Δημοκρατία της Τσεχίας ή/και Τσεχία; Μετά το φιλικό διαζύγιό της από τη Σλοβακία, οι κάτοικοί της διερωτώνται για τη σωστή σύντομη μορφή της ονομασίας της χώρας τους στη μια ή την άλλη γλώσσα.
Έχοντας κουραστεί να βλέπουν χαοτικά σχήματα να αντικαθιστούν εδώ κι εκεί τη «Δημοκρατία της Τσεχίας», ο πρόεδρος Μίλος Ζέμαν και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι άρχισαν στα μέσα Απριλίου μια διαδικασία στο τέλος της οποίας ο ΟΗΕ θα πρέπει να καταγράψει τις απλοποιημένες εκδοχές της ονομασίας της χώρας στις σημαντικότερες γλώσσες.
Η χρήση της «Czechia» στα αγγλικά, «Tchéquie» στα γαλλικά, «Chequia» στα ισπανικά και «Tschechien» στα γερμανικά, για τη μετάφραση του τσεχικού όρου «Cesko» θα συνιστάται εκεί «όπου δεν είναι απαραίτητη η χρήση της επίσημης ονομασίας». Η πρωτοβουλία πρέπει επίσης να εγκριθεί από την κυβέρνηση.
«”Τσεχία” δεν αντικαθιστά τη “Δημοκρατία της Τσεχίας”», υπογραμμίζει το υπουργείο Εξωτερικών στην ιστοσελίδα του www.mzv.cz. Η σχέση τους θα είναι μάλλον όπως αυτή μεταξύ «Γαλλίας» και «Γαλλικής Δημοκρατίας».
Ωστόσο το ερώτημα παραμένει επίμαχο ακόμη και στους κόλπους του υπουργικού συμβουλίου. «Δεν συμφωνώ με το “Czechia”», δήλωσε η υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης Κάρλα Σλέτσοβα, φοβούμενη ότι ο κόσμος θα συγχέει σύντομα τη χώρα της με την Τσετσενία (Chechnya στα αγγλικά).
«Η μέτρια γνώση της Γεωγραφίας δεν μπορεί να εμποδίσει τη χρήση της ονομασίας μιας χώρας», απαντά το υπουργείο Εξωτερικών, αναφέροντας το παράδειγμα άλλων κρατών των οποίων οι ονομασίες ομοιάζουν –Ιράκ/Ιράν, Νίγηρας/Νιγηρία, Σλοβακία/Σλοβενία– ή ταυτίζονται: η Γεωργία είναι χώρα του Καυκάσου και Πολιτεία (Τζόρτζια) των ΗΠΑ.
Ας σημειωθεί ότι οι Τσέχοι αντιμετωπίζουν στο εξωτερικό και άλλα απρόβλεπτα προβλήματα: «Προτιμώ να λέω ότι είμαι από την Πράγα», είπε η Ιβάνα Σατσνέροβα η οποία ζει από το 1989 στην Ιταλία. «Όταν λέω ότι είμαι Τσέχα (ceca), όλοι σπεύδουν να με βοηθήσουν να διασχίσω τον δρόμο΄», καθώς ceca στα ιταλικά σημαίνει «τυφλή».
Ακόμη και στα τσεχικά δεν υπάρχει σύντομη ονομασία γενικά αποδεκτή που να ορίζει το έδαφος αυτό, το οποίο κάποτε ήταν το Βασίλειο της Βοημίας (Regnum Bohemiae) πριν αποτελέσει μέρος της μοναρχίας των Αψβούργων, για να γίνει το 1918 Τσεχοσλοβακία και το 1993 Δημοκρατία της Τσεχίας.
Η αναζήτησή της ονομασίας ήταν πάντα ένας γρίφος στη χώρα αυτή που ιδρύθηκε σύμφωνα με θρύλο του μακρινού παρελθόντος από έναν μυθικό «Πρόγονο Cech» και που περιλαμβάνει τις ιστορικές περιοχές της Βοημίας (Cechy στα τσεχικά, 6,5 εκατομμύρια κάτοικοι), Μοραβία (Morava, 3 εκατομμύρια) και ένα μέρος της Σιλεσίας (Slezsko, 1 εκατομμύριο κάτοικοι).
Πολλές από τις πιο παράξενες προτάσεις προέκυψαν την εποχή της ανεξαρτησίας, όπως «Morce» (ακρωνύμιο του Morava-Cechy /Βοημίας-Μοραβίας, αλλά ταυτόχρονα τσεχική λέξη που σημαίνει «πειραματόζωο»).
Παρ ‘όλα αυτά, οι υποστηρικτές μιας μεγαλύτερης περιφερειακής αυτονομίας υποστηρίζουν επιμόνως ότι η λέξη «Cesko» αγνοεί τη Μοραβία και τη Σιλεσία.
Ο Οντρέι Χούσεκ, πρόεδρος του μικρού κόμματος «Οι Μοραβοί» τάσσεται υπέρ της ονομασίας στα αγγλικά «Czechlands» ή «Czechomoravia». Γι’ αυτό τον μη κοινοβουλευτικό σχηματισμό, η ονομασία «Chechia» και οι ισοδύναμές της συνιστούν «αντισυνταγματική επίθεση κατά της ταυτότητας των Μοραβών».
«Η πρωτοβουλία των υψηλόβαθμων αξιωματούχων της χώρας πρέπει επίσης να εγκριθεί από την κυβέρνηση, η οποία θα συνεδριάσει τον Μάιο», πριν από την αποστολή του αιτήματός της στον ΟΗΕ, διευκρινίζει η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μικαέλα Λαγκρόνοβα.
Σύμφωνα με την διπλωμάτη Κριστίνα Λαρίσοβα, αρμόδια για το θέμα αυτό, η Τσεχική Δημοκρατία παραμένει μια «εξαίρεση, μάλιστα μια ανωμαλία μεταξύ των ανεπτυγμένων δημοκρατικών κρατών», μη έχοντας μέχρι τώρα χρησιμοποιήσει γενικά ένα άτυπο σύντομο όνομα.
«Είναι δύσκολο να ληφθεί μια τέτοια απόφαση στη δική μας γλώσσα, πολύ περισσότερο στις ξένες γλώσσες», υποστηρίζει ο Κάρελ Όλιβα, διευθυντής του Ινστιτούτου της Τσεχικής Γλώσσας της Ακαδημίας Επιστημών. «Σε τελική ανάλυση, η χρήση είναι αυτή που θα αποφασίσει και δεν θα ψάξει να μάθει αν ένα υπουργείο έλαβε τη μια ή την άλλη απόφαση».
