Η εκτέλεση από την Σαουδική Αραβία ενός κορυφαίου Σιίτη κληρικού πυροδότησε την χειρότερη κρίση των τελευταίων τουλάχιστον είκοσι ετών στις σχέσεις του Σουνιτικού βασιλείου και του βασικού «αντιπάλου» του στη Μέση Ανατολή, του Ιράν.
Η εκτέλεση του Νιμρ αλ Νιμρ, ο οποίος επέκρινε ανοικτά την βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας, προκάλεσε την διεθνή κατακραυγή, με την σκληρότερη αντίδραση να έρχεται από το Ιράν.
Διαδηλωτές έκαναν επιδρομή στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Τεχεράνη και έβαλαν φωτιά στο κτήριο. Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, προειδοποίησε τους Σαουδάραβες αξιωματούχους ότι θα αντιμετωπίσουν την «θεία» εκδίκηση για τις ενέργειές τους. Στο Ριάντ, οι αρχές «απάντησαν» την Κυριακή διακόπτοντας τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών και δίνοντας στον πρέσβη του Ιράν 48 ώρες για να φύγει από τη χώρα.
Η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ της μεγαλύτερης πετρελαιοπαραγωγικής χώρας του κόσμου και ενός έθνους που προσπαθεί να βγει από χρόνια διεθνών κυρώσεων, ίσως έχει ευρείες περιφερειακές επιπτώσεις, καθώς Σαουδική Αραβία και Ιράν ήδη εμπλέκονται σε συγκρούσεις δι’ αντιπροσώπων σε περιοχές όπως η Συρία και η Υεμένη, σε μια «μάχη» εξουσίας.
Ποιος ήταν ο Νιμρ αλ Νιμρ
Ο 57χρονος Σιίτης κληρικός Νιμρ αλ Νιμρ από την ανατολική επαρχία της Σαουδικής Αραβίας, ήταν ένα γνωστό πρόσωπο των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων και επέκρινε τους σαουδάραβες κυβερνώντες σε κάποια από τα κηρύγματά του για την συμπεριφορά που είχαν έναντι της Σιιτικής μειονότητας της Σαουδικής Αραβίας.
Το 2009 απείλησε να οδηγήσει τους Σιίτες Μουσουλμάνους της Σαουδικής Αραβίας σε αυτονόμηση, προκαλώντας την κυβερνητική επιχείρηση καταστολής των μειονοτήτων στα ανατολικά της χώρας. Στα κηρύγματά του ο αλ Νιμρ επέκρινε τόσο τους Σουνίτες όσο και τους Σιίτες αυταρχικούς άρχοντες, αν και οι σφοδρότερες λεκτικές του επιθέσεις είχαν ως στόχο τις βασιλικές οικογένειες της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέϊν.
Σε συνάντηση το 2008 με αμερικανούς διπλωμάτες, ο αλ Νιμρ αποστασιοποιήθηκε από την Τεχεράνη, σύμφωνα με τηλεγράφημα που δημοσιοποίησαν τα WikiLeaks.
Ο αλ Νιμρ συνελήφθη το 2012, έναν χρόνο μετά τις λαϊκές εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή, και καταδικάστηκε σε θάνατο το 2014.
Τι σημαίνει η εκτέλεσή του για την Σαουδική Αραβία
Αν και η Σαουδική Αραβία -στην οποία η πλειοψηφία είναι Σουνίτες- σε μεγάλο βαθμό κατάφερε να αποφύγει τις αναταραχές που εξαπλώθηκαν στον Αραβικό κόσμο από το 2011, οι Σιίτες της χώρας που υποστηρίζουν ότι υφίστανται διακρίσεις, κατά καιρούς διαδήλωναν και συγκρούονταν με τις δυνάμεις ασφαλείας. Οι περισσότεροι Σαουδάραβες Σιίτες μένουν κοντά σε ορισμένα από τα μεγαλύτερα πετρελαιοφόρα πεδία του κόσμου στην ανατολική περιφέρεια της Σ. Αραβίας, και, σύμφωνα με το World Factbook της CIA, απαρτίζουν το 10% με 15% του πληθυσμού της χώρας.
Η εκτέλεση «θεσμοθετεί την ένταση στη Σαουδική Αραβία, δημιουργώντας ένα σύμβολο για τα βάσανα των Σιιτών», σχολιάζει στο Bloomberg ο Ibrahim Frraihat, senior fellow εξωτερικής πολιτικής του Brookings Doha Center. «Κατά το παρελθόν, δεν ήταν πολλοί αυτοί που τον έβλεπαν ως εκπρόσωπο της Σιιτικής κοινότητας, όμως τώρα έχει γίνει ένα από τα σύμβολα των εντάσεων μεταξύ των Σιιτών και του Σουνιτών».
Το 2015, μαχητές του Ισλαμικού Κράτους εκμεταλλεύτηκαν σεκταριστικό «ρήγμα» στη Σαουδική Αραβία και εξαπέλυσαν επιθέσεις κατά τεμενών στην Ανατολική Επαρχία.
Οι Σιίτες αποτελούν πλειονότητα στο γειτονικό Μπαχρέιν, ένα μικρό νησί που «στεγάζει» τον Πέμπτο Στόλο των ΗΠΑ. Οι αρχές του Μπαχρέιν κατηγορούν τακτικά το Ιράν για στήριξη των εξτρεμιστικών Σιιτικών ομάδων, κατηγορία που αρνείται η Τεχεράνη.
Η εκτέλεση του αλ Νιμρ ήταν μια επίδειξη της σκλήρυνσης της πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας έναντι του Ιράν και των εσωτερικών διαφωνιών, σύμφωνα με τον Scott Lucas, αναλυτή ιρανικών θεμάτων και καθηγητή διεθνούς πολιτικής του Πανεπιστημίου Μπέρμινγκχαμ της Βρετανίας.
«Οι Σαουδάραβες πέρασαν επίτηδες τη γραμμή, εκτελώντας τον και, κάνοντας την προσβολή ακόμα μεγαλύτερη, χρησιμοποίησαν μια ρητορική που τον εξισώνει με τους τρομοκράτες της αλ Κάιντα», είπε στο Bloomberg.
