Οι πόλεμοι αλλά και οι στρατοί που τους κάνουν γράφουν μερικές από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες της Ιστορίας.
Κατακτητικές επελάσεις και η μανία των στρατηλατών έχουν αλλάξει πολλές φορές το πρόσωπο της οικουμένης, την ίδια ώρα που φαίνεται ότι η ανθρωπότητα δεν μπορεί να απαλλαγεί από τον πόλεμο, ο οποίος θα συνεχίσει πιθανότητα να διαμορφώνει το παγκόσμιο τοπίο και στο άμεσο μέλλον.
Βέβαια, παρά τη δίψα με την οποία θέλει να μάθει η ανθρωπότητα για τους μεγάλους πολέμους του παρελθόντος και τους στρατούς που αναμετρήθηκαν, πολλά από τα πλέον καλά καταγραμμένα περιστατικά καλύπτονται από τον μανδύα του μύθου, καθώς οι ανακρίβειες και οι ιστορικές αλλοιώσεις καραδοκούν στη γωνιά.
Κι αν ισχύει ότι η Ιστορία γράφεται από τον νικητή, τα παρακάτω κεφάλαια έχουν δεχτεί το άγγιγμα του ιστορικού, που μπορεί να ανασυγκροτήσει την αλήθεια παρά τις τρέχουσες και καλά εδραιωμένες πεποιθήσεις…
Ήταν όντως θεός ο ιάπωνας αυτοκράτορας;
Όλοι ξέρουμε ότι οι αυτοκρατορικοί στρατιώτες της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου πίστευαν ακράδαντα ότι ο βασιλιάς τους ήταν θεός, γι’ αυτό και επιδείκνυαν τυφλή εμπιστοσύνη και προσήλωση στα πολεμικά καθήκοντά τους. Για ποιον άλλο λόγο να δίνουν εξάλλου τη ζωή τους για το έθνος οι διαβόητοι καμικάζι πιλότοι της ιαπωνικής αεροπορίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο, αν όχι για τη φανατισμένη λατρεία τους στο υπέρτατο ον, τον αυτοκράτορά τους;
Παρά το γεγονός ότι η πεποίθηση μοιάζει ριζωμένη, η πραγματικότητα είναι σαφώς πιο περίπλοκη από το απλό εξηγητικό αυτό σχήμα. Ο αυτοκράτορας Χιροχίτο δεν θεωρούνταν εξάλλου θεός με την αυστηρή έννοια του όρου, ούτε βέβαια προσομοίαζε στο γενεσιουργό ον κατά κανέναν τρόπο. Σύμφωνα με τον σιντοϊσμό, ο αυτοκράτορας θεωρείται ότι κατάγεται από τους θεούς, γι’ αυτό και η φύση του ενέχει ένα θεϊκό μέρος, κάτι σαν τους ημίθεους των δυτικών μυθολογιών.
Τον σέβονταν λοιπόν απεριόριστα οι πολίτες της Ιαπωνίας, δεν τον θεωρούσαν όμως θεό. Και σίγουρα δεν έδιναν τη ζωή τους για χάρη του, παρά για τα ιδανικά της πατρίδας και της ελευθερίας. Μετά τον πόλεμο, ο Χιροχίτο εξαναγκάστηκε από τους θριαμβευτές Συμμάχους να αποκηρύξει τη θεϊκή του φύση, αν και πιθανότατα η ατίμωση που του επέβαλε ο κατακτητής Αμερικάνος δεν έπαιξε κανένα ουσιαστικό ρόλο στη θέση ή το κύρος του.
Τον μύθο του θεανθρώπου αυτοκράτορα τον γέννησαν λίγο-πολύ οι Σύμμαχοι, καθώς δεν καταλάβαιναν πώς ήταν δυνατό ένα μικρό γρανάζι της πολεμικής μηχανής να αψηφά την ίδια του τη ζωή για χάρη των πολλών. Ταυτοχρόνως, ήθελαν να διασκεδάσουν τον πατριωτισμό των Ιαπώνων, κάνοντάς τα όλα να φαντάζουν απλό υποπροϊόν μιας τυφλής υπακοής σε μεταφυσικές οντότητες…
Η Απόβαση στη Νορμανδία ήταν πολύ πιο κοντά στην αποτυχία απ’ όσο θα ήθελαν οι Σύμμαχοι
Οι εικόνες από το γεγονός που ανέτρεψε τις ισορροπίες του Β’ Παγκοσμίου έχουν χαραχτεί στις μνήμες όλων, καθώς την απόβαση σε αυτή την παραλία την έχει χιλιοτραγουδήσει η Ιστορία. Αν ήταν η αποφασιστικότερη στιγμή του πολέμου, ερίζουν ακόμα οι ιστορικοί, οι οποίοι φαίνεται ωστόσο να συμφωνούν ότι η απόβαση λίγο έλειψε να αποτύχει παταγωδώς.
Οι Σύμμαχοι προγραμμάτιζαν τη μάχη στην εντέλεια, καθώς οι Γερμανοί ήταν πολύ δυνατοί εκεί και είχαν και γεωγραφικό πλεονέκτημα. Οι Σύμμαχοι ήξεραν ταυτοχρόνως ότι οι κατασκοπικοί κύκλοι του Άξονα είχαν διεισδύσει για τα καλά στις τάξεις τους, έπρεπε λοιπόν να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί στο ποιος ήξερε τι. Παρά τις προφυλάξεις, οι Γερμανοί περίμεναν μια μαζική συμμαχική απόβαση και είχαν μια σχηματική εκτίμηση για το χρονικό πλαίσιο της επίθεσης, αν και δεν ήξεραν ακριβώς το πότε, το πού και το πώς.
Οι ακτές της Νορμανδίας δεν ήταν εξάλλου στρατηγικό σημείο για τους Συμμάχους, γι’ αυτό και επιλέχθηκαν ενδεχομένως για την απόβαση, καθώς ήταν λιγότερο οχυρωμένες από τα πιο «καυτά» γειτονικά μέρη. Οι Ναζί κατάφεραν να οργανώσουν στα γρήγορα τις γραμμές άμυνάς τους και η μάχη θα μπορούσε κάλλιστα να είχε διαφορετική έκβαση αν η στρατιωτική ηγεσία του Άξονα καλούσε τις γειτονικές ενισχύσεις με τον βαρύ οπλισμό να συνδράμουν στην άμυνα.
Δεν το έκανε όμως, καθώς πίστεψε ότι η Απόβαση στη Νορμανδία ήταν απλώς αντιπερισπασμός! Οι Γερμανοί περίμεναν αλλού την επίθεση και δεν θα την πατούσαν έτσι εύκολα με τους τακτικισμούς των Συμμάχων. Και παρά το γεγονός ότι οι Σύμμαχοι εκμεταλλεύτηκαν το στρατηγικό λάθος των Ναζί, στάθηκαν αρκετά τυχεροί στη μάχη, καθώς είχαν τον καιρό με το μέρος τους.
Ακόμα κι έτσι όμως, οι Σύμμαχοι μόλις που βγήκαν νικητές από τη Νορμανδία, με τα νούμερα να είναι εδώ ενδεικτικά. Σε αντίθετο ενδεχόμενο, η μοίρα του πολέμου θα ήταν εντελώς διαφορετική…
Πόσο κοινοί ήταν οι θωρακισμένοι έφιπποι ιππότες του Μεσαίωνα;
Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι συνηθίζουν να βλέπουν τη μεσαιωνική εποχή ως κάτι ρομαντικό και ευγενές, με κατάφρακτους ιππότες να επιδίδονται σε ευγενείς μονομαχίες για την τιμή και τη δόξα, η πραγματικότητα είναι σαφώς διαφορετική: τέτοιοι αριστοκρατικοί ιππότες που καβαλούσαν τα άλογά τους μέσα στις άτρωτες πανοπλίες παραήταν σπάνιο θέαμα.
Όσο για τον λόγο, ήταν μόνο οικονομικός, αφού όσο ισχυρό και πλούσιο κι αν ήταν ένα βασίλειο, η διατήρηση έστω και ενός κατάφρακτου ιππότη παραήταν ακριβό σπορ που στέγνωνε τις επαρχίες από τους πόρους τους. Τα άλογα χρειάζονταν μακρά εκπαίδευση για να φέρουν την πανοπλία, την ίδια ώρα που η συντήρησή τους όσο και της πανοπλίας παραήταν «αλμυρή». Το ίδιο συνέβαινε εξάλλου και για την ανθρώπινη θωράκιση, η οποία απαιτούσε συχνή συντήρηση αλλά και κάποιον υπηρέτη να βοηθά, οπότε τα έξοδα μόνο αμελητέα δεν ήταν.
Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι στις περισσότερες μάχες, ακόμα και στους ολομέτωπους πολέμους μεγάλων βασιλείων, οι σιδερόφραχτοι και έφιπποι ιππότες δεν ήταν παρά ένα μικρό ποσοστό των δυνάμεων. Οι στρατηγοί τους χρησιμοποιούσαν σαν τα κατοπινά άρματα μάχης, για να πλευροκοπούν τα άκρα ή να επιφέρουν συντριπτικά χτυπήματα σε αφύλαχτα σημεία.
Οι ιππότες με τις πανοπλίες ήταν μια μεγάλη επένδυση κατά τον Μεσαίωνα, οπότε τίποτα που τους αφορούσε δεν μπορούσε να παρθεί αψήφιστα. Όσο δυνατότερο το βασίλειο, τόσο μεγάλωνε φυσικά ο αριθμός των ιπποτών, αν και πάλι οι περισσότεροι ηγεμόνες προσπαθούσαν να έχει ο στρατός τους μεγάλη ποικιλία δυνάμεων. Και βέβαια οι τοξότες ήταν αυτοί που είχαν συνήθως την τιμητική τους στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα…
Πόσο σχέση είχε με το αλκοόλ η αυστραλιανή «Επανάσταση του Ρούμι»;
Το μόνο πραξικόπημα που έγινε ποτέ στην Αυστραλία έλαβε χώρα το 1808 και το είπαν Επανάσταση του Ρούμι, αν και στα χρόνια του ήταν γνωστό ως Μεγάλη Επανάσταση. Μια μοιραία μέρα του 1808 λοιπόν, εκατοντάδες ένοπλοι άντρες κατέκλυσαν τη βίλα του κυβερνήτη Bligh, του διορισμένου επικεφαλής της αποικίας, τον οποίο εκθρόνισαν και διαμοίρασαν κατόπιν τα εδάφη σε σχεδόν ανεξάρτητες οντότητες.
Οι Βρετανοί σύντομα θα έστελναν ενισχύσεις και ο ναύαρχος Macquarie κατέπνιξε εύκολα τη στάση, φέρνοντας και πάλι τον νόμο και την τάξη στην αποικία. Αφορμή για την όλη εξέγερση ήταν όντως το αλκοόλ, καθώς ο κυβερνήτης είχε απαγορεύσει το εμπόριο ρούμι στην αποικία, κάτι που προφανώς δεν μπορούσε να περάσει έτσι, αν και δεν ήταν αυτός ο πραγματικός λόγος για τον σπινθήρα.
Το πραξικόπημα οργανώθηκε και εκτελέστηκε από μια πανίσχυρη ομάδα γαιοκτημόνων, εκεί στις πρώτες μέρες της Αυστραλίας ως αγγλικής αποικίας, οι οποίοι νοίκιαζαν τη γη σε εξωφρενικές τιμές, σκοτώνοντας κάποια στιγμή το εμπόριο ρούμι. Τα μέτρα του κυβερνήτη έψαχναν να αποτρέψουν την αδικία και να επαναφέρουν τις σωστές τιμές στη χρήση της γης, την ίδια ώρα που ήθελαν να ανακόψουν την επιρροή που είχαν οι τσιφλικάδες στο εμπόριο του ποτού.
Κάτω από τις διαταγές του ναυάρχου Macquarie και το συντριπτικό του πλήγμα στους μεγαλοτσιφλικάδες, η Αυστραλία θύμιζε τώρα περισσότερο νεοσύστατη χώρα παρά ποινική αποικία. Όσο για τον τίτλο του πραξικοπήματος, η «Επανάσταση του Ρούμι» δεν θα υπήρχε ακόμα και 50 χρόνια μετά, καθώς στα χρόνια της όλοι ήξεραν τους πολιτικούς λόγους που κρύβονταν από πίσω…
Πότε και πώς τέλειωσε είπαμε ο Πόλεμος της Κορέας;
Τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στη χερσόνησο της Κορέας την ξέρουμε λίγο πολύ όλοι: οι απομονωμένοι Βορειοκορεάτες χτυπούν συχνά πυκνά τα τύμπανα του πολέμου, απειλώντας με πυρηνικό όλεθρο τους πάντες, από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία μέχρι και τους νότιους γείτονές τους. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο θέμα γεμάτο εντάσεις και τριβές, κάτι που κάνει τους διεθνείς αναλυτές να εκφράζουν φόβους για την πολεμοχαρή και απρόβλεπτη φύση του Υπέρτατου Ηγέτη των Βορειοκορεατών.
Αυτό που ενδεχομένως δεν συνειδητοποιεί κάποιος είναι ότι ο Πόλεμος της Κορέας δεν έληξε ποτέ και η σημερινή κατάσταση δεν είναι παρά ψυχροπολεμικό κατάλοιπο μιας άλλης ένδοξης εποχής. Ο πόλεμος της κορεατικής χερσονήσου είχε άλλοτε την αμέριστη υποστήριξη Κίνας και ΗΠΑ, αντίστοιχα, καθώς δεν ήταν παρά ένα θερμό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου που σιγόβραζε και της ιδεολογικής μάχης για την τελική επικράτηση κομμουνισμού ή καπιταλισμού.
Είναι όμως και το άλλο: παρά το γεγονός ότι ο Πόλεμος της Κορέας έληξε, επίσημη υπογραφή συμφώνου ειρήνης δεν υπήρξε ποτέ. Ήταν απλώς μια προσωρινή κατάπαυση πυρός και, ιστορικά μιλώντας, αυτό παραμένει. Η Κίνα συνεχίζει να είναι επίσημος εταίρος της Βόρειας Κορέας, ρίχνοντας περισσότερο λάδι σε μια εκρηκτική κατάσταση που φαίνεται να βρίσκεται σε χειμερία νάρκη…
