Οι Ταλιμπάν «δεν θα έχουν άλλη επιλογή» από το να σεβαστούν τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν, αν θέλουν να γλιτώσουν την οικονομική κατάρρευση της χώρας, τη διπλωματική απομόνωση και να παραμείνουν στην εξουσία, εκτιμά μια ιστορική ακτιβίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών.
Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του ισλαμιστικού κινήματος η Μαχμπούμπα Σεράζ, που κατάγεται από την Καμπούλ, δεν πιστεύει στις δεσμεύσεις των Ταλιμπάν ότι οι Αφγανές θα μπορούν «πολύ σύντομα» να εργαστούν και να μορφωθούν και πάλι.
Κατά το πρώτο καθεστώς των Ταλιμπάν, από το 1996 ως το 2001, «μας είχαν επίσης πει να περιμένουμε, ότι θα διευθετήσουν τα πράγματα. Περιμέναμε πέντε χρόνια και τίποτα δεν έγινε. Οπότε οι γυναίκες δεν τους εμπιστεύονται», εξηγεί η 73χρονη Σεράζ.
Αυτή διευθύνει σήμερα ένα εκπαιδευτικό κέντρο για γυναίκες στην Καμπούλ. Το 1978 είχε εγκαταλείψει τη χώρα ζώντας για καιρό στην εξορία, κυρίως τις ΗΠΑ. Επέστρεψε στο Αφγανιστάν το 2003 δύο χρόνια μετά την ανατροπή του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Όταν επέστρεψαν στην εξουσία στις 15 Αυγούστου αποφάσισε να μείνει. Έκτοτε βλέπει αντικρουόμενα μηνύματα.
Από τη μία εμφανίζονται λιγότερο προσηλωμένοι στις αυστηρές ηθικές αρχές τους και φαίνεται να μην ενοχλούν τις γυναίκες στον δρόμο και να τους επιτρέπουν να μορφωθούν. Από την άλλη κατήργησαν το υπουργείο Γυναικών, αντικατέστησαν τις γυναίκες υπαλλήλους με άνδρες σε πολλές υπηρεσίες και επανέφεραν τις χωριστές τάξεις για γυναίκες και άνδρες στα πανεπιστήμια.
Ο εφιάλτης μένει
Όμως η Σεράζ δεν αμφιβάλει: στην πραγματικότητα η κατάσταση πλέον στο Αφγανιστάν «παραμένει ένας εφιάλτης» για τις γυναίκες. Και οι Ταλιμπάν παίζουν με τα νεύρα τους χωρίς να τους λένε ξεκάθαρα τι επιτρέπουν και τι όχι στις γυναίκες. Εν αναμονή λίγες είναι οι Αφγανές που πηγαίνουν στη δουλειά τους, διότι είτε οι ίδιες είτε οι οικογένειές τους «φοβούνται».
Οι επιπτώσεις είναι άμεσες: στα νοσοκομεία για παράδειγμα «δεν υπάρχουν γυναίκες γιατροί, νοσηλεύτριες», εξηγεί η Σεράζ. Λόγω έλλειψης φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού και προσωπικού “το αφγανικό σύστημα υγείας είναι στα πρόθυρα κατάρρευσης”, προειδοποίησε την Τετάρτη ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Στη χώρα πραγματοποιήθηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου διαδηλώσεις, κυρίως από γυναίκες, σε αρκετές πόλεις με αίτημα τη συμμετοχή των γυναικών στα δημόσια. Οι Ταλιμπάν τις κατέστειλαν, συχνά με βία, και στη συνέχεια τις απαγόρευσαν.
Όμως «μην πιστεύετε ότι αυτό τελείωσε, δεν έχει τελειώσει και θα επιστρέψει με άλλο τρόπο», εκτιμά η Σεράζ. «Και θα γίνει επικίνδυνο, ακόμη και για αυτούς». Οι Ταλιμπάν «δεν θα έχουν άλλη επιλογή» από το να υποχωρήσουν, διότι «πλέον το Αφγανιστάν δεν είναι ίδιο με αυτό της δεκαετίας του 1990», σημειώνει.
Αρνούμενο να υποχωρήσει το ισλαμιστικό κίνημα διακινδυνεύει πολλά, υπογραμμίζει.
Διότι η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης, με την αλλαγή διακυβέρνησης να επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την οικονομική κατάσταση των Αφγανών που είχαν ήδη πληγεί από την ξηρασία και τις συνέπειες της covid-19. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, αν δεν στηριχθεί η χώρα, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού της (97%) κινδυνεύει να βρεθεί κάτω από το όριο της φτώχειας το 2022, έναντι του 72% που είναι τώρα.
Οι δουλειές των γυναικών «στηρίζουν την οικονομία, τα καταστήματα, τα σχολεία, δίνουν τροφή στις οικογένειες (…) Γι’ αυτό πρέπει να αρχίσουμε να δρούμε χωρίς καθυστέρηση», τονίζει η Σεράζ.
Αν οι Ταλιμπάν επιμείνουν, η διεθνής κοινότητα, κυρίως η Δύση που ζητεί εγγυήσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «ίσως αναστείλει εντελώς τη βοήθεια» κάτι που ενδέχεται να οδηγήσει σε κατάρρευση την οικονομία του Αφγανιστάν.
Πιθανή εξάλλου είναι και η επιβολή οικονομικών κυρώσεων εναντίον του καθεστώτος των Ταλιμπάν, όπως είχε γίνει τη δεκαετία του ‘90.
Αυτό «θα ήταν το χειρότερο σενάριο», εκτιμά η Σεράζ. Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό προτείνει στους Ταλιμπάν: «Να κάτσουν να συνομιλήσουν μαζί μας», τις γυναίκες, «ώστε να βρεθεί ένας δρόμος αποδεκτός και από τις δύο πλευρές. Και από εκεί μπορούμε να προχωρήσουμε».
