Η ζοφερή πραγματικότητα των οίκων ανοχής της Πομπηίας

Την σκληρή πραγματικότητα των ανθρώπων που έζησαν και εργάστηκαν μέσα στο πορνεία της Πομπηίας παραθέτει η καθηγήτρια κλασσικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Νιουκάστλ Μαργκερίτ Τζόνσον. Η καθηγήτρια αναφέρει χαρακτηριστικά: Όπως και οι ανήσυχοι άνδρες που ξεκίνησαν τις ανασκαφές στην Πομπηία τον 18ο αιώνα και ανακάλυψαν τόσα πολλά για τους αρχαίους Ιταλούς, που ούτε καν φαντάζονταν – όπως λάμπες σε σχήμα φαλλού – οι ιστορικοί του σεξ συχνά έρχονται αντιμέτωποι με μελέτες από το παρελθόν που αμφισβητούν τη δική τους ηθική. Όσες δούλευαν στους δρόμους της Πομπηίας και «εξυπηρετούσαν» πελάτες στους οίκους ανοχής, έζησαν πολύ σκληρές ζωές, όμως οι περισσότερες από τις τοιχογραφίες που διασώθηκαν απεικονίζουν τις γυναίκες ως ερωτικές και εξωτικές. Οι τοιχογραφίες από τους οίκους ανοχής και τα κτίρια που λειτουργούσαν ως πορνεία (όπως τα πανδοχεία και οι ταβέρνες) δείχνουν γυναίκες γυμνές, με στιλιζαρισμένα μαλλιά σε ποικίλες σεξουαλικές στάσεις με νεαρούς μαυρισμένους και αθλητικούς άνδρες. Οι μορφές εικονίζονται συνήθως σε κρεβάτια που είναι μερικές φορές διακοσμημένα και φέρουν επάνω σκεπάσματα. Σε κτίρια που αναγνωρίζονται ως οίκοι ανοχής, οι τοιχογραφίες μπορεί να είχαν σκοπό να διεγείρουν τους πελάτες. Μπορεί επίσης, να λειτουργούσαν ως εικονογραφημένο μενού ή ακόμη και ως εγχειρίδια για τους πιο άπειρους πελάτες. Σε κτίρια που χαρακτηρίστηκαν ως ιδιωτικές κατοικίες, οι σκηνές αυτές ήταν πιθανότατα διακοσμητικές αλλά σχεδιάστηκαν ίσως, ως διεγερτικό. Σε αντίθεση με αυτές τις εικόνες, οι ίδιοι οι οίκοι ανοχής αποδεικνύουν πως οι γυναίκες εργάζονταν σε κελιά, συνήθως τόσο μεγάλα ώστε να χωρούν ένα στενό κρεβάτι. Η απουσία παραθύρων στα περισσότερα μαρτυρά το σκοτάδι που επικρατούσε σε αυτά τα δωμάτια καθώς και την περιορισμένη ροή αέρα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ανασκαφών, τα κελιά αυτά δεν είχαν πόρτες, κάτι που σημαίνει ότι τα δωμάτια μπορεί να είχαν κουρτίνα. Επίσης αποκαλύφθηκαν πέτρινα κρεβάτια, καθώς τα ξύλινα που ήταν πιθανό να χρησιμοποιούνταν, καταστράφηκαν από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Οι συνθήκες στις οποίες εργάζονταν αυτές οι γυναίκες, δεν ενδιέφεραν καθόλου τους ιδιοκτήτες των οίκων ανοχής ή τους πελάτες, καθώς οι περισσότερες εξ αυτών στην αρχαία Ιταλία ήταν σκλάβες. Καθώς η αρχαία στάση απέναντι στους δούλους ήταν στην καλύτερη των περιπτώσεων, αδιάφορη, οι ζωές των γυναικών δεν αποτελούσαν πηγή εμπάθειας σε όσους δεν ανήκαν στην τάξη τους. Οι εργαζόμενοι του σεξ εκπλήρωναν μια χρηστική λειτουργία και τίποτε άλλο. Περιορισμένες στις εγκαταστάσεις αυτές από άνδρες που τους παρείχαν μόνο τις βασικές ανάγκες, οι γυναίκες ουσιαστικά ήταν αποκομμένες από τον έξω κόσμο. Αυτό τις καθιστούσε ευάλωτες στις ιδιοτροπίες τόσο του ιδιοκτήτη όσο και των πελατών. Οι γυναίκες που εργάζονταν στους δρόμους της Πομπηίας, συχνά περίμεναν γύρω από τις καμάρες και άλλες τυπικές τοποθεσίες, όπως τα νεκροταφεία και τα δημόσια λουτρά. Στις μεγαλύτερες πόλεις, όπου ο έλεγχος του σεξουαλικού εμπορίου ήταν πιο δύσκολα διαχειρίσιμος, ορισμένες από αυτές τις γυναίκες μπορεί να δούλευαν χωρίς νταβατζήδες, και ήταν κυρίως γυναίκες που μόλις είχαν ελευθερωθεί από τη σκλαβιά αλλά και φτωχές γυναίκες.

Οι ιστορίες των γκράφιτι

Η συντήρηση των τοιχογραφιών στα κτίρια της Πομπηίας παρέχει επίσης στους ιστορικούς λεπτομέρειες σχετικά με το σεξουαλικό εμπόριο. Το μεγαλύτερο μέρος τους είναι εξαιρετικά γραφικό. Σε αυτά τα γκράφιτι περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένες υπηρεσίες και τιμές, εκτιμήσεις πελατών για κάποιες από τις γυναίκες αυτές και τις ικανότητές τους (ή την έλλειψή τους) καθώς και μερικές σεξουαλικές συμβουλές. Κάποια από τα γκράφιτι μπαίνουν κατευθείαν στο θέμα όπως το «Να βγαίνετε αργά» ή άλλα είναι διαφημίσεις όπως το «Η Εύπλοια ήταν εδώ με δύο χιλιάδες όμορφους άνδρες» ή και τιμοκατάλογο όπως το «η Εύπλοια κάνει στοματικό έρωτα για 5 κέρματα». Συχνά τα ονόματα των σκλάβων και εξ ορισμού, οι εργαζόμενοι του σεξ, είχαν ελληνική προέλευση. Το όνομα «Εύπλοια» για παράδειγμα, προέρχεται από την ελληνική λέξη που σημαίνει «καλό ταξίδι». Τα ονόματα των εργαζομένων αυτών υποδήλωναν μερικές φορές τα φυσικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ατόμου. Στην περίπτωση αυτή η Εύπλοια υποσχόταν στους πελάτες της ένα καλό ταξίδι. Ένα γκράφιτι αποτελεί επίσης μαρτυρία πως και ορισμένοι άνδρες εργάζονταν ως σεξουαλικοί σκλάβοι στην Πομπηία. Το συγκεκριμένο γκράφιτι παραθέτει ορισμένες υπηρεσίες που προσφέρονταν αλλά και τιμές. Δεδομένου ότι οι ελεύθερες γυναίκες δεν είχαν την άδεια να έχουν σεξουαλική επαφή με οποιονδήποτε άλλο εκτός από το σύζυγό τους, οι πελάτες που είχαν πρόσβαση σε άνδρες σεξουαλικούς εργαζόμενους ήταν σχεδόν αποκλειστικά άνδρες. Σύμφωνα με τα σεξουαλικά ήθη της αρχαίας Ρώμης, επιτρέπονταν οι σεξουαλικές συναντήσεις μεταξύ ανδρών, αν διατηρούσαν ορισμένα πρωτόκολλα (Ένας πολίτης για παράδειγμα δεν μπορούσε να «διατρηθεί»). Τα ελάχιστα γραπτά λογοτεχνικά αρχεία που υποδηλώνουν πως υπήρξαν γυναίκες πελάτες, είναι αμφισβητήσιμα, καθώς συνήθως γράφονταν για σατιρικούς ή κωμικούς σκοπούς. Παρά ταύτα θα ήταν αφελές να απορρίψουμε περιπτώσεις πλουσίων ελεύθερων εκ γενετής γυναικών που είχαν πρόσβαση σε άντρες εργάτες του σεξ ή οικόσιτους. Παρομοίως θα ήταν αφελές να υποθέσουμε πως άντρες έψαχναν άλλους άντρες με τους οποίους θα εμπλέκονταν σε πράξεις που θεωρούνταν κοινωνικά απαράδεκτες (ειδικά πράξεις όπου ο πολίτης θα ήταν σε υποτακτικούς ρόλους).

Η κοινωνία και το σεξουαλικό εμπόριο

Την εποχή της έκρηξης του Βεζούβιου, η Πομπηία ήταν μια πόλη μέτριας έκτασης, με πληθυσμό περίπου 11.000 κατοίκους, και μια ακμάζουσα κοινότητα με εκλεπτυσμένη αρχιτεκτονική και υποδομή. Η πόλη βρισκόταν στην Καμπανία, περίπου 23 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Νάπολης και κοντά στο λιμάνι του Ποτσουόλι, με έντονο εμπόριο, ανεπτυγμένη οικονομία και πολυπολιτισμική δημογραφία. Η ευημερία της πόλης και η συνεχής παρουσία των εμπόρων εξασφάλιζαν μια ισχυρή αγορά για το σεξ. Πράγματι, το σεξουαλικό εμπόριο ήταν αναπόσπαστο στοιχείο για την επιτυχή λειτουργία της κοινωνίας, ιδιαίτερα για τους γάμους. Τα στρώματα λάβας «παγίδεψαν» πολλές ιστορίες αυτού του είδους. Αυτοί οι άνθρωποι «ψιθυρίζουν» σε εμάς και οι ιστορίες τους είναι και χαρούμενες και λυπητερές. Κάποιες φορές οι ιστορίες τους είναι σοκαριστικές και σπαραξικάρδιες αλλά όπως οι ζωές των εργατών του σεξ αξίζει να μείνουν στην μνήμη.