Τα άπλυτα της εποχής του βωβού κινηματογράφου

Όταν σκεφτόμαστε τα σπάργανα του σινεμά, την εποχή του βωβού δηλαδή, έχουμε συνήθως την αίσθηση ότι όλα ήταν αθώα και αγνά. Οι συντελεστές της νέας περιπέτειας του ανθρώπου ήταν υπεύθυνοι και ώριμοι τύποι που είχαν αφιερωθεί ολότελα στη γέννηση της έβδομης τέχνης και δεν έμοιαζαν σε τίποτα με τους σημερινούς αστέρες και τα καμώματά τους που απαθανατίζονται με πηχυαίους τίτλους στον σκανδαλοθηρικό Τύπο. Κι όμως, όποιος δει λίγο καλύτερα την πρώιμη ιστορία του Χόλιγουντ, τα πράγματα μόνο έτσι δεν ήταν! Φαίνεται ότι τα στερεότυπα που έχουμε στο μυαλό μας για τη showbiz και τους συντελεστές της διαιωνίζονται στον χρόνο και έλκουν την καταγωγή τους ήδη από τις πρώτες στιγμές της κινηματογραφίας. Κι έτσι η εποχή του βωβού ήταν πολύβουη σε όρους σκανδάλου, οργίων και καταχρήσεων…

Η χρήση ναρκωτικών και ο θάνατος από υπερβολική δόση παραήταν κοινά

Παρά το τι μπορεί να πιστεύει ο καθένας, τα ναρκωτικά θέριζαν στην πρώιμη περίοδο του κινηματογράφου και πολλοί θάνατοι είχαν σημειωθεί από υπερβολική δόση και κατάχρηση. Ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια της εποχής, ο «ιδανικός εραστής της οθόνης» και λατρεμένος από τον Σεσίλ Μπ. ΝτεΜιλ, ο Γουάλας Ρέιντ των 200 ταινιών, πέθανε από υπερβολική δόση μορφίνης το 1923, σε ηλικία μόλις 31 ετών. Αλλά και η βασίλισσα της ομορφιάς του Χόλιγουντ και κινηματογραφική παρτενέρ του Ντάγκλας Φέρμπανκς, Άλμα Ρούμπενς, πάλεψε όλη της τη ζωή με την κοκαΐνη και συνελήφθη μάλιστα αρκετές φορές για κατοχή. Η χρόνια χρήση κουτσούρεψε τελικά την καριέρα της, όταν ανήμπορη πια να παίξει στα τέλη της δεκαετίας του 1920 περιφερόταν σαν φάντασμα στο πλατό. Το 1931 αναγκάστηκε να βγάλει την προσωπική της ζωή στη φόρα για να πληρώσει τα χρέη της και πέθανε λίγο αργότερα…

Μοιχείες, διαζύγια και εκτρώσεις δονούσαν το Χόλιγουντ

Παρά το γεγονός ότι το διαζύγιο ήταν σχεδόν αδιανόητο στις αρχές του 20ού αιώνα, για τους αστέρες του Χόλιγουντ παραήταν κοινό και όπως ακριβώς και σήμερα, τα σκανδαλοθηρικά περιοδικά ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμα να παρακολουθήσουν τις περιπέτειες της προσωπικής τους ζωής καρέ-καρέ. Όπως ο γάμος της Μέρι Πίκφορντ και του Ντάγκλας Φέρμπανκς, αμφότεροι τα μεγαλύτερα αστέρια της εποχής του βωβού, που όταν γνωρίστηκαν το 1915 ήταν και οι δυο παντρεμένοι. Η παράνομη σχέση υπονοούνταν συνεχώς στον Τύπο μέσω διακριτικά διατυπωμένων άρθρων και το 1918 η σύζυγος του Φέρμπανκς ζήτησε διαζύγιο στη βάση της μοιχείας του άντρα της. Αφού χώρισε και η Πίκφορντ το δικό της στεφάνι, οι αστέρες παντρεύτηκαν το 1920 και έγιναν έτσι το πρώτο βασιλικό ζευγάρι του Χόλιγουντ, μέχρι το 1936 τουλάχιστον, όταν τράβηξαν δρόμους χωριστούς. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και για τον Ροδόλφο Βαλεντίνο και τα αμέτρητα ειδύλλιά του (αλλά και τους πάμπολλους γάμους του), καθώς η επιτομή του λατίνου εραστή δεν άφηνε ποτέ τον ποδόγυρο. Όταν πέθανε το 1926, πολλές σταρλετίτσες της εποχής, όπως η Πόλα Νέγκρι, κατέρρευσαν στην κηδεία του ισχυριζόμενες ότι ήταν αρραβωνιασμένες κρυφά μαζί του! Εξαιτίας της έκλυτης αυτής ζωής, πολλές σταρ αναγκάζονταν δυστυχώς να προβαίνουν σε εκτρώσεις, που παρά την κατακριτέα τους φύση, στο Χόλιγουντ παραήταν κοινές. Μιλάμε βέβαια για μια εποχή που η έκτρωση ήταν πολύ επικίνδυνη, αν και απαραίτητη για να μη σταθεί η γέννα ανάχωμα στην καριέρα της ηθοποιού…

Οι ρήτρες ηθικής κατέστρεφαν τις ζωές των σταρ

Όπως προαναφέραμε, τα παράνομα ειδύλλια έδιναν και έπαιρναν στο Χόλιγουντ, αλλά σύμφωνα με τις ρήτρες των συμβολαίων των ηθοποιών, τέτοιες σχέσεις θα κατέστρεφαν την καριέρα τους. Κι έτσι σε πολλά συμβόλαια υπήρχε αυτό που θα έμενε γνωστό ως «ρήτρα ηθικής», ένας όρος που απάλλασσε αυτομάτως την ηθοποιό από τη συμφωνία σε περίπτωση που θα εμπλεκόταν σε «μοιχείες ή ανήθικες σχέσεις». Το μοτίβο εδώ ήταν κάνε ό,τι θες, αρκεί να μην το μάθει κανείς. Κι έτσι οι ρήτρες ηθικής μετέτρεψαν σε εισαγγελείς και δικαστές της ζωής των σταρ τα μεγαλοαφεντικά του Χόλιγουντ, οι οποίοι τις επικαλούνταν συχνά για να απαλλαγούν από τις συμβατικές υποχρεώσεις τους έναντι των ηθοποιών. Πολύ συχνά μάλιστα, οι ιδιοκτήτες των στούντιο απέλυαν κάποιον στη βάση της ρήτρας ηθικής και κατόπιν έβαζαν τον Τύπο να κηλιδώσει την υπόληψή του με κάποιο υποτιθέμενο ερωτικό σκάνδαλο. Ακόμα και η εγκυμοσύνη έφτασε να θεωρείται παραβίαση της ρήτρας ηθικής, όταν τα μεγαλοαφεντικά της αμερικανικής κινηματογραφίας θεώρησαν πως η μητρότητα στεκόταν εμπόδιο στις καριέρες των σταρ. Κι έτσι οι εκτρώσεις θέριζαν πια ακόμα πιο πολύ, καθώς η μητρότητα παραβίαζε τους όρους της συμφωνίας. Μια από τις μεγαλύτερες ντίβες της εποχής του βωβού, η Γκλόρια Σουάνσον, έμεινε έγκυος από τον αρραβωνιαστικό της και για να μη χάσει το συμβόλαιό της, αναγκάστηκε να υποβληθεί σε έκτρωση στη Γαλλία, η οποία λίγο έλειψε να τη σκοτώσει…

Βωβό Χόλιγουντ και κράτος παραήταν κοντά

Την ώρα που σήμερα οι ηθοποιοί είναι συνήθως ακτιβιστές και κήρυκες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην εποχή του βωβού, Χόλιγουντ και κράτος πήγαιναν χέρι-χέρι. Πριν μπει η Αμερική στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1917, οι κορυφαίοι συντελεστές του σινεμά ήταν ειρηνιστές και σφοδροί πολέμιοι του Μεγάλου Πολέμου. Ο Ντ. Γ. Γκρίφιθ, ο μεγαλύτερος αναμφίβολα σκηνοθέτης της εποχής του βωβού, μιλούσε για παράδειγμα ανοιχτά κατά του πολέμου μέσα από τα αριστουργήματά του (όπως η «Μισαλλοδοξία»). Ο πρόεδρος Γουίλσον, συνειδητοποιώντας τον αντίκτυπο του σινεμά σε όρους προπαγάνδας, συναντήθηκε με τα αφεντικά του Χόλιγουντ το 1916 για να τους πείσει να ενταχθούν στην προπαρασκευαστική πολεμική προσπάθεια των ΗΠΑ. Λίγο μετά, κυκλοφόρησαν οι πρώτες ταινίες που προπαγάνδιζαν τις αρετές του πολέμου και ακόμα και ο πασιφιστής Γκρίφιθ σκηνοθέτησε το 1917 ταινία κατά κυβερνητική παραγγελία. Όλα τα μεγάλα στούντιο υπάκουσαν τον πρόεδρο και όπως το έλεγε και ο Λούις Μάγιερ, χρόνια προτού αναλάβει το τιμόνι της MGM, «οι ταινίες ήταν ο μεγάλος μεσάζοντας μεταξύ του κοινού και της κυβέρνησης της Ουάσιγκτον». Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου λοιπόν, το Χόλιγουντ μετατράπηκε σε απλό κυβερνητικό φερέφωνο και τα μεγαλύτερα αστέρια της εποχής εμφανίζονταν σε στρατιωτικές παρελάσεις αλλά και εκστρατείες για τη συγκέντρωση κονδυλίων, ονόματα όπως ο Φέρμπανκς, η Πίκφορντ και ο Τσάρλι Τσάπλιν…

Το παντοδύναμο και αυταρχικό σύστημα των στούντιο γεννήθηκε από ανεξάρτητους δημιουργούς

Ώρα να ρίξουμε μια ματιά στο πώς ιδρύθηκε το παντοδύναμο και αυταρχικό σύστημα των χολιγουντιανών στούντιο. Αρκεί πάντως να αναφερθεί ότι όλα ξεκίνησαν όταν μια χούφτα παράτολμοι και θαρραλέοι ανεξάρτητοι δημιουργοί αποφάσισαν να πάνε κόντρα στην ήδη εγκαθιδρυμένη κινηματογραφική βιομηχανία! Στα πρώτα χρόνια λοιπόν της εποχής του βωβού, η κινηματογραφική εταιρία του Τόμας Έντισον και οι υπόλοιποι μεγάλοι παίκτες της αγοράς ίδρυσαν την Εταιρία Κινηματογραφικών Ευρεσιτεχνιών (1908), η οποία έλεγχε τα πάντα, από την παραγωγή και τη διανομή των ταινιών μέχρι και τη διαχείριση του κινηματογραφικού εξοπλισμού. Όποιος ήθελε έτσι να ασχοληθεί με την έβδομη τέχνη, όφειλε να πάρει την έγγραφη άδεια της εν λόγω εταιρίας και να νοικιάσει τον εξοπλισμό από κείνη. Η Εταιρία Κινηματογραφικών Ευρεσιτεχνιών ήλεγχε την παραγωγή στη Νέα Υόρκη και όλη την Ανατολική Ακτή, κι έτσι οι ανεξάρτητοι παραγωγοί έπρεπε τώρα να σκαρφιστούν κάτι για να απαλλαγούν από την κηδεμονία της. Δύο τύποι, οι Τζέσε Λάσκι και Σάμιουελ Γκόλντφις (που θα έμενε αργότερα γνωστός ως Γκόλντγουιν) πήραν το τρένο για την Αριζόνα για τις ανάγκες του γυρίσματος μιας ταινίας και αργότερα ανέβηκαν και πάλι στον συρμό μέχρι την άκρη αυτή τη φορά της γραμμής. Κι έτσι έφτασαν σε μια συνοικία του Λος Άντζελες που την έλεγαν Χόλιγουντ για να φτιάχνουν ανεξάρτητες ταινίες μέσα σε έναν αχυρώνα χωρίς την άδεια της Εταιρίας Κινηματογραφικών Ευρεσιτεχνιών! Η πρώτη ταινία που έφτιαξε το δίδυμο των παραγωγών με τον άγνωστο και πρωτόβγαλτο τότε Σεσίλ ΝτεΜιλ καταστράφηκε με σαμποτάζ από την Εταιρία Κινηματογραφικών Ευρεσιτεχνιών, αν και σώθηκε μια κόπια, η οποία έμελλε να αλλάξει την ιστορία του αμερικανικού σινεμά. Οι Λάσκι και Γκόλντγουιν ίδρυσαν τελικά την Paramount και το παράδειγμά τους ακολούθησαν πλήθος κινηματογραφιστών και παραγωγών που ήθελαν να γλιτώσουν από την τυραννία της Εταιρίας. Αυτοί έφτιαξαν το ανεξάρτητο τότε σύστημα των στούντιο, το οποίο θα μετατρεπόταν σε νέα βασιλεία στα χρόνια που θα έρχονταν. Τα στούντιο μπορούσαν να ενθρονίσουν κάποιον ή να τον καταστρέψουν σε μια στιγμή ασκώντας πρωτόγνωρο έλεγχο στη ζωή των ηθοποιών αλλά και τις προτιμήσεις του κοινού…