Αλεξέι Λεόνοφ: Πέθανε ο πρώτος άνθρωπος που «περπάτησε» στο Διάστημα

Πέθανε σήμερα 11 Οκτωβρίου ο Ρώσος κοσμοναύτης Αλεξέι Λεόνοφ σε ηλικία 85 ετών. Ο Αλεξέι Λεόνοφ γεννήθηκε στις 30 Μαΐου 1934 στο Listvyanka της επαρχίας Tisulsky, στην περιφέρεια Κεμέροβο και ήταν ο πρώτος άνθρωπος που «περπάτησε» στο Διάστημα

Το ημερολόγιο έγραφε 18 Μαρτίου 1965 όταν ο σοβιετικός κοσμοναύτης βγήκε από την κάψουλά του και έκανε την πρώτη ανθρώπινη τσάρκα στο Υπερπέραν, γράφοντας μια από τις πρώτες χρυσές σελίδες στο κεφάλαιο της κατάκτησης του Διαστήματος.

Μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής και τη λυσσαλέα μάχη ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης για τη διαστημική περιπέτεια, η βόλτα του Λεόνοφ έκλεψε μάλιστα τη δόξα από τον αμερικανό αστροναύτη Εντ Γουάιτ κατά τρεις μήνες, δίνοντας μια δεύτερη νίκη στους Σοβιετικούς, μετά τον εμφατικό θρίαμβο δηλαδή του Γιούρι Γκαγκάριν!

Κι όλα ξεκίνησαν από έναν άνθρωπο που ήθελε να γίνει καλλιτέχνης, ευτυχώς όμως τον κέρδισε η αεροπορία, η μηχανική και κατόπιν η διαστημική κούρσα. Ο ίδιος υπήρξε εξάλλου ένας από τους πρώτους 20 κοσμοναύτες που επιλέχθηκαν για τη θαρραλέα μάχη του Σύμπαντος, όντας σε ηλικία 25 ετών.

Η περιπέτεια του Λεόνοφ στην πρώτο ανθρώπινο περίπατο στο βαθύ σκοτάδι, που λίγο έλειψε να του στοιχίσει τη ζωή στο Διάστημα, αντικατοπτρίζει την απόπειρα του ανέτοιμου ανθρώπου να ριχτεί με τα μούτρα στην κατάκτηση του Διαστήματος, με τον Ψυχρό Πόλεμο να κάνει το πράγμα ακόμα πιο σκοτεινό και επικίνδυνο: τα 12 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα που έμεινε εκτός διαστημοπλοίου κόμισαν ωστόσο πρωτοφανή γνώση στους μηχανικούς των διαστημικών προγραμμάτων.

Ο ίδιος ήταν μάλιστα επικεφαλής της πρώτης σοβιετικής αποστολής στο Φεγγάρι, η οποία ωστόσο ακυρώθηκε όταν οι Αμερικανοί πήραν αυτή τη φορά τη νίκη, με το Apollo 11 να καταφθάνει πρώτο στη Σελήνη το 1969…

Πρώτα χρόνια

Ο Αλεξέι Αρχίποβιτς Λεόνοφ γεννιέται στις 30 Μαΐου 1934 σε ένα ξεχασμένο χωριό της Δυτικής Σιβηρίας, κάπου 600 χιλιόμετρα από την κοντινότερη πόλη. Ως το ένατο παιδί της οικογένειας, μεγαλώνει μέσα στο ταραγμένο κλίμα της εποχής, με τον αντικαθεστωτικό πατέρα του να γίνεται αντικείμενο καταπίεσης από το καθεστώς.

Η οικογένεια εξαναγκάζεται λοιπόν να μετακινείται συχνά, με τον μικρό Αλεξέι να ολοκληρώνει το σχολείο με άριστα (1953), να διακρίνεται στα αθλήματα και να έχει ήδη αναπτύξει την παντοτινή του αγάπη για τις πτήσεις, χάρη στον μεγαλύτερο αδερφό του, που ήταν μηχανικός αεροσκαφών.

Μετά την αποφοίτηση, γράφεται λοιπόν στην αεροπορική ακαδημία, ένα παιδικό όνειρο του Λεόνοφ, το οποίο ήταν ωστόσο εξίσου σφοδρό με την άλλη μεγάλη αγάπη του, την τέχνη. Την οποία ωστόσο εγκατέλειψε οριστικά το 1955 για να βρεθεί για δύο χρόνια στην ανώτατη σχολή εκπαίδευσης πιλότων της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουκρανία.

Μετά την αποφοίτησή του, γίνεται μέλος της επίλεκτης ομάδας των πιλότων μαχητικών και διακρίνεται στον τομέα του, παραμένοντας πάντα ένας από τους πιο ταλαντούχους ιπτάμενους της Ένωσης!

Το 1960, ο Αλεξέι θα κάνει αίτηση στο νεοσύστατο Διαστημικό Πρόγραμμα της Ένωσης, καθώς επρόκειτο για μια θέση που απολάμβανε υψηλές τιμές: το επάγγελμα του κοσμοναύτη ήταν από τα πλέον προνομιακά και αξιοσέβαστα στα χρόνια της κομμουνιστικής Ένωσης. Από το 1960-1961 θα φοιτήσει λοιπόν στο πρόγραμμα προετοιμασίας των κοσμοναυτών, διαπρέποντας στις εξετάσεις και τις δοκιμές για τη φυσική κατάσταση…

Η βόλτα που άλλαξε την Ιστορία

Ήταν στις 17 Μαρτίου 1965 όταν ο Αλεξέι Λεόνοφ έγινε συγκυβερνήτης του «Voskhod 2», του διαστημοπλοίου που μετέφερε τους δύο κοσμοναύτες στο Διάστημα και παρέμεινε εκεί έξω για 1 μέρα, 2 ώρες, 2 λεπτά και 17 δευτερόλεπτα. Η αποστολή ήταν ιστορική: ήταν η πρώτη φορά που άνθρωπος θα εγκατέλειπε τη σχετική ασφάλεια της διαστημικής κάψουλας και θα ανοιγόταν στο απόλυτο κενό!

Ο Αλεξέι Λεόνοφ έκανε ακριβώς αυτό: βγήκε από το διαστημόπλοιο και παρέμεινε στο Διάστημα για 12 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα, με το γεγονός να μην έχει προηγούμενο! Προσπαθώντας ωστόσο να επιστρέψει στην κάψουλα, διαπίστωσε ότι η στολή του είχε διογκωθεί και δεν χωρούσε να περάσει από το στενό άνοιγμα της εισόδου.

Παρά τον δικαιολογημένο πανικό του, κατάφερε να την ξεφουσκώσει και να επιστρέψει τελικά στη θέση του, αν και οι περιπέτειες της αποστολής δεν είχαν τελειώσει: πριν από την προσεδάφισή του, το σύστημα πλοήγησης του Voskhod χάλασε και το διαστημόπλοιο προσγειώθηκε 180 χιλιόμετρα μακριά από το προκαθορισμένο σημείο, σε μια απομονωμένη και δύσβατη περιοχή.

Οι δύο κοσμοναύτες αναγκάστηκαν να περάσουν δύο νύχτες στα βάθη των δασών, μέσα στο τσουχτερό κρύο της Σιβηρίας, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των αγριμιών που καραδοκούσαν! Και όταν τελικά διασώθηκαν, οι λίγες ενθαρρυντικές λέξεις του Λεόνοφ για τη διαστημική του περιπέτεια θα εγκαινίαζαν πράγματι μια νέα εποχή για την κατάκτηση του Διαστήματος, έτσι αισιόδοξες καθώς ήταν: «Μπορεί κάποιος να επιβιώσει και να εργαστεί στο Υπερπέραν»!

Για την πετυχημένη του αποστολή, ο αντισμήναρχος Λεόνοφ αποκαλείται «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης» στις 23 Μαρτίου 1965 και βραβεύεται με το Μετάλλιο Λένιν και άλλες εξέχουσες σοβιετικές τιμές.

Κατοπινές διαστημικές περιπέτειες

Το 1965-1967, ο Λεόνοφ φιγούραρε πια ως εκπαιδευτής κοσμοναυτών, την ίδια ώρα που παρέμενε λειτουργικός κοσμοναύτης αλλά και πιλότος, τόσο μαχητικών όσο και διαστημοπλοίων. Το 1968 αποφοίτησε από τη μηχανική ακαδημία της Πολεμικής Αεροπορίας και ήταν πια στα ανώτερα κλιμάκια του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος.

Δεν θα μπορούσε λοιπόν να επιλεγεί άλλος για επικεφαλής της θρυλικής Σεληνιακής Αποστολής, της διαπρεπέστερης διαστημικής κούρσας δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου! Ο Λεόνοφ δούλεψε με ψυχή και με καρδιά από το 1967-1970 για να κερδίσουν οι Σοβιετικοί και αυτή τη μάχη, αν και η προσελήνωση του Apollo 11 το 1969 θα ματαίωνε τη σοβιετική προσπάθεια.

Θρυλικό περιστατικό στον ταραχώδη βίο του Λεόνοφ ήταν το στιγμιότυπο που λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του κατά την απόπειρα δολοφονίας του σοβιετικού ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ: ο Λεόνοφ και τρεις ακόμα κοσμοναύτες βρίσκονταν σε κυβερνητικό όχημα, το οποίο μπέρδεψε ο επίδοξος δολοφόνος και άρχισε να γαζώνει με σφαίρες. Το λάθος του συνωμότη άφησε τον οδηγό του αυτοκινήτου νεκρό, αν και οι κοσμοναύτες επιβίωσαν από τη δολοφονική απόπειρα.

Τον Ιούλιο του 1975, ο Λεόνοφ έκανε το δεύτερο ταξιδάκι του στο Διάστημα, ως μέλος της πρώτης κοινής αποστολής αμερικανών αστροναυτών και σοβιετικών κοσμοναυτών! Ο Λεόνοφ ήταν κυβερνήτης του σοβιετικού «Soyuz 19», σε μια αποστολή που είχε πέρα από επιστημονικό, και συμβολικό περιεχόμενο.

Η κοινή περιπέτεια Αμερικανών και Σοβιετικών κράτησε 5 μέρες, 22 ώρες, 30 λεπτά και 51 δευτερόλεπτα και σύσφιξε τις ψυχροπολεμικές σχέσεις των δύο διαστημικών προγραμμάτων, την ίδια στιγμή που ο υποπτέραρχος Λεόνοφ τιμήθηκε με μια δεύτερη σειρά μεταλλίων και κρατικών τιμών. Επίσης, έγινε για δεύτερη φορά «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης»!

Από το 1976-1982, ο Λεόνοφ υπηρέτησε ως αναπληρωτής διευθυντής στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν», την ίδια στιγμή που λειτουργούσε για πολλά χρόνια ως διευθυντής σύνταξης στην αστροναυτική επιθεώρηση «Ο Ποσειδώνας»…

Τελευταία χρόνια

Ο Αλεξέι Λεόνοφ εγκατέλειψε την ενεργό κοσμοναυτική δράση το 1991, συνέχισε ωστόσο να δραστηριοποιείται ως άνθρωπος. Είναι πλέον αντιπρόεδρος μοσχοβίτικης τράπεζας και σύμβουλος σε θέματα Διαστήματος. Και βέβαια έχει πλέον χρόνο να ασχολείται με το δεύτερο μεγάλο πάθος του στη ζωή, τη ζωγραφική!

Ο ίδιος οργώνει Ρωσία και υφήλιο επιδεικνύοντας τα 200 και πλέον ζωγραφικά του έργα, κάποια μάλιστα εκ των οποίων φιλοτέχνησε στο Διάστημα! Το όνομά του έχει δοθεί σε σεληνιακό κρατήρα, την ίδια στιγμή που στη Ρωσία δρόμοι και πλατείες έχουν πάρει το όνομά του. Όσο για τα κρατικά, επιστημονικά και τεχνολογικά βραβεία που έχει λάβει, γεμίζουν πραγματικά ένα διαστημόπλοιο!

Στην προσωπική του ζωή, ο Λεόνοφ είναι εδώ και πολλά χρόνια παντρεμένος με μια δασκάλα και έχει δύο κόρες, ζώντας πλέον με την οικογένειά του στη Μόσχα. Στις 30 Μαΐου 2009, ο πρόεδρος Μεντβέντεφ του ευχήθηκε για τα 75α του γενέθλια.

Στα παραλειπόμενα της βιογραφίας του, οι τόσες φορές που έχει ξεγελάσει τον θάνατο! Πέρα από τις δύο φορές που κινδύνεψε να χαθεί με την αποστολή του «Voskhod 2», ο Λεόνοφ επιβίωσε και από ατύχημα με αλεξίπτωτο, κατά την εκπαίδευσή του ως πιλότος. Και βέβαια η μοίρα τού έκλεισε πονηρά το μάτι όταν από την ασθένεια του συγκυβερνήτη του, Valery Kubasov, στην αποστολή του «Salyut 1», επιλέχθηκε τελικά για την αποστολή το πλήρωμα αντικατάστασης, το οποίο και σκοτώθηκε στη μοιραία πτήση.

Επιπλέον, ο Λεόνοφ γλίτωσε και από τροχαίο ατύχημα, όταν το αμάξι του βγήκε από τον δρόμο και σφηνώθηκε σε παγωμένη λίμνη: ο κοσμοναύτης κατάφερε να επιβιώσει, βγάζοντας από το σμπαραλιασμένο όχημα τόσο τη γυναίκα όσο και τον οδηγό του…