Πριν από περίπου 10.000 χρόνια φαίνεται πως τελείωσε η τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν δηλαδή όταν υπήρξε κλιματική αλλαγή εξαιτίας της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε έρευνα, η οποία καλύπτει την περίοδο πριν από 10.000 έως 20.000 χρόνια και έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η κλιματική αλλαγή και το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» δεν υπήρξαν στο παρελθόν μόνο θέμα ανθρώπινης επέμβασης, όπως συμβαίνει στην εποχή μας.

Εξάλλου μια άλλη έρευνα δείχνει ότι, πολύ πιο βαθιά στο παρελθόν, πριν από 50 έως 55 εκατ. χρόνια, πάλι είχε υπάρξει μεγάλη αύξηση του διοξειδίου στην ατμόσφαιρα για φυσικές αιτίες, με συνέπεια να υπάρξει υπερθέρμανση και να λιώσουν και τότε οι πάγοι.

Η πρώτη έρευνα από αμερικανούς, κινέζους και γάλλους επιστήμονες, με επικεφαλής τον παλαιοκλιματολόγο Τζέρεμι Σάκουν των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κολούμπια για πρώτη φορά βασίζεται σε μία τόσο ευρύτατη γκάμα δεδομένων από όλο τον κόσμο και όχι μόνο από την Ανταρκτική, αλλά επίσης από τη Γροιλανδία, τους ωκεανούς και τις μεγάλες λίμνες.

Η ανάλυση περιέλαβε στοιχεία από τις φυσαλίδες αέρα που είναι παγιδευμένες στους πάγους (και καταγράφουν το επίπεδο του διοξειδίου στον αρχαίο αέρα), από τα απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών (το μαγνήσιο με το οποίο κατασκεύαζαν το σκελετό και τα κελύφη τους, μαρτυρά τη θερμοκρασία του αρχαίου νερού) και άλλες πηγές

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, «στο τέλος της τελευταίας εποχής παγετώνων το διοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε από περίπου 180 σε περίπου 260 μέρη ανά εκατομμύριο στην ατμόσφαιρα, όταν σήμερα είναι στα 392 μέρη», γεγονός που δείχνει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας.

Το σημείο-κλειδί στη νέα μελέτη είναι η διαπίστωση ότι, πριν από χιλιάδες χρόνια, υπήρξε μία χρονική υστέρηση ανάμεσα στην αύξηση του διοξειδίου στην ατμόσφαιρα (που προηγήθηκε) και στην άνοδο της θερμοκρασίας και το λιώσιμο των πάγων (που ακολούθησαν). Αυτό καταρρίπτει το αντεπιχείρημα ορισμένων σκεπτικιστών της κλιματικής αλλαγής, οι οποίοι αντιτείνουν ότι στην εποχή μας δεν υπάρχει στενή συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο του ατμοσφαιρικού διοξειδίου και στην παγκόσμια θερμοκρασία.

Σύμφωνα με το νέο «σενάριο» που ανέπτυξαν οι ερευνητές, όλα άρχισαν όταν η περιοδική αλλαγή της τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο (στο πλαίσιο των λεγόμενων «κύκλων Μιλάνκοβιτς») αύξησε την ποσότητα φωτός και θερμότητας που έφτανε στον πλανήτη μας, πυροδοτώντας την αρχική κατάρρευση των μεγάλων όγκων πάγων του βόρειου ημισφαιρίου. Αυτό, στη συνέχεια, προκάλεσε την εισροή μεγάλων όγκων παγωμένου νερού στο βόρειο Ατλαντικό και, έτσι, τη διατάραξη των ωκεάνιων θερμών ρευμάτων, με τελική συνέπεια την άνοδο της θερμοκρασίας στο νότιο ημισφαίριο της Γης. Το γεγονός αυτό επέφερε νέες αλλαγές στα ατμοσφαιρικά και ωκεάνια ρεύματα, με αποτέλεσμα να εκλυθεί διοξείδιο του άνθρακα σε μεγάλες ποσότητες από τους ωκεανούς, ιδίως του Νότου. Η σταδιακή συσσώρευση αυτού του διοξειδίου στην ατμόσφαιρα υπερθέρμανε όλη τη Γη και τερμάτισε την τελευταία εποχή των παγετών πριν από περίπου 10.000 χρόνια.

Η δεύτερη έρευνα, από αμερικανούς, βρετανούς και ιταλούς επιστήμονες, με επικεφαλής τον Ρομπ ΝτεΚόντο του πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης (‘Αμχερστ) δείχνει ότι υπήρξε μια αλληλουχία φυσικών γεγονότων, που οδήγησε σε ακραία φαινόμενα ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη, με συνέπεια η μέση παγκόσμια θερμοκρασία να ανέβει κατά πέντε βαθμούς μέσα σε λίγες χιλιάδες χρόνια, πριν από 50 εκατ. έτη περίπου.

Η νέα μελέτη εκτιμά ότι το αυξημένο ατμοσφαιρικό διοξείδιο δεν προήλθε από την απελευθέρωση του μεθανίου των βυθών των ωκεανών (όπως ήταν ως τώρα το κυρίαρχο σενάριο), αλλά από την μαζική έκλυση παγιδευμένου άνθρακα στους δύο πόλους του πλανήτη.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μία ανάλογη φυσική διαδικασία ήδη λαμβάνει χώρα ξανά, καθώς, ιδίως στο βόρειο πόλο, σταδιακά, λόγω της κλιματικής αλλαγής, ξεπαγώνουν μεγάλες ποσότητες παγωμένης οργανικής ύλης. Αυτή, καθώς αποσυντίθεται, μετατρέπεται σε διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ανατροφοδοτώντας έτσι την κλιματική αλλαγή και επιδεινώνοντας το «φαινόμενο του θερμοκηπίου».