανικά και ένα καναδικό πλήρωμα, θα αναχωρήσει στα τέλη του 2024 για μια πτήση προς τη Σελήνη. Η επόμενη αποστολή, που έχει οριστεί για τον Δεκέμβριο του 2025, θα δει την πρώτη γυναίκα και τον πρώτο μαύρο αστροναύτη να πατούν το πόδι τους στη Σελήνη, 50 χρόνια μετά τις πρώτες επανδρωμένες αποστολές στον δορυφόρο. Στόχος είναι η προσεδάφιση στο νότιο πόλο.

Ο Νέλσον συμφωνεί ότι υπάρχει διαστημικός αγώνας, αν και λέει ότι ο κύριος αντίπαλος της Αμερικής δεν είναι η Ρωσία ή η Ινδία, αλλά η Κίνα. «Δεν θέλω η Κίνα να φτάσει πρώτη στο νότιο πόλο με ανθρώπους και μετά να πει: “Αυτό είναι δικό μας, μείνετε έξω”», δήλωσε ο Νέλσον, ο οποίος είναι πρώην μέλος του Κογκρέσου. Μέσω των συμφωνιών Artemis, οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκαθίστανται ως ο παγκόσμιος διαιτητής που θα παρακολουθεί ότι οι πόροι της Σελήνης είναι προσβάσιμοι σε όλους τους υπογράφοντες. Μέχρι στιγμής, 28 χώρες έχουν υπογράψει τις συμφωνίες. Παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την απομάκρυνσή του από το καθεστώς Πούτιν, ο Νέλσον υποστήριξε εκπληκτικά τη ρωσική αποστολή. «Τους ευχόμαστε καλή τύχη», δήλωσε για το Luna-25.

Το 2024, η NASA ελπίζει επίσης να εκτοξεύσει διάφορες ρομποτικές αποστολές, συμπεριλαμβανομένου ενός κινητού εξερευνητικού ρόβερ, που θα ανοίξει το δρόμο για τους αστροναύτες και το στρατόπεδο βάσης Artemis, τον πρώτο ανθρώπινο οικισμό στο νότιο πόλο της Σελήνης. Από εκεί, οι αστροναύτες θα εξερευνήσουν το περιβάλλον χρησιμοποιώντας διάφορα οχήματα που θα είναι κατάλληλα για την αποστολή, αρχικά για αρκετές ημέρες και αργότερα για εβδομάδες. Θα είναι η αρχή των σχεδίων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που θα αναπτυχθούν αυτή τη δεκαετία και θα ξεκινήσουν την εκμετάλλευση του νερού και των ορυκτών στη Σελήνη. Η επιφάνεια της Σελήνης και οι βάσεις σε τροχιά θα αποτελέσουν τους τόπους δοκιμών για μελλοντικές αποστολές στον Άρη, με ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή να διαρκεί ένα χρόνο.

Ο βετεράνος Ρώσος επιστήμονας Μιχαήλ Μαρόφ, ειδικός στην εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος, εξέφρασε την ελπίδα ότι η εξερεύνηση του διαστήματος μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη παγκόσμια συνεργασία. «Εκατόν δώδεκα χρόνια πριν, το 1911, ξεκίνησε η μελέτη του νότιου πόλου της Γης», έγραψε σε ειδικό τεύχος του περιοδικού Astronomical Bulletin αφιερωμένο στο Luna-25. «Μισό αιώνα αργότερα, η Ανταρκτική φιλοξενεί αρκετές χιλιάδες ανθρώπους από σχεδόν 30 χώρες, οι οποίοι διεξάγουν συνεχώς επιστημονικές έρευνες μεγάλης κλίμακας εκεί. Στη σύγχρονη εποχή, η έναρξη της ανάπτυξης του νότιου πόλου της Σελήνης μπορεί να γίνει ένα ανάλογο αυτής της διαδικασίας».