Είναι γεγονός ότι η ανθρωπότητα διατήρησε και διατηρεί αμφιθυμική σχέση με τον χρόνο, έναν δεσμό αγάπης-μίσους δηλαδή που δύσκολα βρίσκει όμοιό του.
Λίγο ο φόβος του θανάτου που ελλοχεύει στο πέρασμα του χρόνου και λίγο η ανάγκη μας να μετράμε με ακρίβεια την ώρα που περνά, η οικουμένη επιδόθηκε από πολύ νωρίς στο τιτάνιο έργο του χρονικού υπολογισμού, όχι πάντα με καθαρό μυαλό.
Κι αν σήμερα τα 12ωρα (ή 24ώρα) ρολόγια είναι παγκόσμια σταθερά, η ανθρωπότητα πέρασε από πολλά κύματα για να φτάσει ως εκεί…
Η γαλλική «επαναστατική» ώρα
Τον είπανε δεκαδικό χρόνο και ήταν άλλο ένα απότοκο της Γαλλικής Επανάστασης που ήθελε να κόψει κάθε δεσμό με τα αυτοκρατορικά παλιά. Το αναπάντεχο σύστημα μέτρησης είχε 10 ώρες τη μέρα, 100 λεπτά την ώρα και 100 δευτερόλεπτα το λεπτό. Το μεσημέρι ήταν στις 5:00 μ.μ. και τα μεσάνυχτα στις 10:00 μ.μ.
Ο δεκαδικός χρόνος ήταν απόλυτα εναρμονισμένος με το καλεντάρι της Γαλλικής Επανάστασης, της απόλυτης προσπάθειας να αποχριστιανοποιηθεί η Γαλλία, καθώς ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου 1793 να μετρά την Ιστορία από το έτος Νο 2 (έτος Νο 1 δεν υπήρξε, μιας και άρχισε την επόμενη χρονιά από το ξέσπασμα της Επανάστασης!).
Οι δραστικές αλλαγές που επέβαλλε όμως το νέο ρολόι στην καθημερινότητα ήταν τόσο ραγδαίες που ο λαός δεν μπορούσε να προσαρμοστεί, μαθημένος καθώς ήταν στην παραδοσιακή μέτρηση των 24 ωρών, 60 λεπτών και 60 δευτερολέπτων. Κι έτσι το καινοτόμο σύστημα εγκαταλείφθηκε έπειτα από μόλις 6 μήνες…
Η ώρα του Άβε Μαρία
Ένας άνθρωπος-φαινόμενο σαν τον Ιούλιο Καίσαρα δεν θα μπορούσε να αφήσει τον χρόνο ίδιο. Κι έτσι κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του έκανε πρεμιέρα η Ιουλιανή Ώρα (ή Ιταλική Ώρα), η οποία βασιζόταν στην 24ωρη ημέρα, μόνο που τη μετρούσε ανάποδα και με έναν μάλιστα δείκτη (που κινούνταν ανάποδα από την καθιερωμένη φορά των δεικτών του ρολογιού).
Η 24η ώρα, η τελευταία ώρα της ημέρας, δεν ήταν βέβαια τα μεσάνυχτα αλλά το ηλιοβασίλεμα, το οποίο σηματοδοτούσε το ξεκίνημα της νέας μέρας. Το μεγάλο του πλεονέκτημα ήταν ότι ο κόσμος ήξερε πόσες ώρες απέμεναν μέχρι το ηλιοβασίλεμα και μπορούσε έτσι να ρυθμίσει τις αγροτικές και καθημερινές δουλειές του. Από την άλλη βέβαια, το ρολόι χρειαζόταν συνεχώς ρύθμιση για να δείχνει η τελευταία ώρα πάντα το ηλιοβασίλεμα, καθώς το ηλιακό φως μόνο σταθερό δεν μένει σε διάρκεια κατά την περίοδο του έτους.
Όπως κι αν έχει, ο Ναπολέων έστειλε την Ιταλική Ώρα στα αζήτητα της Ιστορίας κατά τον 18ο αιώνα, αντικαθιστώντας τη με το παραδεδομένο σύστημα του 24-60-60…
Η Ώρα Κε
Το συγκεκριμένο χρονικό σύστημα χρησιμοποιήθηκε στις αρχαίες κινεζικές και ιαπωνικές δυναστείες, αν και μόνο σταθερό δεν ήταν, καθώς κάθε αυτοκράτορας το πείραζε κατά το δοκούν. Άλλος το έβαλε να μετρά από τα μεσάνυχτα και άλλος να ξεκινά η νέα μέρα από την 11η βραδινή της προηγουμένης. Άλλος πάλι επέβαλε τις «διπλές ώρες», όπου δύο κανονικές ώρες αντιπροσώπευαν μία ώρα Κε.
Το Κε ήταν μια μονάδα μέτρησης χρόνου που αντιστοιχούσε συνήθως σε 14,4 λεπτά. Μια μέρα χωριζόταν σε 100 Κε. Το Κε είχε αρκετές υποδιαιρέσεις, οι οποίες εξαρτιόνταν όμως από τις βουλές του εκάστοτε αυτοκράτορα. Ήταν αυτές οι αυτοκρατορικές ορέξεις και οι αυθαιρεσίες που το έστειλαν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, όταν οι Κινέζοι βρήκαν βολικότερο να χρησιμοποιούν το καθιερωμένο 24-60-60…
Το αστείο της πληροφορικής
Το είπανε FFF (Furlong, Firkin, Fortnight) και ξεκίνησε σαν αστείο στο εσωτερικό της κοινότητας των μηχανικών υπολογιστών. Το Furlong είναι το 1/8 του μιλίου (220 γιάρδες), το Firkin είναι το 1/4 του βαρελιού (9 γαλόνια) και το Fortnight είναι το δεκαπενθήμερο (1.209.600 δευτερόλεπτα ακριβώς). Όσο για την ταχύτητα, μετριέται εδώ σε Furlong ανά Fortnight, το οποίο είναι ένας περίπλοκος τρόπος για να πεις εκατοστά ανά λεπτό!
Το σύστημα είπαμε πως σκαρώθηκε ως φάρσα και δεν είναι δύσκολο να δει κανείς το γιατί: γιατί είναι πανδύσκολο στη χρήση του και κάνει το μυαλό κόμπο! Παρά το αστείο του πράγματος όμως, υπήρξαν λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποίησαν το Microfortnight ως δείκτη της μη οριζόμενης ώρας στο ρολόι του ηλεκτρονικού υπολογιστή…
Όταν η Swatch θέλησε να αλλάξει την ώρα
Το 1998 βρήκε τη Swatch να ονειρεύεται κάτι πολύ μεγάλο: να αλλάξει άρδην τον τρόπο που μετράμε την ώρα στην υφήλιο! Η ιδέα ονομάστηκε «beat time» και αργότερα «internet time» και έψαχνε να απλοποιήσει την πλανητική επικοινωνία στα μήκη και τα πλάτη της Γης την εποχή του ίντερνετ, απαλλάσσοντας την ανθρωπότητα από χρονικές ζώνες και λεπτομέρειες τύπου λεπτά και δευτερόλεπτα.
Ο ελβετός ωρολογοποιός χώρισε τη μέρα σε 1.000 χρονικές μονάδες, τα beats, μιας και στην εποχή του ίντερνετ μόνο τα beats φαίνεται να υπάρχουν. Κάθε beat αντιστοιχούσε σε 1,5 λεπτό περίπου (1 λεπτό και 26,4 δευτερόλεπτα, για να είμαστε ακριβείς) ή αν θέλετε να το πούμε αλλιώς: μια ώρα είχε 41.666 beats, ένα λεπτό ήταν 0,6944 beats και το δευτερόλεπτο αντιστοιχούσε σε 0,01157 beats.
Όσο για την Ώρα Γκρίνουιτς, ήταν πια παρελθόν. Το κέντρο του χρονικού κόσμου ήταν τώρα η ελβετική Μπιέλ, που έχει την έδρα της η Swatch! Παρά την ξεκάθαρη πολυπλοκότητά της, τόσο το CNN όσο και η Ericsson την υιοθέτησαν, αν και έγινε σαφές πως θα ήταν αδύνατη η παγκόσμια γενίκευσή της…
