Οι μύθοι που σαρώνουν το προσφυγικό δράμα

Λένε συχνά ότι η αλήθεια και η λογική είναι τα πρώτα θύματα του πολέμου και πιθανότατα δεν έχουν άδικο, αν και σήμερα, στην εποχή του ίντερνετ και της ακαριαίας ροής πληροφορίας, δεν χρειαζόμαστε καν τον πόλεμο για να θυσιάσουμε την ψύχραιμη ανάλυση στον βωμό της προπαγάνδας και της συνωμοσιολογίας. Την ώρα που μιλάμε, η Ευρώπη γνωρίζει ένα ομολογουμένως πρωτοφανές κύμα προσφύγων, τη μαζικότερη με λίγα λόγια πληθυσμιακή ροή από την εποχή που ο Χίτλερ αποφάσισε να επεκτείνει τον ζωτικό του χώρο προσαρτώντας την Πολωνία. Κι αν ευτυχώς η γενική και αυθόρμητη αντίδραση των Ευρωπαίων ήταν αυτή της συμπόνιας και της αποδοχής, οι ακραίες ακροδεξιές φωνές βρήκαν πρόσφορο έδαφος να χύσουν το φαρμάκι της μισαλλοδοξίας και της ξενοφοβίας με τα απάνθρωπα και διαστρεβλωμένα μηνύματά τους. Ψέματα και μύθους δηλαδή τόσο θρασείς και πρόδηλους που μετατρέπουν την πικρόχολη και κακόβουλη ρητορική σε καθαρή παραφροσύνη…

Οι σύροι πρόσφυγες δεν είναι παρά τζιχαντιστές του ISIS

Ο μεγαλύτερος και με έρεισμα στην πραγματικότητα φόβος για την προσφυγική τραγωδία είναι ότι θα περάσουν στη Γηραιά Ήπειρο ακραίοι εξτρεμιστές καμουφλαρισμένοι ως πρόσφυγες. Όπως είδαμε μάλιστα με το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι, οι φόβοι επιβεβαιώθηκαν με τον πιο ανατριχιαστικό τρόπο. Αν και πολύ πριν, ήδη από τις αρχές Σεπτεμβρίου 2015, είχε κυκλοφορήσει η διπλή εικόνα ενός τζιχαντιστή τρομοκράτη που είχε ήδη περάσει σε ευρωπαϊκό έδαφος μασκαρεμένος σαν πρόσφυγας. Η είδηση αναπαράχθηκε φυσικά σωρηδόν από πληθώρα περίεργων blogs και γνώρισε τη δική της μισάνθρωπη δόξα. Το BBC ψάχνοντας λίγο την ιστορία ανακάλυψε ότι ο τζιχαντιστής του ISIS δεν ήταν παρά μαχητής του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), κάποιος Laith al Saleh, ο οποίος έχοντας κάνει μπόλικους εχθρούς στο ISIS αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τελικά τη Συρία! Δεν ήταν λοιπόν εξτρεμιστής τζιχαντιστής αλλά το ακριβώς αντίθετο. Κι αυτή δεν είναι φυσικά η μόνη ιστορία λάσπης, καθώς όταν επιλέγεις να ενημερώνεσαι από αδέσποτες και ανεπιβεβαίωτες ειδήσεις που κυκλοφορούν αποκλειστικά σε «αποκαλυπτικά» ιστολόγια, καταλήγεις με κάτι τέτοια στα χέρια του. Είπαμε, παρά το γεγονός ότι ο φόβος είναι υπαρκτός και επιβεβαιωμένος, δεν είναι στα σίγουρα τόσο καθολικός όσο τον θέλει εκείνο το κομμάτι του ίντερνετ που ρίχνει καθημερινά στη δημοσιότητα παραχαραγμένο υλικό που «αποδεικνύει» ότι το ανθρώπινο κοπάδι που τρέχει να σωθεί από το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι παρά το ίδιο το Ισλαμικό Κράτος που εξαπλώνεται στην Ευρώπη. Όλοι έχουμε θαυμάσει εξάλλου τους τόνους φωτογραφιών με αποκλειστικά άντρες πρόσφυγες και τα πικρόχολα σχόλια που θέλουν τους Σύρους να είναι τυχοδιώκτες και να εγκαταλείπουν τα γυναικόπαιδα πίσω αναζητώντας καλύτερη ζωή μόνο για πάρτη τους. Οι ίδιοι βέβαια άνθρωποι έχουμε δει και τις πραγματικές εικόνες με τις αμέτρητες οικογένειες που έχουν τα παιδιά παραμάσχαλα και ζουν το δράμα του ξεριζωμού, αν και όταν έχεις επιλέξει εχθρό, καμιά πραγματικότητα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο της μισαλλοδοξίας. Αναρίθμητες ακόμα παλιές φωτογραφίες έχουν κυκλοφορήσει τώρα στην προσπάθεια σπίλωσης του προσφυγικού δράματος και παρουσιάζουν ως σύρους πρόσφυγες τους Αλβανούς του 1991 ή ακόμα και κούρδους μαχητές που μεταμορφώνονται σε ακραίους τζιναντιστές του ISIS…

Παραείναι πλούσιοι για να είναι πρόσφυγες

Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η προσφυγική κρίση, οι εξοργισμένοι ακροδεξιοί και ξενόφοβοι παραπονιούνται για τις εικόνες των Σύρων με τα smartphones, τα καλά ρούχα και τα ακριβά υπάρχοντα. Με τόσα λεφτά πώς είναι δυνατόν να είναι πρόσφυγες, αναρωτιούνται οι καλοθελητές, με το επιχείρημα να συνεχίζει στο ίδιο παραπλανητικό μονοπάτι: αν έχουν τόσα λεφτά, γιατί εγκαταλείπουν πανικόβλητοι τα σπίτια τους; Μάλλον είναι μετανάστες (με το «λάθρο-» να υποδεικνύει την κακόβουλη και παράνομη φύση τους) που αναζητούν παραθυράκια για να εισβάλουν στη Γηραιά Ήπειρο, καταλήγουν απερίφραστα οι δημοσιεύσεις της ντροπής. Το επιχείρημα παραγνωρίζει φυσικά την ίδια την πραγματικότητα: όταν τρέχεις να σωθείς από έναν πόλεμο τόσο καταστρεπτικό και ισοπεδωτικό όσο ο εμφύλιος της Συρίας, τότε ούτε το χρήμα ούτε η κοινωνική θέση μπορούν να σε προστατεύσουν από τον θάνατο που κοντοζυγώνει. Είτε έχεις καλό ρολόι (άλλο ένα δείγμα του κοινωνικού στάτους του «πρόσφυγα» κατά την ακροδεξιά ρητορική) είτε όχι, τα τυφλά βομβιστικά χτυπήματα και οι σφαίρες της τρομοκρατίας δεν θα κάνουν διακρίσεις, κάτι που ξεχνούν βολικά τα κηρύγματα του μίσους. Είναι όμως και το άλλο: κανείς δεν είπε ότι οι σύροι πρόσφυγες είναι εξαθλιωμένοι πένητες και η πραγματικότητα εδώ είναι σαφώς διαφορετική, καθώς πριν από τον εμφύλιο πολλοί Σύροι ζούσαν μια καλή και σχετικά άνετη ζωή. Η οικονομική κατάσταση είναι εξάλλου άσχετη με το καθεστώς του πρόσφυγα, καθώς είναι άλλοι οι λόγοι που σε αναγκάζουν να ξεριζωθείς και να αφήσεις πίσω τη ζωή που ήξερες. Κι ένα smartphone της σειράς δεν είναι σε τελική ανάλυση αποκλειστικό προνόμιο της λευκής μεσοαστικής τάξης…

Οι περισσότεροι δεν είναι καν πρόσφυγες και δεν προέρχονται σίγουρα από τη Συρία

Παρά τον αιματηρό εμφύλιο της Συρίας που μετρά ήδη τον πέμπτο χρόνο του, πολλοί δεν πείθονται -γιατί δεν θέλουν φυσικά- ότι τα καραβάνια των προσφύγων που καταφτάνουν στην Ευρώπη αποτελούνται από σύρους οικογενειάρχες που εγκαταλείπουν μαζικά τις χαροκαμένες εστίες τους. Άντε να είναι ένα μικρό ποσοστό, συναινεί απρόθυμα ο ξενόφοβος λόγος, η πλειονότητα μια φορά απαρτίζεται από άλλες πληθυσμιακές ομάδες που εκμεταλλεύονται την εκρηκτική κατάσταση της Συρίας. Η πραγματικότητα είναι σαφώς διαφορετική και οι εν λόγω αναφορές και νούμερα προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από τη δεύτερη μεγάλη πύλη εισόδου, την Ιταλία, αφήνοντας βολικά έξω την Ελλάδα, που είναι και η κύρια οδός για τις ορδές των σύρων προσφύγων. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά των Ηνωμένων Εθνών, το ποσοστό των σύρων προσφύγων που θαλασσοπνίγονται για να φτάσουν στις ελληνικές και ιταλικές ακτές αγγίζει το 52%, αν και το υπόλοιπο 48% δεν αποτελείται από τυχοδιώκτες και κακοποιά στοιχεία, αλλά από προσφυγικές πληθυσμιακές ομάδες άλλων χωρών: ένα 19% είναι πρόσφυγες από το μπαρουτοκαπνισμένο Αφγανιστάν και άλλο ένα 5% τρέχει να γλιτώσει από τον ψυχοπαθή δικτάτορα της Ερυθραίας. Το υπόλοιπο ποσοστό του 48% που δεν είναι μεν σύροι πρόσφυγες είναι όμως πρόσφυγες, συναπαρτίζουν όσοι προσπαθούν να ξεφύγουν από την Μπόκο Χαράμ της βόρειας Νιγηρίας (2%), από τις περιοχές του Ιράκ που ελέγχει πλέον το Ισλαμικό Κράτος (6%), αλλά και από το Πακιστάν (2%), τη Σομαλία (2%) και άλλα αφρικανικά έθνη.

Όχι μόνο εισάγουμε τζιχαντιστές στην Ευρώπη, αλλά ένας στους 50 πρόσφυγες είναι μαχητής του ISIS

Όπως είπαμε, ο κίνδυνος να εκμεταλλευτούν το προσφυγικό δράμα οι ακραίοι εξτρεμιστές για να περάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος και υπαρκτός είναι και βάσιμος, αν και τα νούμερα είναι που κάνουν εδώ τη διαφορά. Λάδι στη φωτιά της εισαγωγής τζιχαντιστών έριξε αναμφίβολα ο λιβανέζος υπουργός Παιδείας, Ελίας Μπου Σαάμπ, ο οποίος στα μέσα Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Ντέιβιντ Κάμερον, επένδυσε στη φημολογία και τη μετέτρεψε σε επίσημη κυβερνητική θέση. Ο υπουργός είπε λοιπόν ότι ένας στους 50 πρόσφυγες (ή το 2%) είναι μαχητής του ISIS και δεδομένης της θέσης του Λιβάνου στο προσφυγικό κύμα, όλοι θεώρησαν φυσικότατα πως ήξερε για τι πράγμα μιλούσε. Αν και στην ουσία δεν ήξερε τίποτα. Λίγο αργότερα, όταν τα λόγια του μπήκαν στο στόχαστρο του Τύπου, ο υπουργός Σαάμπ ομολόγησε ότι δεν βάσισε τη δήλωσή του σε κανένα δεδομένο και καμιά έρευνα δεν είχε κάνει ποτέ για το θέμα. Το σχόλιό του βασιζόταν μάλιστα «στη διαίσθηση» του υπουργού, κάτι που σημαίνει ότι είπε ό,τι του κατέβηκε στο κεφάλι (ή ό,τι έπρεπε για τα παιχνίδια της κυβέρνησής του). Ο ΟΗΕ χαρακτήρισε μια φορά τα σχόλιά του «εξαιρετικά άχρηστα». Και πράγματι είναι. Και επικίνδυνα φυσικά…

Όλοι οι πρόσφυγες είναι μουσουλμάνοι

Μια από τις πιο αυθαίρετες παραδοχές που κάνουμε για το προσφυγικό δράμα είναι ότι όλες οι ορδές των ανθρώπων που τρέχουν να γλιτώσουν από τον πόλεμο είναι μουσουλμάνοι. Ξέρουμε ότι ο κύριος όγκος προέρχεται από Συρία, Αφγανιστάν, Ιράκ και Ερυθραία, χώρες ισλαμικές δηλαδή, είναι πολύ λογικό λοιπόν οι πρόσφυγες να χαρακτηρίζονται από την κοινή μουσουλμανική καταγωγή τους, σωστά; Ούτε κατά διάνοια! Την ώρα που οι περισσότεροι είναι φυσικά ισλαμιστές, πολλές ακόμα θρησκείες αντιπροσωπεύονται στο προσφυγικό δράμα. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι ο συριακός πληθυσμός των 22 εκατομμυρίων κατοίκων αποτελείται σήμερα από 10% χριστιανούς και 2-3% Δρούζους. Την ίδια ώρα, στην Ερυθραία τα 2/3 του πληθυσμού δηλώνουν χριστιανοί, ενώ στη Νιγηρία περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους είναι ενταγμένοι στη χριστιανική παράδοση. Όσο για το Ιράκ, οι τζιχαντιστές τα έχουν βάλει κυρίως με τους Γιαζιντίτες (κουρδική μειονότητα) και τους Ζωροάστρες, οι οποίοι αποτελούν ένα καλό ποσοστό των ιρακινών προσφύγων (70.000 Γιαζιντίτες έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από τον Αύγουστο του 2014). Και βέβαια υπάρχουν πάντα οι Κούρδοι του PKK που μάχονται το ISIS και είναι έτοιμοι να εκκενώσουν τις εστίες τους. Υπάρχουν σίγουρα αναρίθμητοι μουσουλμάνοι που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη, απλώς δεν είναι οι μόνοι. Αν και μόνο μουσουλμάνοι να ήταν, αυτό δεν θα έκανε λιγότερο κατανοητούς τους λόγους της μεγάλης φυγής τους…

Η Ευρώπη θα κατακλυστεί από ξένους

Μέχρι τον Ιούλιο του 2015, περισσότεροι από 340.000 πρόσφυγες και μετανάστες είχαν διασχίσει τα ευρωπαϊκά σύνορα, αριθμός που αναμένεται να αγγίξει τις 500.000 μέχρι να φτάσει ο χειμώνας και να κάνει τα θαλάσσια περάσματα πρακτικά αδιάβατα. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δηλώνει μάλιστα πως «ο ρυθμός αφίξεων [των προσφύγων] αυξάνεται σταθερά κατά τις τελευταίες εβδομάδες». Όπως κι αν το δεις, μιλάμε για έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων, πολύ περισσότερους δηλαδή και από τον πληθυσμό της Ισλανδίας ακόμα! Είναι μάλιστα η μαζικότερη πληθυσμιακή μετακίνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει καταγραφεί ποτέ. Κι έτσι κάποιοι έχουν αρχίσει να φοβούνται πως η Ευρώπη θα αλλάξει μορφή και τόσο η πληθυσμιακή όσο και η πολιτισμική της σύνθεση θα αλλάξουν άρδην. Το επιχείρημα αυτό αφήνει βέβαια έξω από την εξίσωση τη δεύτερη βασική συνιστώσα: τον πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι πραγματικά τεράστιος. Η ΕΕ είναι σήμερα η έβδομη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου σε έκταση, ενώ όταν μιλάμε για πληθυσμό, σκαρφαλώνει στην τρίτη θέση παγκοσμίως, πίσω μόνο από την Κίνα και την Ινδία. Συγκρινόμενη λοιπόν με τους περισσότερους από τα 500 εκατ. κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εκτίμηση για τους 500.000 πρόσφυγες που θα αποβιβαστούν φέτος στην ΕΕ δεν είναι παρά το 0,1% του ευρωπαϊκού πληθυσμού.