Την ώρα που για τους άλλους τα ελληνικά παραμένουν ακραία δύσκολα με την περίτεχνη γραμματική και το πλούσιο λεξιλόγιό τους, για μας τα πράγματα είναι ελαφρώς διαφορετικά.
Όλοι ονειρευόμαστε να μπορούμε να επικοινωνούμε με τους ξένους στις γλώσσες τους, να διαβάζουμε ποίηση στα γαλλικά, να προβαίνουμε σε φιλολογικές συζητήσεις στα γερμανικά ή να κάνουμε εμπόριο στα αγγλικά, αν και δεν είναι όλες οι γλώσσες ίδιες. Ίδιες σε χρόνο και κόπο για την εκμάθησή τους φυσικά!
Λίγα χρόνια πριν, το κρατικό Ινστιτούτο Ξένων Υπηρεσιών των ΗΠΑ υπολόγισε τον χρόνο που θα χρειαζόταν κάποιος για να μάθει άπταιστα μια ξένη γλώσσα.
Παραθέτουμε τις πιο δύσκολες της έρευνας, αυτές που κυμαίνονται από το «τραγικά δύσκολο» μέχρι και το «σχεδόν αδύνατο». Έπεται ότι μιλάμε για κοινές γλώσσες της οικουμένης με εκατομμύρια χρήστες και όχι για ντοπιολαλιές φυλών και διάσπαρτες διαλέκτους…
Φινλανδικά – Ώρες μελέτης: 1.100+
Το γεγονός ότι τα φινλανδικά θεωρούνται σήμερα εθνική γλώσσα το χρωστάμε σε έναν και μόνο έναν άνθρωπο: τον Γιόχαν Σνέλμαν. Ο εθνικόφρων στοχαστής ήταν αυτός που έβγαλε τα γραπτά φινλανδικά από τις σκιές των σουηδικών, σκαρώνοντας μια γλώσσα πολύ δυσκολότερη από τη συγγενή της Σουηδίας (που παίρνει κάπου 600 ώρες να τη μάθεις).
Σαν τα γερμανικά, στα φινλανδικά μπορείς να φτιάχνεις σύνθετες λέξεις-μακρινάρια κατά το δοκούν, φτάνοντας ακόμα και στα 61 γράμματα και προκαλώντας εφιάλτες στους τυπογράφους. Η διαφορά ωστόσο της λατινογενούς γλώσσας είναι ο εντελώς διαφορετικός τρόπος που μιλιέται και γράφεται, κάτι που πονοκεφαλιάζει τον άνθρωπο που δεν την έχει για μητρική.
Κάθε γλώσσα εξάλλου που σου παρουσιάζει την πρόταση «vihdoin vihdoin vihdoin» και σου λέει πως οι τρεις πανομοιότυπες αυτές λέξεις σημαίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό σύμφωνα με τη σειρά τους στη φράση είναι εγγυημένο να σου προκαλέσει ανατριχίλες…
Εσθονικά – Ώρες μελέτης: 1.100+
Τα καλά νέα για όποιον θέλει να μάθει τη βαλτική γλώσσα είναι πως έχουμε 2016. Κι αυτό γιατί λίγους αιώνες πρωτύτερα η γραφή της γινόταν σε ρούνους! Σήμερα τα πράγματα είναι πιο απλά, καθώς η γλώσσα ξέφυγε από τα ρουνικά σύμβολα των μάγων, όχι βέβαια ότι αυτό την απλοποίησε, παραμένοντας από τις δυσκολότερες γλώσσες της Γηραιάς Ηπείρου.
Ένα μεγάλο πρόβλημα εδώ είναι οι δύο διαφορετικές και ολότελα χωριστές διάλεκτοί της (του Βορρά και του Νότου), σε μια γλώσσα μάλιστα με λιγότερο από 2 εκατ. ομιλητές. Κι αν αυτό δεν φτάνει, ίσως το κάνει το γεγονός ότι τα εσθονικά έχουν 9 διαφορετικά φωνήεντα και 36 δίφθογγους φωνηέντων!
Ουγγρικά – Ώρες μελέτης: 1.100+
Η μαγυάρικη παραμένει μια από τις ελάχιστες γλώσσες της Ευρώπης που δεν ανήκουν στη μεγάλη ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια, κάτι που την κάνει εντελώς ιδιαίτερη από τα γεννοφάσκια της. Και το πράγμα δεν σταματά φυσικά εδώ. Τα ουγγρικά γράφονταν από το 1000 μ.Χ. περίπου και ήταν μια γλώσσα που περιστρεφόταν γύρω από τις δραστηριότητες της αγροτικής ζωής και της οικογένειας.
Κι έτσι κατά τον 18ο αιώνα αντιμετώπισε μεγάλο πρόβλημα, όταν έπρεπε να υποδεχτεί δηλαδή στους κόλπους της την επιστημονική και τη βιομηχανική επανάσταση! Τότε φάνηκε πως η γλώσσα ήταν ανεπαρκής για νέους όρους, κι έτσι μια ομάδα ούγγρων ακαδημαϊκών βάλθηκε να φτιάξει επιστημονική ορολογία στα μαγυάρικα. Την ώρα που το έκαναν φυσικά αυτό, το οικοδόμημα των ουγγρικών τρανταζόταν συθέμελα!
Αν αυτά δεν φτάνουν, τα ουγγρικά έχουν έξι εντελώς διαφορετικούς ρηματικούς χρόνους, τόνους ιδιωματισμών αλλά και 20 πτώσεις! Ενδεικτικό της ιδιοσυγκρασίας της γλώσσας είναι το γεγονός πως όταν επισκέπτεσαι μέρη της παλιάς Αυστροουγγαρίας είσαι «πάνω» τους, ενώ σε οποιοδήποτε άλλο σημείο είσαι «μέσα» του…
Μανδαρίνικα και καντονέζικα – Ώρες μελέτης: 2.200+
Εδώ μιλάμε για τις δύο μεγαλύτερες γλώσσες που μπορεί να μάθει κανείς, που μιλιούνται από δισεκατομμύρια ανθρώπους και αφορούν στα πάντα. Ταυτοχρόνως, είναι εξαιρετικά δύσκολες στην εκμάθησή τους, καθώς θα χρειαστείς περισσότερες από 85 βδομάδες πλήρους μελέτης για να φτάσεις σε απλώς ικανοποιητικό επίπεδο.
Η επίσημη μανδαρινική («Γλώσσα των Χαν») είναι, σαν τα εξίσου πανδύσκολα βιετναμέζικα, τονική γλώσσα, κάτι που σημαίνει ότι όταν προφέρεις μια λέξη με ελαφρώς διαφορετικό τρόπο αλλάζει πλήρως η σημασία της. Ταυτοχρόνως, είναι εντελώς απαλλαγμένη από χρόνους! Σωστά διαβάζετε, δεν υπάρχει παρελθόν, παρόν και μέλλον, αλλά ο ομιλητής κολλά μια μικρή συλλαβή μπροστά από μια μεγάλη πρόταση για να υποδηλώσει το χρονικό πλαίσιο όπου λαμβάνει χώρα η φραστική δήλωση.
Η καθημερινή πρακτική της γλώσσας την κάνει ακόμα δυσκολότερη, καθώς πρόκειται για μια ιδιαιτέρως ευγενική γλώσσα που χρησιμοποιείς διαφορετικές (και μακροσκελείς) προσφωνήσεις για κάθε άνθρωπο σύμφωνα με τη σχέση που έχεις μαζί του αλλά και τον βαθμό οικειότητας. Χρησιμοποίησε λάθος πρόθεμα, ας πούμε, και πράξε τη μεγαλύτερη προσβολή στον Κινέζο!
Αλλά και τα καντονέζικα έχουν τα μεθοδολογικά θεματάκια τους. Εντελώς διαφορετική γλώσσα από τη μανδαρινική (όχι διάλεκτο, γλώσσα!), εδώ αν αλλάξεις τη σειρά μιας λέξης μέσα στην πρόταση καταλήγεις με κάτι εντελώς διαφορετικό στα χείλη σου. Την ίδια ώρα, οι ομιλητές μιλούν διαφορετικά για κάποιον ή για κάτι θέλοντας να δείξουν τους διαφορετικούς βαθμούς σημαντικότητας γι’ αυτούς…
Αραβικά – Ώρες μελέτης: 2.200+
Με μια μαγευτικά παράξενη ελικοειδή γραφή, τα αραβικά παραμένουν διαβολικά δύσκολα στην εκμάθησή τους, καθώς όπως και τα κινέζικα δεν μοιράζονται τίποτα με τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Μελέτη φυσιολογίας του 2010 απέδειξε μάλιστα ότι η εκμάθησή τους επιβαρύνει καθοριστικά την εγκεφαλική λειτουργία!
Και δεν είναι μόνο η γραφή και η ανάγνωσή τους, καθώς για ποια αραβικά μιλάμε σε τελική; Η πιο κοινή εκδοχή της σημιτικής γλώσσας της μεγάλης αφροασιατικής οικογένειας είναι η σύγχρονη πρότυπη αραβική, που μιλιέται σε 26 χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής και αφορά σε 300 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ακόμα και η σύγχρονη πρότυπη αραβική υποδιαιρείται ωστόσο σε τόσες επίσημες διαλέκτους που στον άνθρωπο που δεν την έχει για μητρική φαντάζουν εντελώς διαφορετικές γλώσσες. Στις ιδιορρυθμίες της αραβικής περιλαμβάνεται επιπλέον η εύπλαστη σειρά των λέξεων, κάτι που σημαίνει ότι μπορείς να αναμείξεις σχετικά ελεύθερα τη σειρά των λέξεων σε μια φράση και η πρόταση να συνεχίζει να βγάζει νόημα.
Όταν το ακούς βέβαια να το κάνει ο άλλος είναι ολότελα διαφορετική ιστορία! Και δεν αναφέρουμε καν τους δώδεκα τύπους προσωπικών αντωνυμιών…
Ιαπωνικά – Ώρες μελέτης: πολύ πάνω από 2.200
Σύμφωνα με το αμερικανικό Ινστιτούτο, τα γιαπωνέζικα είναι η δυσκολότερη γλώσσα που μπορεί να μάθει ένας ξένος. Εδώ μιλάμε για πραγματικό γλωσσολογικό ναρκοπέδιο, καθώς είναι μια γλώσσα μπολιασμένη με τόσους τύπους ευγενείας και ιδιωματισμούς που μοιάζει στον αμύητο με απόκοσμη λαλιά.
Αν ξεχάσεις να χρησιμοποιήσεις το απολύτως κατάλληλο για την περίσταση λεξιλόγιο ή αν μπουρδουκλώσεις τις τιμητικές προσφωνήσεις των λέξεων, έχεις εκτοξεύσει προσβολή ανείπωτη στον Ιάπωνα. Και σε κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ όλες τις άλλες γλώσσες, στα ιαπωνικά παίζει πολύ σημαντικό ρόλο αυτό που δεν λέγεται σε μια πρόταση, καθώς μιλάμε για μια χώρα με εξαιρετικά πλούσια λαϊκή παράδοση.
Όπως εμείς μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα τον σαρκασμό σε μια φράση, έτσι και οι Ιάπωνες συνάγουν πολλές σημασίες από τα κοινωνικο-πολιτισμικά συμφραζόμενα αυτών που λέγονται (ή, ακόμα καλύτερα, όσων δεν λέγονται). Όποιος δεν έχει την ιαπωνική για μητρική του, δεν έχει κανέναν τρόπο να μάθει τα κοινωνικά αυτά πρότυπα της γλώσσας, κι έτσι συνεχώς κάτι θα του διαφεύγει.
Αυτό είναι το στοιχείο που την κάνει τόσο δύσκολη, μιας και κατά τα άλλα δεν παρουσιάζει προφορικά άλλες ιδιαιτερότητες από τις γλώσσες που μιλιούνται σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη. Η γραφή της βέβαια είναι μια άλλη ιστορία, μια ιστορία πόνου και κόπου. Γιατί τα γραπτά ιαπωνικά συνδυάζουν σήμερα πέντε διαφορετικά συστήματα γραφής: τρία ντόπια, σπαράγματα του λατινικού αλφαβήτου αλλά και αραβικούς αριθμούς! Ο μεγάλος ιάπωνας γλωσσολόγος Χαρουχίκο Κινταΐτσι είπε άλλωστε παλιότερα: «Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο που να χρησιμοποιεί ένα αλφάβητο τέτοιας περιπλοκότητας». Είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε…
