Σε περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας εισέρχεται η Ιταλία μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, στο οποίο επικράτησε το «όχι» και οδηγεί στην παραίτηση του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι. Βάσει του συντάγματος ο πρόεδρος της χώρας Σέρτζιο Ματαρέλα είναι αυτός που ορίζει τι θα συμβεί στη συνέχεια και έχει πολλές επιλογές.

Ο Ρέντσι παραμένει στην εξουσία

Μετά την παραίτησή του, την οποία ο Ρέντσι πρέπει να υποβάλλει στο υπουργικό συμβούλιο, ο Ματαρέλα ενδέχεται να του ζητήσει να σχηματίσει νέα κυβέρνηση. Είναι σε θέση να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου, είτε με την παρούσα πλειοψηφία του, είτε με μία νέα πλειοψηφία στην οποία θα περιληφθεί και η Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, όπως αυτός το έχει αφήσει να εννοηθεί τις τελευταίες ημέρες.

Όμως μετά την ανακοίνωση που έκανε σήμερα τα ξημερώματα ο Ρέντσι, αυτό το ενδεχόμενο δεν μοιάζει πιθανό. «Η εμπειρία μου ως επικεφαλής της κυβέρνησης σταματά εδώ» δήλωσε. Επίσης η συντριπτική νίκη του «όχι» με 59,11% απομακρύνει την πιθανότητα αυτή.

Ορισμός κυβέρνησης τεχνοκρατών

Είναι το πιθανότερο σενάριο. Ο Σέρτζιο Ματαρέλα διορίζει πρωθυπουργό πρόσωπο που θα έχει την υποστήριξη της σημερινής πλειοψηφίας ή μίας νέας διευρυμένης πλειοψηφίας.

Πολλά ονόματα κυκλοφορούν στο πλαίσιο του σεναρίου αυτού: του σημερινού υπουργού Οικονομικών Πιερ Κάρλο Πάντοαν, του υπουργού Οικονομικής Ανάπτυξης Κάρλο Καλέντα, του προέδρου της Γερουσίας Πιέτρο Γκράσο.

Η κυβέρνηση αυτή αναμένεται να αναλάβει την κατάρτιση και την υιοθέτηση του προϋπολογισμού του 2017 και την τροποποίηση του εκλογικού νόμου εν όψει πρόωρων εκλογών. Όμως θα μπορούσε επίσης να ασκήσει εξουσία μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, το 2018, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του λαϊκιστικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων, που ζητά να διεξαχθούν εκλογές το συντομότερο δυνατό.

Άμεση διάλυση του Κοινοβουλίου

Είναι το πιο απίθανο σενάριο: η πρόσφατη εκλογική μεταρρύθμιση προσφέρει μεγάλο πριμ στην πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων , ενώ η ματαίωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης της Γερουσίας διατηρεί εκεί το αναλογικό σύστημα, καθιστώντας τα δύο σώματα του ιταλικού κοινοβουλίου ασύμβατα.

Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το οποίο οι δημοσκοπήσεις δίνουν νικητή σε περίπτωση εκλογών με το ισχύον πλειοψηφικό σύστημα, επιδιώκει την προσφυγή στις κάλπες το συντομότερο δυνατόν. Όμως όλες οι άλλες πολιτικές παρατάξεις είναι αντίθετες με τη διεξαγωγή εκλογών πριν από την επιστροφή σε ένα αναλογικότερο εκλογικό σύστημα ακριβώς επειδή φοβούνται μια νίκη του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Προτιμούν να προηγηθεί η τροποίηση του εκλογικού νόμου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων προς μια αναλογική μορφή.

Ο Ματαρέλα είναι αυτός που θα αποφασίσει το τελικό σενάριο. Πρέπει όμως να διασφαλίσει ότι θα υπάρχει πλειοψηφία για τον σχηματισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών αν επιθυμεί, όπως πολλοί αναλυτές εκτιμούν, να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές του χρλονου.

Η ανάλυση της χθεσινής ψήφου από τους ιταλούς σχολιαστές

Στις αιτίες της ήττας του Ματέο Ρέντσι στο χθεσινό δημοψήφισμα και στις πιθανές εξελίξεις κάνει αναφορά στα σχόλιά του, ο ιταλικός τύπος.

Σε ανάλυση με τίτλο «Το αίσθημα ευθύνης τώρα είναι αναγκαίο», ο σχολιαστής της εφημερίδας Corriere della Sera Μάσιμο Φράνκο υπογραμμίζει ότι «οι ψηφοφόροι είπαν “όχι” στον τρόπο με τον οποίο ο Ρέντσι ήθελε να αλλάξει το Σύνταγμα, αλλά, ίσως, ακόμη περισσότερο στην κυβέρνησή του». «Ο πρωθυπουργός είχε κάνει έκκληση στην κινητοποίηση της “σιωπηλής πλειοψηφίας”, βέβαιος ότι θα μπορούσε να την σαγηνεύσει. Η πλειοψηφία εκφράσθηκε, αλλά εναντίον του, με μια διαφορά η οποία αγγίζει τις είκοσι μονάδες», γράφει ο ιταλός αναλυτής.

Σύμφωνα με τον Φράνκο, «χρειάζεται λίγος χρόνος για να ξανασμιλευθεί το εκλογικό σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη το πόσο πολύπλοκη και διαιρεμένη είναι η ιταλική κοινωνία». Και για τον λόγο αυτό, εκτιμά ότι «θα είναι πρώτα απ΄όλα καθήκον του προέδρου της Δημοκρατίας, να κινηθεί έτσι ώστε η κυβέρνηση και ο Ρέντσι να ερμηνεύσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την λαϊκή ετυμηγορία, χωρίς να προσπαθήσουν να πετύχουν απίθανες ρεβάνς».

Ο διευθυντής της εφημερίδας La Repubblica Μάριο Καλαμπρέζι αναφέρεται στην πορεία και στις πρωτοβουλίες του Ρέντσι που μας οδήγησαν στην σημερινή εξέλιξη. «Πριν από ένα χρόνο, ο πρωθυπουργός είχε την ατυχή ιδέα να μετατρέψει το συνταγματικό δημοψήφισμα σε έκφραση της λαϊκής βούλησης σχετικά με το πρόσωπό του. Σε ένα είδος νέας στέψης, ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να επαναλάβει την επιτυχία των ευρωεκλογών του 2014», γράφει ο Καλαμπρέζι.

Προσθέτει, όμως, ότι «ο Ρέντσι δεν κατάλαβε πως δεν υπάρχει καμία κυβέρνηση, στις δυτικές δημοκρατίες, η οποία θα μπορούσε να επιβιώσει μιας ψηφοφορίας τέτοιου είδους, μετά από χίλιες ημέρες θητείας». Ο διευθυντής της La Repubblica εύχεται «τόσο στην δεξιά παράταξη (όπως συνέβη στην Γαλλία), όσο και στην αριστερά, να γίνουν επιλογές με σημείο αναφοράς τον πολιτικό ορθολογισμό», αλλά και το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα «να αφήσει πίσω του την περίοδο των καυγάδων, ώστε να εργασθούν όλοι για την καταπολέμηση του λαϊκισμού».

Η εφημερίδα της Ρώμης Il Messagero, δε, γράφει ότι «πρέπει να θεωρηθεί πιθανό ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας -όπως του επιβάλλει και ο ρόλος του- θα προσπαθήσει να ακολουθήσει κάθε δρόμο που μπορεί να οδηγήσει στην σύσταση νέας κυβέρνησης, με την ήδη υπάρχουσα πλειοψηφία, του Δημοκρατικού Κόμματος και των Πέντε Αστέρων». Κατά την άποψη της Il Messagero, δηλαδή, «όσοι επένδυσαν σε μια κυβέρνηση ευρείας συμμαχίας, τελικά, μπορεί και να απογοητευθούν».