Τα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψη της Αμερικής, χώρες που είχαν την δυνατότητα για υπερατλαντικά ταξίδια, προσπάθησαν να κατακτήσουν κομμάτια αυτής της ηπείρου για λογαριασμό τους.
Μεταξύ αυτών και η Αγγλία της βασίλισσας Ελισάβετ Ι, η οποία ήταν περί τα τέλη του 16ου αιώνα στα πρώτα βήματα της θαλασσοκρατορίας της, που εδραιώθηκε μετά την ήττα της Ισπανικής μεγάλης Αρμάδας.
Κάποια από αυτά τα βήματα όμως της Αγγλίας στον Νέο Κόσμο δεν στέφθηκαν από επιτυχία. Μια τέτοια αποτυχία είναι η «Χαμένη Αποικία» στο Ροανόκε. Η αποικία εγκαθιδρύθηκε το 1585, στο νησάκι Ροανόκε, που σήμερα ανήκει στην Κομητεία του Νταίρ στη Βόρεια Καρολίνα.
Σύμφωνα με την ιστορία της Κομητείας, επρόκειτο για την προσπάθεια της Ελισάβετ να στήσει μια μόνιμη αποικία της Αγγλίας στη Βόρεια Αμερική. Την αποικία ίδρυσε ο Σερ Γουόλτερ Ράλεϊ. Οι άποικοι εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς κατά την διάρκεια του αγγλο-ισπανικού πολέμου, τρία χρόνια μετά την άφιξη του τελευταίου πλοίου με εφόδια από την Αγγλία. Η εξαφάνιση τόσων ψυχών έδωσε στην αποικία το παρατσούκλι «Η χαμένη αποικία» καθώς μέχρι και σήμερα δεν έχει αποσαφηνιστεί το τί απέγιναν.
Το χρονικό
Η όλη επιχείρηση αρχικά χρηματοδοτήθηκε και οργανώθηκε από τον Σερ Χάμφρεϊ Γκίλμπερτ, που πνίγηκε το 1583 επιστρέφοντας από ταξίδι σε αλιευτικό οικισμό στον Άγιο Ιωάννη στο Νιουφάουντλαντ. Ο ετεροθαλής αδερφός του Σερι Χάμφρεϊ Γκίλμπερτ, Γουόλτερ Ράλεϊ, αργότερα, έλαβε την εντολή από την βασίλισσα και με τη σειρά του εκτέλεσε τις λεπτομέρειές της με τους υφιστάμενούς του Ραλφ Λέιν και Ρίτσαρντ Γκρένβιλ, που ήταν μακρινός ξάδερφός του
Συγκεκριμένα ο Ράλεϊ έλαβε την εντολή από την Ελισάβετ τον Μάρτιο του 1584 με στόχο την αποίκιση της Βόρειας Αμερικής. Η εντολή τόνιζε πως ο Ράλεϊ έπρεπε να φτιάξει μια αποικία στην Βόρεια Αμερική ή αλλιώς θα έχανε το δικαίωμα αυτό. Απώτερος σκοπός της αποστολής αυτής ήταν η αποκόμιση πλούτου από τον Νέο Κόσμο.
Η βασίλισσα τόνιζε στην εντολή της πως ο Ράλεϊ από την βάση που θα έφτιαχνε να στέλνει κουρσάρους για επιδρομές στους στόλους που μετέφεραν χρυσό για την Ισπανία. Σκοπός αυτών τω επιδρομών θα ήταν να στείλουν ένα μήνυμα στην Ισπανία πως η Αγγλία ήταν έτοιμη για πόλεμο. Βασικά η αρχική εντολή διέταζε το Ράλεϊ να φτιάξει μια στρατιωτική βάση, η οποία θα αντιμετώπιζε τις δράσεις των Ισπανών.
Ο ίδιος ο Ράλεϊ δεν πήγε ποτέ στην Βόρεια Αμερική αν και ηγήθηκε αποστολών το 1595 και το 1617 στον ποταμό Ορινόκο στην Νότια Αμερική, που αναζητούσαν την μυθική πόλη του Ελ Ντοράντο.
Τον Απρίλιο του 1584 ο Ράλεϊ έστειλε μια αποστολή με αρχηγούς τον Φίλιπ Αμάντας και Άρθουρ Μπάρλοου, να εξερευνήσουν την ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής. Έφτασαν στο νησάκι του Ροανόκε στις 4 Ιουλίου και σύντομα συνήψαν σχέσεις με τους ιθαγενείς. Τους Σεκόταν και τους Κροατάνς. Ο Μπάρλοου επέστρεψε στην Αγγλία με δύο ιθαγενείς που μπορούσαν να περιγράψουν στον Ράλεϊ την γεωγραφία και την πολιτική κατάσταση της περιοχής.
Βασισμένος στις πληροφορίες αυτές ο Ράλεϊ οργάνωσε μια δεύτερη αποστολή με αρχηγό τον Σερ Ρίτσαρντ Γκρένβιλ.
Ο στόλος του Γκρένβιλ έφυγε από το Πλύμουθ στις 9 Απριλίου 1585 με πέντε μεγάλα πλοία. Μια μεγάλη τρικυμία στα ανοιχτά της Πορτογαλίας χώρισε την ναυαρχίδα από τα υπόλοιπα πλοία. Μετά από πολλές περιπέτειες έφτασαν στην περιοχή του Άουτερ Μπανκς όπου βρισκόταν και το νησάκι του Ροανόκε.
Κατά την διάρκεια των πρώτων εξερευνήσεων στην ενδοχώρα και των οικισμών των ιθαγενών, οι Άγγλοι κατηγόρησαν τους ιθαγενείς ενός χωριού για κλοπή ενός ασημένιου κυπέλου. Σε αντίποινα οι άποικοι κατέλαβαν και έκαψαν το χωριό των ιθαγενών.
Παρά το γεγονός και την έλλειψη τροφίμων, ο Γκρένβιλ αποφάσισε να αφήσει τον Λέιν και 107 άνδρες να χτίσουν μια αποικία στο βόρειο άκρο του νησιού Ροανόκε, υποσχόμενος πως θα γύριζε τον Απρίλιο του 1586, με περισσότερους άνδρες και τρόφιμα.
Η ομάδα των ανδρών έχτισε τον Αύγουστο ένα μικρό οχυρό στο νησί. Ο Γκρένβιλ στο ταξίδι προς την Αγγλία έπιασε και ένα ισπανικό Γαλιόνι που το πήρε ως τρόπαιο μαζί του.
Ο Απρίλιος του 1586 πέρασε χωρίς ίχνος του Γκρένβιλ και του στόλου του με τα φρέσκα εφόδια και ενισχύσεις. Εντωμεταξύ ο Ιούνιος που ακολούθησε ήταν άσχημος καθώς οι ιθαγενείς ζητώντας εκδίκηση για την καταστροφή του χωριού επιτέθηκαν στο οχυρό. Οι άνδρες αντιμετώπισαν την επίθεση νικηφόρα.
Λίγο μετά την επίθεση ο διαβόητος κουρσάρος Σερ Φράνσις Ντρέικ γυρίζοντας από μια επιδρομή πέρασε από το νησί του Ροανόκε και σταμάτησε για λίγο να ξεκουράσει το πλήρωμά του. Προσφέρθηκε να μεταφέρει όσους από τους αποίκους το επιθυμούσαν πίσω στην Αγγλία. Από ότι φαίνεται όλοι δέχτηκαν. Στην επιστροφή της η ομάδα αυτών των αποίκων εισήγαγε για πρώτη φορά στην Αγγλία τον καπνό, το καλαμπόκι και τις πατάτες.
Ο στόλος του Γκρένβιλ με τα εφόδια έφτασε λίγο μετά την αναχώρηση του Ντρέϊκ. Βρήκε την αποικία όμως εγκαταλελειμμένη και επέστρεψε στην Αγγλία αφήνοντας πίσω μια μικρή ομάδα 15 αντρών για να διατηρήσουν την Αγγλική παρουσία και να προστατέψουν τα δικαιώματα επί της νήσου Ροανόκε που είχε πλέον ο Ράλεϊ.
Οι 115 που αντί για το Τσέζαπικ τους άφησαν στο Ροανόκε
Το 1587 ο Ράλεϊ έστειλε νέα ομάδα από 115 αποίκους για να φτιάξουν μια αποικία στον κόλπο του Τσέζαπικ. Αρχηγός τους ήταν ο Τζον Γουάιτ, ένας καλλιτέχνης και φίλος του Ράλεϊ, που είχε συμμετάσχει και στις προηγούμενες αποστολές στο Ροανόκε και ο οποίος διορίσθηκε ως ηγέτης της αποικίας.
Ο Γουάιτ και ο Ράλεϊ διόρισαν 12 βοηθούς. Τους διέταξαν να σταματήσουν στο Ροανόκε και να πάρουν τους 15 άντρες αλλά όταν έφτασαν εκεί στις 22 Ιουλίου 1587 δεν βρήκαν τίποτα πέρα από ένα σκελετό που πιθανόν να ανήκε σε Άγγλο.
Όταν δεν μπόρεσαν να βρουν κανέναν ο πλοηγός Σίμον Φερνάντεζ αρνήθηκε να επιτρέψει στους αποίκους να γυρίσουν στα πλοία, επιμένοντας πως έπρεπε να φτιάξουν μια νέα αποικία στο Ροανόκε.
Ο Γουάιτ αποκατέστησε τις σχέσεις με τους ιθαγενείς Κροατάν και άλλες φυλές με εξαίρεση εκείνη που της είχαν κάψει το χωριό. Λίγες ημέρες μετά ένας από τους αποίκους σκοτώθηκε από ιθαγενείς ενώ έψαχνε για καβούρια.
Οι άποικοι έπεισαν τον κυβερνήτη Γουάιτ να επιστρέψει στην Αγγλία και να εξηγήσει την δύσκολη κατάσταση στην οποία βρισκόταν η αποικία ζητώντας βοήθεια.
Ο Γουάιτ φεύγοντας άφησε πίσω του τους 115 αποίκους, άντρες και γυναίκες και την νεογέννητη εγγονή του, που ήταν το πρώτο παιδί Άγγλων που γεννήθηκε στην Αμερική.
Το ταξίδι προς την Αγγλία στα τέλη του 1587 δεν ήταν εύκολο. Τα σχέδια για την αποστολή από την Αγγλία ενός στόλου με εφόδια καθυστέρησαν τόσο λόγο της άρνησης των καπετάνιων να ταξιδέψουν τον χειμώνα στον Ατλαντικό όσο και από την επίθεση της Ισπανικής Αρμάδας ενάντια στην οποία η Ελισάβετ έστειλε όλα τα διαθέσιμα πλοία.
Την άνοιξη του 1588 ο Γουάιτ κατάφερε να βρει δύο μικρά πλοία και έπλευσε για το Ροανόκε, αλλά καθυστέρησε καθώς οι καπετάνιοι των πλοίων θέλησαν να επιτεθούν σε ισπανικά πλοία προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους. Πιάστηκαν όμως από τους Ισπανούς μαζί με τα πλοία τους και πλέον χωρίς εφόδια για τους αποίκους ο Γουάιτ επέστρεψε στην Αγγλία.
Λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου με την Ισπανία, ο Γουάιτ δεν μπόρεσε να οργανώσει άλλη αποστολή για τρία χρόνια.
Τελικά κατάφερε να βρει θέση σε μια αποστολή κουρσάρων που είχε οργανώσει ο Τζον Γουάτς και ο Γουόλτερ Ράλεϊ. Συμφώνησαν να σταματήσουν στο Ροανόκε, στον δρόμο της επιστροφής.
Ο Γουάιτ αποβιβάστηκε στο Ροανόκε στις 18 Αυγούστου 1590, που θα ήταν τα τρίτα γενέθλια της εγγονής του, αλλά βρήκε την αποικία εγκαταλελειμμένη. Δεν μπόρεσε αυτός και οι άντρες που τον συνόδευαν να βρουν κανένα ίχνος των 90 αντρών και 17 γυναικών και 11 παιδιών. Δεν βρέθηκε επίσης κανένα ίχνος μάχης ή αναστάτωσης.
Το μόνο στοιχείο ήταν απλά μια λέξη «Κροατόαν» χαραγμένη στους κορμούς που αποτελούσαν το τείχος της αποικίας. Όλα τα σπίτια και οι υπόλοιπες οχυρώσεις είχαν αποσυναρμολογηθεί κάτι που σημαίνει πως δεν υπήρξε πίεση στους αποίκους. Ο Γουάιτ είχε πει στους αποίκους πριν φύγει πως αν τους συνέβαινε κάτι άσχημο να χάραζαν ένα Μαλτέζικο σταυρό σε ένα δέντρο.
Ο Γουάιτ υπέθεσε τότε πως οι άποικοι μετακινήθηκαν στο νησί του Κροατόαν, αλλά δεν μπόρεσε να ερευνήσει καθώς μια τεράστια καταιγίδα ερχόταν και οι άντρες που τον συνόδευαν αρνήθηκαν να συνεχίσουν και την επόμενη μέρα έφυγαν.
Έκτοτε η «Χαμένη Αποικία» μπήκε μέσα στους θρύλους καθώς μετέπειτα ιστορίες που μετέφεραν ιθαγενείς στους Άγγλους έκαναν λόγο για σφαγή των αποίκων χωρίς όμως ποτέ να βρεθούν πτώματα. Οι δε ιστορίες των ιθαγενών αργότερα θεωρήθηκε πως αναφέρονταν στους 15 άντρες που είχαν μείνει στο Ροανόκε την πρώτη φορά.
Οι έρευνες συνεχίζονται ακόμα και σήμερα από επίσημους και ανεπίσημους φορείς των ΗΠΑ…
