«Το Γκουαντάναμο είναι καλύτερο από τη Δανία», δηλώνει ο Ζούλιεν Μουρχούλα από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που ήρθε ως πρόσφυγας στη Δανία και έζησε την αναδίπλωση σε πανεθνικό επίπεδο του σκανδιναβικού βασιλείου, το οποίο έχει πάθει εμμονή με το μεταναστευτικό ζήτημα από την αλλαγή του αιώνα.
Η σκοπίμως υπερβολική αυτή δήλωση ερμηνεύεται από την απελπισία αυτού του διερμηνέα-μεταφραστή, ο οποίος όπως και πολλοί άλλοι ξένοι εξακολουθεί να εργάζεται υπό προσωρινό καθεστώς, την ώρα που η Δανία βρίθει θέσεων πλήρους απασχόλησης.
«Υπερβολική περιφρόνηση, υπερβολική απέχθεια» σε μια χώρα που εγκωμιάζεται ωστόσο για το πόσο προοδευτική είναι: οι γυναίκες είχαν αποκτήσει δικαίωμα ψήφου στη Δανία ήδη από το 1915, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την παιδεία, που επιδοτούνται μέσω της φορολογίας, είναι δωρεάν.
Με εξαίρεση την άκρα αριστερά, όλα τα κόμματα της Δανίας συμφωνούν σήμερα για τη διατήρηση της μετανάστευσης στο επίπεδο στο οποίο βρίσκεται τώρα ενόψει των βουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν μεθαύριο Τετάρτη, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται επίσης κι άλλα θέματα, όπως το κλίμα και η κοινωνική προστασία.
Τόπος μετανάστευσης ως τις αρχές του 20ού αιώνα, η Δανία άρχισε να δέχεται ξένους, αρχικά οικονομικούς μετανάστες και στη συνέχεια πρόσφυγες, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ωστόσο από το 2001 το Κόμμα του Λαού της Δανίας υπαγορεύει την πολιτική της χώρας ως προς τους μετανάστες και την ένταξή τους στο σκανδιναβικό βασίλειο των 5,6 εκατομμυρίων κατοίκων, το 10% του οποίου έχει γεννηθεί στο εξωτερικό.
Το λαϊκιστικό, αντιμεταναστευτικό αυτό κόμμα εξαργύρωσε την υποστήριξη που προσέφερε στις κυβερνήσεις της δεξιάς που βρίσκονταν στην εξουσία τα 14 από τα τελευταία 18 χρόνια. Η ιδεολογία και οι έννοιές του αποτελούν πλέον τον κανόνα.
«Αυτό που θεωρούσαμε ακραίο πριν από 10 χρόνια είναι πλέον η νόρμα στην Δανία», εξηγεί ο Κάσπερ Χάνσεν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.
Όλο και μεγαλύτερη αυστηρότητα
Δεν προβλέπεται οικογενειακή επανένωση για τους συζύγους κάτω των 24 ετών, τα τιμαλφή των μεταναστών κατάσχονται, ενώ για τις παρανομίες που διαπράττονται σε ευαίσθητες συνοικίες επιβάλλεται η διπλάσια ποινή: στην επικράτεια, όπως και στα σύνορα, το μήνυμα είναι σαφές.
«Δεν θέλουμε η Δανία να γίνει μια πιο πολυεθνική κοινωνία», σημειώνει ο Χανς Κρίστιαν Σκίμπι, βουλευτής του Κόμματος του Λαού της Δανίας σε συγκέντρωση των ψηφοφόρων του στο Χόρσενς, μια πόλη της Γιουτλάνδης, στη δυτική Δανία, όπου σχεδόν ένας στους τέσσερις κατοίκους ψήφισε το κόμμα του το 2015.
Το πρώτο τρίμηνο του 2019, 620 άνθρωποι κατέθεσαν αίτημα ασύλου, ο χαμηλότερος αριθμός από το 2008.
Κανένας δεν σκοπεύει να αντιστρέψει την τάση. Οι Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι αναμένεται να είναι οι νικητές των εκλογών, δηλώνουν εγγυητές του υφιστάμενου καθεστώτος.
«Γκέτο»
Οι ξένοι που βρίσκονται στη Δανία θεωρούν ότι βρίσκονται στο στόχαστρο ενός διαρκούς στιγματισμού.
Το 2010 η κυβέρνηση δημοσίευσε έναν κατάλογο των «γκέτο», προσδιορίζοντας τις υποβαθμισμένες συνοικίες με μεγάλο πληθυσμό μεταναστών.
Η απερχόμενη πλειοψηφία του φιλελεύθερου πρωθυπουργού Λαρς Λόκε Ράσμουσεν παρουσίασε έναν στόχο για «μηδέν γκέτο» το 2030, επιχειρηματολογώντας ότι «ένα πολύ μεγάλο ποσοστό» μεταναστών που ζει στην Δανία έχει συγκεντρωθεί εκεί και συμπεριφέρεται «διαφορετικά από τον μέσο Δανό».
Για τον Ουλφ Χέντετοφτ, ειδικό πολιτικής κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, οι Δανοί “αυτοπροσδιορίζονται ως μια ομοιογενής ομάδα σε αντίθεση με τους ‘άλλους'”.
Ο συγγραφέας Γενς Κρίστιαν Γκρόνταλ αποδίδει το φαινόμενο αυτό στην οριζόντια δομή της κοινωνίας της Δανίας, όπου το προλεταριάτο που θα μπορούσε να “απορροφήσει” τους ανειδίκευτους ξένους δεν υπάρχει.
«Το κράτος πρόνοιας δεν σκοπεύει να είναι θεόσταλτο: είναι ένα προτεσταντικό οικοδόμημα που στηρίζεται στην ευθύνη και την συμμετοχή του καθενός», λέει.
Αποτελεσματική ενσωμάτωση
Στο πλαίσιο αυτό, «η κατήχηση για τους ξένους θα ήταν: αν θέλετε να ζήσετε στη Δανία, θα πρέπει να αποδείξετε ότι μπορείτε να μετέχετε και ότι δεν είσαστε ένα οικονομικό βάρος», σημειώνει ο Χέντετοφτ.
Στην πλειονότητά τους τα μέτρα ενσωμάτωσης λειτουργούν, αλλά τα παραδείγματα επιτυχίας είναι σπάνια. Στο απερχόμενο κοινοβούλιο, μόνον δύο βουλευτές είναι γεννημένοι εκτός συνόρων.
Η διαφορά ανάμεσα στο ποσοστό απασχόλησης των «μη δυτικών» μεταναστών –αυτός είναι ο συνήθης όρος που χρησιμοποιείται στη Δανία– και αυτό των Δανών από κούνια μειώνεται, αλλά παραμένει υψηλό.
Στα 45 τους, το 70% από αυτούς είχαν δουλειά το 2017, έναντι ποσοστού 88% μεταξύ του υπόλοιπου πληθυσμού της ίδιας ηλικίας.
Καθώς έγινε ένα κόμμα του “συστήματος”, το οποίο έχασε λόγω της κλιματικής αλλαγής που αποτελεί πλέον το πρώτο ζήτημα που απασχολεί τους Δανούς, το Κόμμα του Λαού της Δανίας αναμένεται να καταρρεύσει στις εκλογές της 5ης Ιουνίου –όπως και στις ευρωεκλογές–, προς όφελος των Σοσιαλδημοκρατών και δύο νέων κομμάτων της άκρας δεξιάς, της “Νέας Δεξιάς” και του αντιμουσουλμανικού “Σκληρή Γραμμή”.
“Σε σύγκριση με τη Σουηδία, τη Γερμανία και τις άλλες χώρες, η ιδέα ήταν ότι εφόσον έχουμε μια δημόσια συζήτηση (για τη μετανάστευση) δεν θα έχουμε εξτρεμιστικά κόμματα. Όμως τώρα τα έχουμε ούτως ή άλλως”, σχολίασε ο πολιτικός επιστήμονας Φλέμινγκ Ζούουλ Κρίστιανσεν του Πανεπιστημίου του Ροσκίλντε.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα δημοσκόπησης του Voxmeter, τα οποία δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα, η αντιπολίτευση υπό τους Σοσιαλδημοκράτες αύξησε τα ποσοστά της σε 59,2% ενόψει των βουλευτικών εκλογών της Τετάρτης, ενώ η υποστήριξη προς το Κόμμα του Λαού της Δανίας έπεσε σε 9,9% από ποσοστό 21,1% που λάμβανε στις δημοσκοπήσεις που είχαν γίνει πριν από τις προηγούμενες εκλογές του 2015.
Για τον Ζούλιεν Μουρχούλα όμως οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών:» «Εδώ στη Δανία δεν υπάρχει μέλλον για τους ξένους».
