«Ιστορική μέρα» χαρακτηρίζει ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, τη σημερινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ, να ψηφίσουν την ενεργοποίηση για πρώτη φορά, της ευρωπαϊκής Οδηγίας περί Προσωρινής Προστασίας. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Μηταράκης εξηγεί ότι η απόφαση αυτή δημιουργεί προηγούμενο ενόψει και της διαπραγμάτευσης για το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.
«Προέκυψε ένα προηγούμενο αναγνώρισης των εκτοπισθέντων από άλλη χώρα. Επίσης, αποφασίσαμε να μην εφαρμόσουμε τη διαδικασία υποχρέωσης του πρώτου κράτους υποδοχής, το οποίοι ουσιαστικά είναι μια επίσημη παρέκκλιση της λογικής του Δουβλίνου. Τρίτον, μιλάμε πλέον για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο προστασίας, κάτι που για την Ελλάδα είναι σημαντικό για τη διαπραγμάτευση του νέου Συμφώνου», εξηγεί ο κ. Μηταράκης, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι «ουδείς συνέδεσε σήμερα την προσωρινή προστασία της Ουκρανίας με το νέο Σύμφωνο, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δημιουργούνται κάποια προηγούμενα».
Όπως περιγράφει ο υπουργός Μετανάστευσης, η διαπραγμάτευση ήταν δύσκολη, καθώς οι χώρες πρώτης υποδοχής αντιδρούσαν στην εφαρμογή της προσωρινής προστασίας σε όλους τους πολίτες τρίτων χωρών που διέμεναν στην Ουκρανία, η οποία αντιμετωπίζει τη ρωσική εισβολή για 8η μέρα σήμερα, Πέμπτη.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε να κάνει πολύ ανοιχτή την εφαρμογή της Οδηγίας και αυτό δεν περνούσε, γιατί το μεγάλο θέμα ήταν οι πολίτες τρίτων χωρών. Όλοι συμφωνούσαν να υπάρχει προσωρινή προστασία για τους Ουκρανούς, αλλά δεν υπήρχε συναίνεση για τους μη Ουκρανούς. Δεν θα μείνει κανείς στην Ουκρανία, αλλά θα τον κρατήσουμε στην ΕΕ για δώδεκα μήνες, ή θα μείνει για λίγες ημέρες και θα πάει με ασφάλεια πίσω στη χώρα του; Αυτό ήταν το ερώτημα», περιγράφει ο κ. Μηταράκης.
Σύμφωνα με την τελική απόφαση, κάθε κράτος μέλος θα αποφασίσει για το τι θα κάνει με τους υπηκόους τρίτων χωρών. Η Ελλάδα, εξηγεί ο υπουργός Μετανάστευσης, «δεν θα δώσει αυτόματη προστασία στους μη Ουκρανούς, αλλά θα τους δώσουμε το δικαίωμα να προσφύγουν στη διαδικασία ασύλου, αν έχουν ατομικό λόγο που δικαιολογείται από τη Συνθήκη της Γενεύης και δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα τους».
Εξαίρεση θα αποτελέσουν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, αναφέρει, που θα λάβουν αυτόματα δωδεκάμηνη άδεια παραμονής και εργασίας, όπως και οι Ουκρανοί. «Η ουσία είναι πάντως ότι υπάρχει ευρωπαϊκός Κανονισμός Ασύλου και κανείς που κινδυνεύει δεν θα μείνει απροστάτευτος στην Ευρώπη. Το νομικό κεκτημένο της Ευρώπης προστατεύει τους πάντες», συμπληρώνει ο κ. Μηταράκης.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι στη διαπραγμάτευση αυτή «η Ελλάδα έπαιξε πολύ καταλυτικό ρόλο», επισημαίνοντας μαζί με τους άλλους υπουργούς του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ότι θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία».
Η χρηματοδότηση των δράσεων συζητήθηκε επίσης στο σημερινό Συμβούλιο και όπως επισημαίνει ο κ. Μηταράκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβεβαίωσε ότι τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι αυτόματα διαθέσιμα και για τους Ουκρανούς. «Θέσαμε το θέμα ότι θα προκύψει η ανάγκη περαιτέρω χρηματοδότησης, η Επιτροπή είπε ότι το αντιλαμβάνεται και θα το δούμε. Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα εθνικό σύστημα υποδοχής και έχουμε τη δυνατότητα να καλύψουμε άμεσες ανάγκες – και αυτό θα χρησιμοποιήσουμε άμεσα», προσθέτει.
Αναδρομική εφαρμογή της Οδηγίας
Μετά τη δημοσίευση της ενεργοποίησης της Οδηγίας στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, η Ελλάδα θα εκδώσει μια διαπιστωτική πράξη που θα θέτει σε εφαρμογή το προεδρικό διάταγμα 80/2006 (που ενσωματώνει την Οδηγία) αναδρομικά από τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Στη συνέχεια, το υπουργείο Μετανάστευσης θα δημιουργήσει σημεία εγγραφής για τους Ουκρανούς και στόχος είναι, όπως τονίζει ο κ. Μηταράκης, από τις 4 Απριλίου να γίνονται οι πρώτες εγγραφές ώστε οι Ουκρανοί να παίρνουν προσωρινές ταυτότητες, ΑΜΚΑ και ΑΦΜ.
Όσοι πρόσφυγες χρειαστούν φιλοξενία, θα μπορούν να μείνουν σε πρώτη φάση στη δομή των Σερρών, ενώ ανάλογα με τις ανάγκες θα χρησιμοποιηθούν και κενά κρεβάτια σε υπάρχουσες δομές φιλοξενίας. Επισημαίνεται ότι έχει τεθεί σε λειτουργία ειδικό σάιτ (migration.gov.gr) και τηλεφωνικό κέντρο (τηλ: +30 213 1629600) στο υπουργείο Μετανάστευσης για τη λεπτομερή ενημέρωση των εκτοπισθέντων από την Ουκρανία.
Αύριο στις 5 μ.μ. θα υπάρξει τηλεδιάσκεψη των συναρμόδιων ελληνικών υπουργείων για την εφαρμογή της Οδηγίας, ενώ στις 12 το μεσημέρι θα γίνει συνάντηση στο υπουργείο Μετανάστευσης με ΜΚΟ, οι οποίες θα συνδράμουν στα σημεία υποδοχής των Ουκρανών.
