Οι ελπίδες πολλών στη Δύση για ανατροπή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξανεμίζονται, καθώς οι αναλυτές εκτιμούν ως δεδομένη την επικράτησή του επί του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία.
Ο Τούρκος Πρόεδρος, που αποδείχθηκε «πολύ σκληρός για να πεθάνει», ανέτρεψε τις δημοσκοπήσεις που έδιναν προβάδισμα στον επικεφαλής του συνασπισμού της αντιπολίτευσης και οδεύει προς την ανανέωση της θητείας του. Από την πλευρά τους τα δυτικά κράτη προετοιμάζονται για ακόμη πέντε χρόνια με τον «ενοχλητικό Σουλτάνο» στην εξουσία.
Ο Έρικ Έντελμαν, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, ανέφερε στους Financial Times: «Θα έχουμε έναν πολύ αναξιόπιστο σύμμαχο, οι πολιτικές του οποίου θα καθοδηγούνται από τις πολιτικές ανάγκες και τα τερτίπια ενός ανθρώπου». Η προτίμηση της Δύσης στον Κιλιτσντάρογλου σε επίσημο επίπεδο ήταν κεκαλυμμένη, όμως εκφραζόταν ανεπίσημα και μέσω δημοσιευμάτων.
Αυτή η στάση μάλιστα ενδεχομένως να επηρέασε σε κάποιο βαθμό και τη ψήφο των Τούρκων, καθώς ενεργοποίησε τα αντιδυτικά αντανακλαστικά της τουρκικής κοινωνίας, τα οποία γνωρίζει πως να αξιοποιεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τούρκος αξιωματούχος υπογράμμισε «υπάρχει τεράστια καλή θέληση προς τον Κιλιτσντάρογλου [μεταξύ των δυτικών αξιωματούχων]», είπε. «Τους αρέσει». Αντίθετα, πρόσθεσε, τα συναισθήματά τους προς τον Ερντογάν ήταν «στα όρια του μίσους».
Πάντως, πληροφορίες και αναλύσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ανέφεραν πως πρόθεση του Ερντογάν αν κερδίσει την προεδρία είναι να ρίξει τους τόνους στην ένταση με τη Δύση, η οποία εξάλλου – στην πράξη – δεν συμφέρει καμία από τις δύο πλευρές. Ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία η τουρκική οικονομία μαστίζεται από μια τρομερή κρίση και «διψάει» για επενδύσεις και ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων.
Ο ίδιος τούρκος αξιωματούχος που μίλησε ανώνυμα στους Financial Times υπογράμμισε πως οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση είναι απίθανο να πραγματοποιήσει δραματική αλλαγή στην ουσία της εξωτερικής πολιτικής και θα μπορούσε να παρουσιάσει τις δικές της προκλήσεις, όμως θα υπήρχε μια «πολύ πιο θετική ατμόσφαιρα». Εξάλλου, παρόλο που ο Τούρκος πρόεδρος έχει δημιουργήσει στενούς προσωπικούς δεσμούς με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αντιλαμβάνεται πως μέρος της αξίας του για τη Μόσχα είναι η ιδιότητα της χώρας του ως μέλος του ΝΑΤΟ.
Από την πλευρά τους και η Ουάσινγκτον και η Ευρώπη σε καμία περίπτωση δεν θα επιθυμούσαν μια ολική ρήξη με την Τουρκία. «Η Άγκυρα θα παραμείνει ζωτικός εταίρος για μας όποιος κι αν είναι στο τιμόνι της χώρας», είπε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής και μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, Κρις Μέρφι. Η Δύση έχει επίγνωση του κρίσιμου ρόλου της Τουρκίας λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, τον μεσολαβητικό ρόλο που μπορεί να παίξει στο ζήτημα της Ουκρανίας και ασφαλώς τη σημαντικότητα της τουρκικής αγοράς για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Μια περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων της Δύσης με την Άγκυρα μπορεί να έχει ως συνέπεια την ενίσχυση των αντιδυτικών αισθημάτων στην τουρκική κοινή γνώμη, σύμφωνα με τον Τούρκο πρώην διπλωμάτη Αλπέρ Τσοσκούν.
Πάντως σχετικά με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ, που εδώ και χρόνια έχει μπει στον πάγο, δεν αναμένονται σημαντικές εξελίξεις ιδιαίτερα εάν επικρατήσει ο Ερντογάν. «Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προχωράει χωρίς να γίνεται αναφορά στην Τουρκία. Και με άλλα πέντε χρόνια η αποξένωση αυτή θα γίνει βαθύτερη. Αυτό θα έχει επίπτωση και στον βαθμό που χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα θα μπορούν να τροφοδοτούν την αντιδυτική στάση στην Τουρκία», αναφέρει στους Financial Times.
Πιθανό σημείο τριβής θα είναι οι πιέσεις της ΕΕ προς την Άγκυρα να σταματήσει να βοηθά τη Ρωσία να παρακάμπτει τις δυτικές κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο, όπως σημειώνει ο διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, η Μόσχα θα περιμένει μια «συνέχιση της τρέχουσας σχέσης» με τον Ερντογάν και έχει μοχλούς πίεσης για να τον συγκρατήσει.
Οι νατοϊκές δυνάμεις αναμένουν το πρώτο δείγμα γραφής για τα σχέδια του Ερντογάν να δοθεί στο ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, την οποία έχει μπλοκάρει η Άγκυρα με τον ισχυρισμό ότι προστατεύει τους «Κούρδους τρομοκράτες». Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι εκφράζουν φόβους πως οι υπερεθνικιστές σύμμαχοι του Ερντογάν θα τον πιέσουν να παρατείνει το βέτο που έχει ασκήσει, τουλάχιστον μέχρι να κερδίσει ορισμένες παραχωρήσεις από την Ουάσινγκτον, όπως στο θέμα της πώλησης των νέων F-16 στην Τουρκία και του εκσυγχρονισμού του στόλου των μαχητικών που ήδη διαθέτει.
«Η Δύση θα πρέπει να αποδεχτεί τον ρολό της Τουρκίας»
«Τι μπορεί να κάνει η Δύση; Να επιτρέψει στην Άγκυρα να κρατήσει αποστάσεις. Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Τουρκία είναι μια χώρα κυριολεκτικά και μεταφορικά σε σταυροδρόμι. Δεν είναι εξ ολοκλήρου στη Δύση ή στην Ανατολή. Η γεωγραφική της θέση την καθιστά έναν δύσκολο αλλά και χρήσιμο συνεργάτη […] Η Δύση πρέπει να αποδεχτεί το ρόλο του μεσολαβητή για την Τουρκία. Και είναι ένας ρόλος που οι Τούρκοι, υπό τον Ερντογάν ή αλλιώς, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να τον παίξουν», σχολίαζε πριν από λίγες ημέρες σε άρθρο της στο CNN, η Elmira Bayrasli, ειδικοί στην εξωτερική πολιτική και διευθύντρια του προγράμματος «Bard Globalization and International Affairs».
