O πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει τη γενική εικόνα στις σχέσεις μεταξύ Λετονίας – Ρωσίας, καθώς η Λετονία έχει ήδη ξεκινήσει να μποϊκοτάρει τη Ρωσία ήδη από την αρχή του πολέμου. Τώρα, στον σταλινικής αρχιτεκτονικής ουρανοξύστη που δεσπόζει στον ορίζοντα της πρωτεύουσας της Λετονίας, δεκάδες ηλικιωμένοι Ρώσοι περιμένουν να δώσουν εξετάσεις στη λετονική γλώσσα, ως απόδειξη πίστης σε μια χώρα, στην οποία ζουν εδώ και δεκαετίες.
Κρατώντας κόκκινα ρωσικά διαβατήρια, οι συμμετέχοντες στην εξέταση, κυρίως γυναίκες, διαβάζουν τις σημειώσεις τους κάνοντας μια επανάληψη της τελευταίας στιγμής, με το φόβο ότι, αν αποτύχουν στις εξετάσεις, μπορεί να απελαθούν από τη χώρα αυτή της Βαλτικής.
Το γεγονός ότι μιλάνε ρωσικά αντί για λετονικά δεν ήταν πρόβλημα μέχρι τώρα. Όμως, η κυβέρνηση ζητάει τώρα από τους 20.000 ανθρώπους στη χώρα, που είναι κάτοχοι ρωσικών διαβατηρίων, να περάσουν ένα τεστ γλώσσας. Πρόκειται κυρίως για ηλικιωμένους ανθρώπους και για γυναίκες, σύμφωνα με τον Ντμίτρις Τροφίμοφς, τον υφυπουργό Εσωτερικών.
«Αν απελαθώ, δεν θα έχω πού να πάω»
«Αν απελαθώ, δεν θα έχω πού να πάω, 40 χρόνια ζω εδώ», λέει η 70χρονη Βαλεντίνα Σεβαστιάνοβα, πρώην δασκάλα αγγλικών και ξεναγός στη Ρίγα, αφού έκανε το τελευταίο της μάθημα λετονικής γλώσσας σε ιδιωτικό σχολείο στο κέντρο της Ρίγας, έτοιμη για τις εξετάσεις της. «Πήρα το ρωσικό διαβατήριο το 2011 για να μπορώ να επισκέπτομαι εύκολα τους ασθενείς γονείς μου στη Λευκορωσία. Έχουν πια πεθάνει».
Η Σεβαστιάνοβα ήταν σε μια τάξη με 11 γυναίκες ηλικίας από 62 ως 74 ετών και έκανε επί τρεις μήνες εντατικά μαθήματα. Καθεμιά από τις γυναίκες αυτές είχε υποβάλει αίτηση για ρωσικό διαβατήριο μετά την ανάδυση, το 1991, της ανεξάρτητης Λετονίας από τις στάχτες της Σοβιετικής Ένωσης. Το γεγονός ότι κατείχαν τα διαβατήρια αυτά, τις έκανε να μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 55 χρόνια τους, να πάρουν σύνταξη από τη Ρωσία και να μπορούν να ταξιδεύουν στη Ρωσία και τη Λευκορωσία χωρίς να χρειάζονται βίζα.
«Πιστεύω πως είναι σωστό να μάθουμε λετονικά, όμως αυτή η πίεση είναι λάθος», λέει η Σεβαστιάνοβα. «Ο κόσμος ζει σ’ ένα ρωσικό περιβάλλον. Μιλούν με Ρώσους. Γιατί όχι; Είναι μια μεγάλη διασπορά», λέει. «Υπάρχουν ρωσόφωνοι χώροι εργασίας. Υπάρχουν ρωσικές εφημερίδες, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα. Μπορείς να μιλήσεις στα ρωσικά σε καταστήματα και αγορές – οι Λετονοί αρχίζουν εύκολα να μιλάνε στα ρωσικά». Η ίδια, ωστόσο, πρόσθεσε πως «μου αρέσει να μαθαίνω γλώσσες και ήθελα να μάθω γαλλικά στη σύνταξή μου. Όμως, τώρα τελειώνω την εκμάθηση της λετονικής. Γιατί όχι;».
Το μποϊκοτάζ της Λετονίας στη Ρωσία
Αφού η Ρωσία εισέβαλε τον περασμένο Φεβρουάριο στην Ουκρανία, η Λετονία απέκλεισε τα ρωσικά τηλεοπτικά κανάλια, γκρέμισε ένα σοβιετικό μνημείο για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εργάζεται τώρα για να καταργήσει την εκπαίδευση στα ρωσικά. Οι κινήσεις αυτές έκαναν πολλούς από τους ρωσικής καταγωγής πολίτες της Λετονίας, οι οποίοι αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού του 1,9 εκατομμυρίου της χώρας, να αισθάνονται πως μπορεί να χάσουν τη θέση τους στην κοινωνία, όπου το να μιλάει κάποιος μόνο ρωσικά ήταν αποδεκτό εδώ και δεκαετίες.
Σύμωνα με το ΑΠΕ – ΜΠΕ, στους Ρώσους πολίτες κάτω των 75 ετών που δεν θα περάσουν το τεστ μέχρι το τέλος της χρονιάς, θα δοθεί μια εύλογη προθεσμία για να αναχωρήσουν, λέει ο Τροφίμοφς. Αν δεν αναχωρήσουν, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με «υποχρεωτική απέλαση». «Αποφάσισαν με τη θέλησή τους να πάρουν την υπηκοότητα, όχι της Λετονίας, αλλά ενός άλλου κράτους», δήλωσε. Πρόσθεσε πως το τεστ χρειάζεται, επειδή οι ρωσικές αρχές δικαιολόγησαν την εισβολή τους στην Ουκρανία, επικαλούμενες την ανάγκη να προστατεύσουν Ρώσους υπηκόους στο εξωτερικό.
Για να περάσουν το τεστ, πρέπει να καταλαβαίνουν βασικές φράσεις στα λετονικά και να μιλούν με απλές προτάσεις, όπως «θα ήθελα να δειπνήσω και θα ήθελα να επιλέξω ψάρι, όχι κρέας», λέει η Λιένε Βορονένκο, επικεφαλης του λετονικού Εθνικού Κέντρου Εκπαίδευσης, που διεξάγει τις εξετάσεις.
