«Δεν θα επιτρέψω στο παρελθόν να καταστρέψει το μέλλον μας». Η ευχή του 21χρονου Αρμίν αποτελεί μία από τις 20.000 ευχές που συγκεντρώθηκαν από ανθρώπους από όλες τις περιοχές της Βοσνίας και κλείστηκαν σε μια μεταλλική μεταλλική χρονοκάψουλα που φυλάχθηκε χθες στο εθνικό μουσείο στο Σαράγιεβο και θα ανοίξει ξανά το 2035.
Η πρωτοβουλία αυτή χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID), στο πλαίσιο της 20ης επετείου από την υπογραφή της Συμφωνίας του Ντέιτον που σηματοδότησε το τέλος του πολέμου στη Βοσνία, αλλά άφησε τη χώρα βαθιά διχασμένη.
Η Συμφωνία του Ντέιτον που υπεγράφη σε μια αεροπορική βάση στο Οχάιο, τερμάτισε τον πόλεμο στη Βοσνία (1992-1995) κατά τον οποίο σκοτώθηκαν 100.000 άνθρωποι –η πλειοψηφία εξ αυτών Βόσνιοι μουσουλμάνοι– ενώ περίπου 2 εκατομμύρια αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, σχεδόν ο μισός πληθυσμός.
Στις διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε ο διαχωρισμός της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης με το 51% να αποτελεί τον κροατο-μουσουλμανικό τομέα, υπό την ονομασία Ομοσπονδία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, και στο τομέα της Σερβικής Δημοκρατίας το υπόλοιπο 49% της χώρας, δημιουργώντας ένα δυσλειτουργικό αποκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης.
Η συμφωνία έληξε τις εχθροπραξίες, αλλά πολλοί είναι αυτοί στην Βοσνία που υποστηρίζουν ότι δημιούργησε ασφυκτικές συνθήκες για ενοποίηση και ανάπτυξη, διαιωνίζοντας τους διαχωρισμούς της εμπόλεμης περιόδου.
Παρά την πάροδο δύο δεκαετιών ειρηνικής περιόδου και χορήγησης δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ξένη οικονομική βοήθεια, τα εθνικιστικά κόμματα εξακολουθούν να βρίσκονται στην εξουσία και, σύμφωνα με παρατηρητές, δεν έχουν αλλάξει τους στόχους που είχαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι επιθυμούν ενιαίο κράτος, πολλοί Κροάτες ακόμη ονειρεύονται δική τους υπόσταση, ενώ οι Σέρβοι αντιστέκονται σφοδρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια βελτιστοποίησης του κράτους και συχνά απειλούν με αποσκίρτηση.
«Οι άνθρωποι επιθυμούν περισσότερα από ειρήνη»
Πολλοί επικριτές τονίζουν πως το σύστημα διόγκωσε τη διαφθορά και επιβράδυνε τις μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης ανεργίας.
«Μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, θέλω μπορώ να βρω μια δουλειά, έχοντας αποκτήσει πτυχίο», είναι μια άλλη ευχή του 21χρονου Αντνάν.
Οι επόπτες για την τήρηση της ειρήνης στη χώρα, μια ξένη αντιπροσωπεία που έχει τοποθετηθεί για τη διασφάλιση της τήρησης της Συμφωνίας του Ντέιτον, κάλεσε τους ηγέτες της Βοσνίας «να ανανεώσουν και να ανακαλύψουν ξανά το όραμα τους» για το μέλλον. «Οι άνθρωποι δικαίως επιθυμούν περισσότερα από απλή ειρήνη», δήλωσε η αυστριακή διπλωμάτης Βαλεντίν Ινζκο.
Οι τρεις πλευρές που υπέγραψαν τη συμφωνία ο Αλία Ιζετμπέγκοβιτς, ως πρόεδρος της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ως πρόεδρος της Σερβίας, και ο Φράνιο Τούτζμαν, ως πρόεδρος της Κροατίας, έχουν πεθάνει.
Ο γιος του Ιζετμπέγκοβιτς, Μπακίρ, μέλος της τριμερούς εναλλασσόμενης προεδρίας ης Βοσνίας, ήταν παρών στην εκδήλωση του Σαββάτου, σε αντίθεση με τους Σέρβους και Κροάτες συναδέρφους του που ήταν στο εξωτερικό.
«Με καινούργιους ανθρώπους και νέες προσεγγίσεις, η Συμφωνία του Ντέιτον θα είναι διαφορετική και καλύτερη», δήλωσε ο Ιζετμπέγκοβιτς
Ο πρώην επιθεωρητής της διατήρησης ειρήνης και βρετανός πολιτικός Πάντι Άσνταουν δήλωσε πως είναι ξεκάθαρο ότι η Βοσνία δεν θα γίνει ποτέ ένα ενιαίο κράτος «αλλά μπορεί να γίνει ένα λειτουργικό κράτος».
«Η Συμφωνία του Ντέιτον είναι ο βράχος γύρω από τον οποίο είναι χτισμένη η σταθερότητα αυτής της χώρας και αυτός ο βράχος πρέπει να μείνει στη θέση του, αλλά σημασία έχει τι θα χτίσουμε πάνω σε αυτό το βράχο», είχε πει νωρίτερα αυτό τον μήνα.
