Όλα φαίνεται να δουλεύουν εναντίον των προσφύγων από τη Συρία. Η Μέση Ανατολή μοιάζει να ζει τον πιο σκληρό χειμώνα του τελευταίου αιώνα, με τη Συρία και τις γειτονικές χώρες να έχουν πληγεί περισσότερο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στους καταυλισμούς όπου ζουν 2.350.000 άνθρωποι.
Η επιδείνωση του εμφυλίου πολέμου της Συρίας έχει οξύνει την ανθρωπιστική καταστροφή. Στη διάρκεια του 2013, εγκατέλειπαν κατά μέσο όρο τη χώρα κάθε μήνα 141.000 άνθρωποι. Ο συνολικός αριθμός των Σύρων που έφυγαν από τη χώρα τους έφτασε το 1,7 εκατομμύριο, ποσοστό 340% μεγαλύτερο σε σχέση με το 2012. Ο καθένας από αυτούς κουβαλά μαζί του την προσωπική του τραγωδία: βομβαρδισμούς, βασανιστήρια, βιασμούς, θανάτους. Οι διεθνείς οργανισμοί υπολογίζουν ότι αν δεν σταματήσει η αιματοχυσία, στα τέλη του 2014 θα υπάρχουν πάνω από τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες.
Στον αριθμό αυτό πρέπει να προστεθούν 6,5 εκατομμύρια εσωτερικοί εκτοπισμένοι, που άφησαν τα σπίτια τους για να γλιτώσουν από έναν πόλεμο ο οποίος έχει προκαλέσει 125.000 θανάτους. Στο εσωτερικό της χώρας υπάρχει έλλειψη φαρμάκων, ηλεκτρικού ρεύματος, καυσίμων, αλλά και πόσιμου νερού. Οι τιμές των προϊόντων πρώτης ανάγκης έχουν τετραπλασιαστεί ή πενταπλασιαστεί, καθιστώντας τα ουσιαστικά είδη πολυτελείας για έναν πληθυσμό ο οποίος κάθε μέρα είναι και πιο φτωχός.
Με τη χώρα να έχει διαιρεθεί ανάμεσα στα εδάφη που ελέγχει η κυβέρνηση και σ’ εκείνα που έχουν καταλάβει οι αντάρτες, οι άμαχοι παγιδεύονται συχνά σε νεκρές ζώνες. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις δυσκολεύονται να φτάσουν σε περιοχές όπου γίνονται οι πιο άγριες μάχες και όπου υπολογίζεται ότι ζουν 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Ο πληθυσμός δεν είναι θύμα μόνο των βίαιων επιθέσεων του καθεστώτος, που προσπαθεί να ανακαταλάβει τα εδάφη από τους αντάρτες, αλλά και των αυθαιρεσιών του Μετώπου Αλ Νόσρα και του Ισλαμικού Στρατού του Ιράκ και της Συρίας, οι οποίοι επιβάλλουν τον ισλαμικό νόμο στις περιοχές που ελέγχουν.
Βρισκόμαστε σε ένα σημείο μη επιστροφής, γράφει στην Ελ Παΐς ο Ιγνάθιο Άλβαρεθ-Οσόριο, καθηγητής αραβικών και ισλαμικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Αλικάντε. Οι υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών εκτιμούν ότι μόνο φέτος θα χρειαστούν 4,72 δισεκατομμύρια ευρώ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής καταστροφής. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό που έχει ζητηθεί ποτέ για μια και μόνη σύγκρουση.
Και τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα, αφού είναι λίγες οι πιθανότητες να βελτιωθεί σύντομα η κατάσταση. Οι δυνατότητες όμως του Λιβάνου, της Ιορδανίας, του Ιράκ και της Τουρκίας να απορροφούν πρόσφυγες δεν είναι απεριόριστες. Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι τρεις πρώτες δεν έχουν υπογράψει τη Συνθήκη της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951) ούτε το Πρωτόκολλο του 1967.
Στον Λίβανο υπάρχουν ήδη πάνω από 850.000 σύροι πρόσφυγες, που αντιστοιχούν στο 20% του πληθυσμού. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι Σουνίτες και αντιμετωπίζονται με μεγάλη ανησυχία και καχυποψία τόσο από τον χριστιανικό πληθυσμό, όσο και από τη σιιτική πλειοψηφία. Όπως είναι γνωστό, η Χεζμπολάχ έχει αναμιχθεί ενεργά στον πόλεμο της Συρίας, πολεμώντας μαζί με τις δυνάμεις του Ασαντ. Οι πολλαπλασιαζόμενες επιθέσεις στη Βηρυτό δείχνουν ότι η χώρα των κέδρων κινδυνεύει με αποσταθεροποίηση.
Αντίθετα με τον Λίβανο, όπου απαγορεύεται η κατασκευή προσφυγικών καταυλισμών, η Ιορδανία έχει επιτρέψει την κατασκευή έξι καταυλισμών για τη φιλοξενία 575.000 Σύρων (το 10% του πληθυσμού). Η Τουρκία φιλοξενεί 600.000 πρόσφυγες και το Ιράκ 210.000. Στην Αίγυπτο, τέλος, υπάρχουν άλλοι 130.000 πρόσφυγες, που κατηγορούνται από την κυβέρνηση ότι διάκεινται συμπαθώς προς την εκτός νόμου Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Αν στην αρχή όλες αυτές οι χώρες δέχθηκαν τους πρόσφυγες με ανοιχτές αγκάλες, στη συνέχεια άρχισαν να σφραγίζουν τα σύνορά τους. Οι πρόσφυγες αρχίζουν έτσι να στρέφονται προς την Ευρώπη. Τα τελευταία τρία χρόνια, 55.000 Σύροι ζήτησαν άσυλο στη Γηραιά Ήπειρο (οι περισσότεροι στη Σουηδία και τη Γερμανία). Η ΕΕ έχει δεχθεί να φιλοξενήσει άλλους 12.350 πρόσφυγες, έναν αριθμό που είναι χωρίς αμφιβολία μικρός. Πιο γενναιόδωρη είναι η Γερμανία (10.000 πρόσφυγες), ενώ η Γαλλία και η Ισπανία έχουν ανακοινώσει ότι θα δεχθούν 500 και 100 πρόσφυγες αντιστοίχως. Η Βρετανία και οι υπόλοιπες χώρες δεν θα δεχθούν ούτε έναν. «Όλοι οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να ντρέπονται», ανακοίνωσε η Διεθνής Αμνηστία.
