Ανοίγει σήμερα ένας διετής δύσκολος κύκλος διαπραγματεύσεων για το Ηνωμένο Βασίλειο, που εκκινεί την ιστορική διαδικασία της εξόδου από την Ευρωπαϊκή ‘Ενωση.
Η ανακοίνωση αυτής της μοναδικής στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποχώρησης θα γίνει από την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι ενώπιον των βουλευτών στο Ουεστμίνστερ στις 12:30 τοπική ώρα (14.30 ώρα Ελλάδος). Αποτελεί ένα πλήγμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση που γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τη στιγμή που γιορτάζει την 60ή επέτειο από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης.
«Όταν θα καθήσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια των προσεχών μηνών, θα εκπροσωπώ όλους τους ανθρώπους του Ηνωμένου Βασιλείου, τους νέους και τους γέρους, τους πλούσιους και τους φτωχούς […] Και ναι και τους ευρωπαίους πολίτες που έχουν κάνει σπίτι τους αυτήν την χώρα», θα πει ενώπιον του Κοινοβουλίου η Τερέζα Μέι, την ώρα που η χώρα παραμένει διχασμένη για το Brexit, που επιλέχθηκε από το 52% των πολιτών στις 23 Ιουνίου 2016.
«Θέλουμε να ζήσουμε σε μία Βρετανία πραγματικά παγκόσμια που βγαίνει από την ΕΕ και οικοδομεί σχέσεις με τους παλιούς και τους νέους συμμάχους σε ολόκληρο τον κόσμο», θα πει σύμφωνα με τα αποσπάσματα της ομιλίας της που δόθηκαν στη δημοσιότητα από το πρωθυπουργικό γραφείο.
Η επιστολή του διαζυγίου θα παραδοθεί την ώρα της ομιλίας της βρετανίδας πρωθυπουργού στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ από τον βρετανό πρεσβευτή στις Βρυξέλλες Τιμ Μπάροου.
Η Ντάουνινγκ Στριτ έδωσε στη δημοσιότητα τη φωτογραφία στην οποία η Τερέζα Μέι υπογράφει, κάτω από το πορτρέτο του Ρόμπερτ Γουόλπολ, πρωθυπουργού από το 1721 μέχρι το 1742, την επιστολή που πρόκειται να αλλάξει το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η φωτογραφία βρίσκεται στην πρώτη σελίδα πολλών βρετανικών εφημερίδων υπό τίτλους όπως «Τα μάτια της Ιστορίας μας κοιτούν» για τους Times , αλλά και «ένα άλμα προς το άγνωστο» για τον Guardian αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Αγαπητή ΕΕ, είναι ώρα να φύγουμε», γράφει η Daily Mirror, ενώ ευφορία και ιλαρότης επικρατεί στα ευρωφοβικά ταμπλόιντ: «Ελευθερία» είναι ο τίτλος της Daily Mail. «Ντόβερ και έξω», είναι η εγγραφή επάνω στα βράχια του Ντόβερ που κοσμεί την πρώτη σελίδα της Sun.
Υπάρχουν ήδη εμπλοκές;
Ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή εξήγησε ότι όταν ο Ντόναλντ Τουσκ θα έχει στα χέρια του την επιστολή, τότε θα θεωρηθεί ότι έχει ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Το περιεχόμενο της επιστολής έχει παραμείνει απόρρητο, καθώς το Λονδίνο προσπαθεί να κρατήσει μέχρι την τελευταία στιγμή μυστικά τα διαπραγματευτικά του επιχειρήματα, τη στιγμή που οι συνομιλίες με την ΕΕ των 27 θα διαρκέσουν δύο χρόνια, τουλάχιστον. Ένα χρονοδιάγραμμα που φαίνεται φιλόδοξο στα μάτια των αναλυτών για να λυθούν δεσμοί που έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια τεσσάρων δεκαετιών και με δεδομένη την πολυπλοκότητα των φακέλων.
«Η αλήθεια είναι ότι η διαπραγματευτική διαδικασία είναι τόσο τεράστια που δύο χρόνια δεν θα είναι αρκετά», λέει η Κάθριν Μπάρναρντ, καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Cambridge τονίζοντας ότι «κάθε πέτρα που σηκώνεις, άλλες εμφανίζονται».
Το ίδιο και η Καμίνο Μορτέρα-Μαρτίνεθ, ερευνήτρια του Centre for European Reform του Λονδίνου, θεωρεί ότι είναι «απίθανη» η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σε δύο χρόνια.
«Πόσο μάλλον που πριν από την έναρξή τους ακόμη υπάρχουν εμπλοκές», διαπιστώνει η Πατρίσια Χόγκγουντ, καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Westminster αναφερόμενη στον λογαριασμό που πρέπει να πληρωθεί κατά την έξοδο ή στην πρόσβαση στην ενιαία αγορά.
Η Τερέζα Μέι αρνείται να εγγυηθεί τα δικαιώματα τριών εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη στιγμή που ο κύριος στόχος είναι ο περιορισμός της μετανάστευσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο υπουργός αρμόδιος για το Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις άφησε να εννοηθεί ότι το Λονδίνο δεν θα πληρώσει τον λογαριασμό που θα του παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε κάθε περίπτωση , όχι στο σύνολό του, για προγράμματα επί των οποίων έχει ήδη δεσμευθεί το Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με ευρωπαίο αξιωματούχο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποτιμήσει σε 55 έως 60 δισεκατομμύρια ευρώ τον λογαριασμό αυτόν.
Φόβοι αν δεν υπάρξει συμφωνία
Απέναντι στις διαφωνίες αυτές και την επιθυμία των Βρυξελλών να στείλει το μήνυμα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να έχει την τέλεια συμφωνία «με το ένα πόδι μέσα και το ένα πόδι έξω» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να μην ενθαρρύνει άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμα το Λονδίνου, υπάρχει ο φόβος να μην υπάρξει τελικά συμφωνία. Καθόλου!
Η Τερέζα Μέι διαβεβαιώνει ότι δεν φοβάται μια τέτοια εξέλιξη, διότι «καθόλου συμφωνία είναι καλύτερη από μία κακή συμφωνία». Όμως για τους οικονομικούς κύκλους, αυτό είναι το χειρότερο σενάριο, την στιγμή που το ήμισυ των οικονομικών συναλλαγών του Ηνωμένου Βασιλείου γίνεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Προς το παρόν η βρετανική οικονομία είναι σε καλή κατάσταση: Η ανάπτυξη παραμένει σταθερή στο 1,8% το 2016 και μπορεί να φθάσει το 2% το 2017. Όμως, με την εκκίνηση της διαδικασίας του Brexit, οι επενδύσεις μπορεί να αλλάξουν προορισμό, ενώ ο πληθωρισμός που οφείλεται στην πτώση της ισοτιμίας της στερλίνας αρχίζει ήδη να βαραίνει στα πορτοφόλια των νοικοκυριών.
Οι διαφωνίες σχετικά με την έκβαση της ψηφοφορίας του δημοψηφίσματος παραμένουν και θέτουν σε κίνδυνο της εδαφική ακεραιότητα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το Σάββατο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο Λονδίνο ζητώντας από την κυβέρνηση να βάλει τέλος «σε αυτήν την τρέλα του Brexit».
Στην Σκωτία, οι βουλευτές ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής νέου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία, αφού το 62% των πολιτών της Σκωτίας ψήφισε υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν και η Τερέζα Μέι επαναλαμβάνει ότι «τώρα δεν είναι η σωστή στιγμή», δύσκολα θα μπορέσει να αγνοήσει αυτό το αίτημα που απειλεί με διάλυση το Ηνωμένο Βασίλειο.
H διαδικασία σε ημερομηνίες
Η ενεργοποίηση
Ο Βρετανός πρέσβης στην ΕΕ Τιμ Μπάροου αναμένεται να προσέλθει στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από την βρετανική πρεσβεία που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση γύρω στις 14.30 ώρα Ελλάδας προκειμένου να επιδώσει την υπογεγραμμένη από την Μέι επιστολή που ενημερώνει για την αποχώρηση της χώρας από την Ένωση. Στο Λονδίνο, η Μέι θα απευθυνθεί στο κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, η επιστολή, που απευθύνεται στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, θα προσφέρει ένα θετικό τόνο για τις συνομιλίες και, στις πολυάριθμες σελίδες της, θα ανακεφαλαιώνει τους 12 στόχους που έθεσε η Μέι σε ομιλία της στις 17 Ιανουαρίου.
Σύνοδος, κατευθυντήριες γραμμές, συστάσεις
Παρασκευή 31 Μαρτίου – Εντός 48 ωρών, ο Τουσκ θα αποστείλει στα 27 άλλα κράτη-μέλη το προσχέδιο με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαπραγμάτευση. Θα παρουσιάσει επιγραμματικά τις απόψεις του στη Μάλτα, όπου από σήμερα, Τετάρτη, αναμένεται να συμμετάσχει σε συνέδριο των ηγετών της κεντροδεξιάς. Οι απεσταλμένοι των 27 στις Βρυξέλλες – Coreper- συναντώνται στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν το προσχέδιο του Τουσκ.
11 Απριλίου – Οι σύμβουλοι των κυβερνήσεων της ΕΕ – Σέρπα- από τα 27 κράτη-μέλη αναμένεται να συναντηθούν στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές. Αναμένεται να συναντηθούν και πάλι στις 24 Απριλίου για περαιτέρω αναθεωρήσεις.
27 Απριλίου – Οι υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων των 27 – Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων – συναντώνται στο Λουξεμβούργο για να προετοιμάσουν τη σύνοδο των 27.
Σάββατο 29 Απριλίου – Οι 27 ηγέτες της ΕΕ συναντώνται στις Βρυξέλλες για να συμφωνήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές και να εξουσιοδοτήσουν τον Μισέλ Μπαρνιέ ως βασικό διαπραγματευτή.
Τρίτη 2 Μαΐου – Μετά την αργία της Πρωτομαγιάς, ο Μπαρνιέ πιθανόν θα αποστείλει στο Συμβούλιο τις προτάσεις του για το πώς θα πρέπει να δομηθούν οι συνομιλίες, ζητώντας την έγκριση των κυβερνήσεων.
Οδηγίες
Μάιος – Θα συγκληθεί το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, χωρίς τη Βρετανία για μια ακόμα φορά, προκειμένου να συμφωνηθούν οι νομικές «διαπραγματευτικές οδηγίες» που θα δεσμεύουν τον Μπαρνιέ και την ομάδα του. Η τακτική συνεδρίαση του Συμβουλίου έχει προγραμματιστεί για τις 16 Μαΐου αλλά θα μπορούσε να συνεδριάσει σε οποιαδήποτε ημερομηνία.
Οι Βρετανοί διαπραγματευτές με επικεφαλής τον υπουργό για το Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις θα καθήσουν στο τραπέζι των συνομιλιών με την ΕΕ. Αυτό ίσως συμβεί λίγο μετά τη σύνοδο της ΕΕ στις 29 Απριλίου. Οι διαπραγματεύσεις επί του συνόλου των θεμάτων θα πρέπει να περιμένουν μέχρι οι κυβερνήσεις της ΕΕ να προσυπογράψουν τις οδηγίες αλλά και οι δύο πλευρές μπορούν να κερδίσουν χρόνο συμφωνώντας σε διαδικαστικά ζητήματα – ποιος θα συναντηθεί με ποιον και πού, σε ποια γλώσσα κλπ – μόλις δοθεί η σχετική εντολή στον Μπαρνιέ. Μόλις οι κυβερνήσεις των 27 έχουν προσυπογράψει τις οδηγίες, οι διαπραγματευτικές ομάδες θα ξεκινήσουν τις συνομιλίες.
Η συμφωνία για το διαζύγιο
Δεκέμβριος 2017: Οι Βρυξέλλες θέλουν μια βασική συμφωνία για τη Συνθήκη Αποχώρησης έως το τέλος του έτους. Βασικά θέματα: οι εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις της Βρετανίας, η αντιμετώπιση των Βρετανών που ζουν σε χώρες της ΕΕ και των Ευρωπαίων που ζουν στη Βρετανία, οι εκκρεμείς νομικές υποθέσεις στην ΕΕ, οι νέοι κανονισμοί για τα σύνορα.
Μετάβαση στη μελλοντική σχέση
2018 – Η Μέι θέλει να διαπραγματευθεί μια συνολική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Λίγοι είναι αυτοί που θεωρούν ότι τα δύο χρόνια επαρκούν για μια συμφωνία και οι Βρυξέλλες θέλουν να καθυστερήσει η έναρξη των συνομιλιών έως ότου υπάρξει μια συμφωνία για το διαζύγιο. Ωστόσο, το Λονδίνο και κάποια κράτη-μέλη της ΕΕ ίσως πιέσουν για παράλληλες συνομιλίες για το εμπόριο.
Οκτώβριος του 2018 – Ο μήνας αυτό είναι ο στόχος του Μπαρνιέ για την οριστικοποίηση της Συνθήκης Αποχώρησης, προκειμένου να δοθεί χρόνος για την επικύρωσή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κατά πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έως τον Μάρτιο του 2019.
Φθινόπωρο 2018 έως άνοιξη 2019 – Απλώς για να γίνουν πιο περίπλοκα τα πράγματα, η κυβέρνηση της Σκοτίας θέλει ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της μόλις ξεκαθαριστεί η συμφωνία για το Brexit. Ωστόσο η Μέι μέχρι στιγμής απορρίπτει το αίτημα για ένα νέο δημοψήφισμα στη Σκοτία έως ότου η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ.
B-Day
29 Μαρτίου 2019 – Η Βρετανία αποχωρεί. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να το κάνει ακριβώς δύο χρόνια αφού η Μέι στείλει την επιστολή για το Άρθρο 50. Τυγχάνει να είναι Παρασκευή και η τελευταία εργάσιμη ημέρα του τριμήνου.
Μπορεί να υπάρξουν μικρές μεταβολές αναφορικά με την ημερομηνία. Η Βρετανία μπορεί να αποχωρήσει νωρίτερα εάν εξασφαλίσει μια συμφωνία και η διετής προθεσμία μπορεί να παραταθεί εάν συμφωνήσουν όλοι. Αλλά οι Βρυξέλλες θέλουν τη Βρετανία εκτός της Ένωσης πριν από τις ευρωεκλογές που θα διεξαχθούν τον Μάιο του 2019. Παρόλο που υπάρχουν εκατέρωθεν απειλές για μη συμφωνία, είναι λίγοι εκείνοι που θέλουν ένα τέτοιο χάος.
Η Μέι και οι ηγέτες της ΕΕ λένε ότι ίσως χρειαστούν μεταβατικές ρυθμίσεις προκειμένου να δοθεί περισσότερος χρόνος για να συμφωνηθεί μια μελλοντική εμπορική συμφωνία καθώς και περισσότερος χρόνος στους πολίτες και στις επιχειρήσεις για να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Πολλοί είναι αυτοί που βλέπουν άλλα δύο με πέντε χρόνια μετά το Brexit για μια οριστική ρύθμιση. Εάν η Σκοτία ψηφίσει υπέρ της ανεξαρτητοποίησής της, θα πρέπει να περιμένει κανείς περισσότερα χρόνια για να διαπραγματευθεί το διαζύγιό της από το Λονδίνο και την πιθανή επανένταξή της στην ΕΕ.
