Κυβερνώντες, αντιπολιτευόμενοι, μαχητικοί υποστηρικτές του παναφρικανισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή απλώς διαδηλωτές: την ώρα που ο πόλεμος μαίνεται στην Ουκρανία, οι υποστηρικτές του ρωσικού καθεστώτος είναι όλο και περισσότερο ευδιάκριτοι στις χώρες της Αφρικής κάτω από τη Σαχάρα, ένα σύμβολο της αυξανόμενης «ήπιας ισχύος» της Μόσχας στην αφρικανική ήπειρο.

«Ο Πούτιν θέλει να ανασυστήσει τη χώρα του και δεν έχει το αίμα της δουλείας και της αποικιοκρατίας στα χέρια του. Προτιμώ τον Πούτιν, ακόμα κι αν δεν είναι ο μεσσίας μου, απ’ όλους του δυτικούς προέδρους και απ’ όλους τους Αφρικανούς καταραμένους προέδρους, τους υποταγμένους στην ολιγαρχία της Δύσης», έλεγε στις αρχές Μαρτίου ο μαχητικός υποστηρικτής του παναφρικανισμού Κέμι Σέμπα σε ένα βίντεο.

Αντίστοιχα και ο Τζούλιους Μαλέμα, ηγέτης της νοτιοαφρικανικής ριζοσπαστικής αριστεράς: «Είμαστε εδώ για να πούμε στο ΝΑΤΟ και στους Αμερικανούς πως δεν είμαστε μαζί τους. Είμαστε με τη Ρωσία και σήμερα θέλουμε να ευχαριστήσουμε τη Ρωσία. Δώστε τους ένα μάθημα, χρειαζόμαστε μια νέα παγκόσμια τάξη και έχουμε κουραστεί να παίρνουμε διαταγές από τους Αμερικανούς».

Αφρικανοί μαχητές και οπαδοί του Πούτιν πολλαπλασιάζουν τους τελευταίους μήνες τις «αντιιμπεριαλιστικές» και υποστηρικτικές προς τις ενέργειες της ρωσικής εξουσίας παρεμβάσεις τους.

«Υπάρχει ένας πολλαπλασιασμός των καναλιών στο YouTube που συνδέονται με αποσταθεροποιητικό λόγο. Δημιουργούν ένα χάσμα ανάμεσα στη Δύση και τα αφρικανικά καθεστώτα και εξυπηρετούν επίσης τα ρωσικά συμφέροντα», εκτιμά ο Μαχάμα Τάουατ, ερευνητής στο πανεπιστήμιο Μάλμο στη Σουηδία.

Επικοινωνιακές επιθέσεις

Η ρωσική επιρροή στην Αφρική είναι ολοφάνερη επίσης στους δρόμους του Μπαμακό, της Ν’Τζαμένα ή της Ουαγκαντούγκου, όπου διαδηλωτές που αντιτίθενται στη γαλλική στρατιωτική παρουσία στο Σαχέλ ανέμισαν ρωσικές σημαίες.

Είναι επίσης σαφής σε επικοινωνιακές επιθέσεις.

Στο Καμερούν, το «παναφρικανικό» τηλεοπτικό δίκτυο Afrique Media παρουσιάζει τακτικά απόψεις υπέρ του Κρεμλίνου στη σύγκρουση με την Ουκρανία και καλεί τακτικά τον Κέμι Σέμπα. «Πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας: πώς η ηγεσία του Πούτιν προκαλεί πανικό στη Δύση» ,«Σχέδιο δολοφονίας του Βλαντίμιρ Πούτιν: μέχρι πού μπορούν να φθάσουν οι Δυτικοί;» είναι για παράδειγμα μερικά από τα θέματα που συζητιούνται στην σελίδα του μέσου στο Facebook.

Αυτό το φιλορωσικό «κλίμα», το εύρος του οποίου είναι δύσκολο να αποτιμηθεί, ενισχύεται από την ευμένεια ορισμένων αφρικανικών κυβερνήσεων προς το Κρεμλίνο.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων στο ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκαζε την εισβολή στην Ουκρανία, και εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία στις 2 Μαρτίου, το καταδεικνύει: από τις 35 χώρες που τήρησαν αποχή, δεκαέξι βρίσκονται στην Αφρική, στις οποίες πρέπει να προστεθούν η Ερυθραία, που ψήφισε κατά, και οκτώ αφρικανικές χώρες που δεν συμμετείχαν στην ψηφοφορία.

«Συνολικά», εκτός σπάνιων εξαιρέσεων, όπως η Σενεγάλη, «πρόκειται είτε για αυταρχικά καθεστώτα, που τήρησαν αποχή, είτε για χώρες που έχουν ιστορικούς, συχνά στρατιωτικούς, δεσμούς με τη Ρωσία από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης», λέει ο Μαχάμα Τάουατ.

Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν μάλιστα στραφεί ανοικτά προς τη Μόσχα, όπως η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία όπου η εξουσία κάλεσε σε βοήθεια τη Ρωσία στη διάρκεια μιας επίθεσης ένοπλων ομάδων στα τέλη του 2020.

Εκατοντάδες Ρώσοι παραστρατιωτικοί, «μισθοφόροι» του ομίλου Βάγκνερ, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, έχουν έρθει να ενισχύσουν εκείνους που βρίσκονταν ήδη στη χώρα εδώ και δύο χρόνια.

Πιο πρόσφατα, το Μάλι, που απαίτησε από τις γαλλικές δυνάμεις να φύγουν από τη χώρα, έλαβε ρωσικούς στρατιωτικούς εξοπλισμούς μεταξύ των οποίων δύο ελικόπτερα μάχης, χάρη σε μια «ειλικρινή και πολύ παλιά σύμπραξη», σύμφωνα με τον στρατό.

Το Μπαμακό φιλοξενεί επίσης έναν μεγάλο αριθμό «Ρώσων εκπαιδευτών», πλέον των «μισθοφόρων» του ομίλου Βάγκνερ, σύμφωνα με τη Γαλλία και τους εταίρους της.

Infox

Η αγγλόφωνη Αφρική δεν αποτελεί εξαίρεση. Το 2016, η Τανζανία και η Ρωσία υπέγραψαν μια συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας που περιελάμβανε την εκπαίδευση Αφρικανών στρατιωτών σε ρωσικές ακαδημίες.

Στη γειτονική Ουγκάντα, ο γιος του προέδρου Μουσεβένι, ο ισχυρός στρατηγός Μουχούζι Καϊνερουγκάμπα, διακήρυξε πρόσφατα τη χωρίς ενδοιασμούς υποστήριξή του στον Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας (που δεν είναι λευκοί) υποστηρίζει τη δράση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο Πούτιν έχει απόλυτο δίκιο!», έγραψε σε ένα τουίτ στα τέλη Φεβρουαρίου αυτός ο στενός σύμβουλος του πατέρα του.

Προκειμένου να θεμελιώσει την επιρροή της, η Ρωσία δεν διστάζει να αναπτύξει διαφορετικό λόγο ανάλογα με το κοινό στο οποίο απευθύνεται.

«Ξενοφοβικά, αντιμεταναστευτικά και αντιμουσουλμανικά αφηγήματα παράγονται με προορισμό ένα ευρωπαϊκό ακροατήριο, ενώ οι εκκλήσεις για αποαποικιοποίηση και για το τέλος του δυτικού ιμπεριαλισμού κατευθύνονται προς την υποσαχάρια Αφρική και τον μουσουλμανικό κόσμο», υπογραμμίζει μια έκθεση του γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (Ifr).

Ένα έδαφος γόνιμο για ψεύτικες ειδήσεις: η έναρξη της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία συνέπεσε με μια έκρηξη διαμοιρασμού «ψευδών πληροφοριών» (infox) που αναπαρήγαγαν πολλές «παναφρικανικές» σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η οπτική γωνία για τις επιθέσεις είναι η ίδια: να υποστηρίξουν ότι η εισβολή στην Ουκρανία είναι νόμιμη, να καταδείξουν τη στρατιωτική ανωτερότητα της Ρωσίας.