Ποιος πολεμά ποιον και ποιος στηρίζει ποιον στη Συρία

Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία μετρά ήδη τέσσερα χρόνια ζωής και η λύση σήμερα μοιάζει περισσότερο μακριά από ποτέ. Διεθνείς αναλυτές υπογραμμίζουν πως η εμπλοκή της Ρωσίας στη σύρραξη περιπλέκει όσο ποτέ την κατάσταση στην ταραγμένη περιοχή. Ιράν, Τουρκία, ΗΠΑ, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ισλαμικό Κράτος και πολλαπλές αντάρτικες ομάδες παίζουν επίσης τον δικό τους ρόλο στον πόλεμο, που έχει στοιχίσει τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ ανέλαβε τα ηνία της χώρας το 2000 μετά τον θάνατο του πατέρα του Χαφέζ αλ Άσαντ, ο οποίος κυβέρνησε τη Συρία επί 30 χρόνια. Η Αραβική Άνοιξη του 2011, η οποία προκάλεσε την ανατροπή ηγετών χωρών της περιοχής, ξεσήκωσε και τους Σύρους κατά του καθεστώτος Άσαντ. Ο σύρος ηγέτης όμως, καταστέλλοντας βίαια τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, κατάφερε να κρατηθεί στην εξουσία. Πολίτες και λιποτάκτες του στρατού σχημάτισαν μάχιμες μονάδες, οι οποίες ξεκίνησαν μια εκστρατεία εξέγερσης κατά του συριακού στρατού. Οι αντάρτες ενοποιήθηκαν κάτω από τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού στα τέλη του 2011 και πολέμησαν με ένα ολοένα και πιο οργανωμένο τρόπο. Οι δυνάμεις του Άσαντ διατήρησαν την εξουσία τους στη Δαμασκό και άλλες μεγάλες πόλεις και περιοχές κατά μήκος των μεσογειακών ακτών και στα σύνορα με τον Λίβανο. Στην υπόλοιπη χώρα, ο έλεγχος των περιοχών εναλλασσόταν μεταξύ αντάρτικων ομάδων. Στο «παιχνίδι» θα μπει επίσης το Μέτωπο Αλ Νόσρα, που αποτελεί βραχίονα της Αλ Κάιντα στη Συρία, αλλά και το Ισλαμικό Κράτος, που διεξάγει τον δικό του αγώνα για τον έλεγχο περιοχών της Συρίας εναντίον οποιουδήποτε έμπαινε στο δρόμο του: της κυβέρνησης, των ανταρτών, των Κούρδων… Οι τελευταίοι έχουν βρεθεί στο στόχαστρο, κυρίως του Ισλαμικού Κράτους. Έχουν κατορθώσει πάντως να επανακτήσουν σημαντικό μέρος του χαμένου εδάφους τους κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία και κυρίως την πόλη Κομπάνι, που κατέλαβε το Ισλαμικό Κράτος το 2014.

Οι διεθνείς «παίκτες»

Με αφορμή την πρόσφατη εμπλοκή της Ρωσίας στην εμφύλια σύρραξη, οι New York Times επιχείρησαν να κάνουν μια ανάλυση των διεθνών δυνάμεων που εμπλέκονται στη Συρία και του ρόλου τους στη διαμόρφωση των ισορροπιών στην περιοχή: ΗΠΑ Οι ΗΠΑ στηρίζουν τα περισσότερο μετριοπαθή στοιχεία μεταξύ των αντάρτικων δυνάμεων στη Συρία και αντιτίθενται στην κυβέρνηση Άσαντ καθώς και στη δράση του Ισλαμικού Κράτους και άλλων ισλαμικών εξτρεμιστικών δυνάμεων στην περιοχή. Οι ΗΠΑ ηγούνται μια συμμαχίας που πραγματοποιεί αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ και τη Συρία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και άλλων εξτρεμιστικών ομάδων. Διεξάγει επίσης ένα μυστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης και εξοπλισμού ανταρτών και ένα ακόμη πρόγραμμα που έχει αναλάβει το Πεντάγωνο για την εκπαίδευση Σύρων κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ρωσία Ο Άσαντ αποτελεί διαχρονικό σύμμαχο της Ρωσίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στη διάρκεια του εμφυλίου η Ρωσία έχει στηρίξει τον Άσαντ, παρέχονται όπλα και συμβούλους στις καθεστωτικές δυνάμεις, ενώ πριν από λίγες εβδομάδες ξεκίνησε και τους βομβαρδισμούς στα εδάφη της χώρας. Η Ρωσία ενεπλάκη στη σύρραξη, δηλώνοντας αποφασισμένη να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους. Επικριτές ωστόσο υποστηρίζουν ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για την υποστήριξη του καθεστώτος του Άσαντ παρά για τη μάχη ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. «Εάν έπληξαν τη Χομς, όπως είναι σχεδόν βέβαιο, τότε δεν στοχεύουν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά πιθανότατα τους αντάρτες της συριακής αντιπολίτευσης», ανέφεραν χαρακτηριστικά. Τουρκία Η Τουρκία στηρίζει την υπό τις ΗΠΑ συμμαχία και, σιωπηρά, αντικαθεστωτικές ομάδες στη χώρα. Αντιμάχεται κυρίως την κυβέρνηση της Συρίας και κουρδικές ομάδες που σχετίζονται με το PKK, καθώς και το Ισλαμικό Κράτος. Η Τουρκία διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές και στρατιωτικές επιχειρήσεις, κυρίως στο βόρειο Ιράκ κατά των Κούρδων. Επέτρεψε επίσης στη συμμαχία υπό τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσεις τουρκικές αεροπορικές βάσεις, ενώ έχει επιτρέψει τη μετακίνηση μέσω του εδάφους της μαχητών και πολεμοφοδίων για τους σύρους αντάρτες. Ιράν Ο κυριότερος αρωγός του συριακού καθεστώτος στην περιοχή, το Ιράν παρέχει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια με τη μορφή των συμβούλων στο πεδίο από την έναρξη του πολέμου το 2011, ενώ αντιτίθεται στη δράση των σουνιτών ανταρτών και του Ισλαμικού Κράτους. Το 2011, η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου, που έχει τη στήριξη του Ιράν, μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της κυβέρνησης. Τον επόμενο χρόνο, το Ιράν απέστειλε εκατοντάδες στρατιωτικούς συμβούλους για να βοηθήσουν τον στρατό του Άσαντ και η Χεζμπολάχ εξαπέλυσε μια μεγάλη επίθεση κατά των ανταρτών. Πρόσφατα, το Ιράν ανακοίνωσε πως σκοπεύει να ενισχύσει την παρουσία των στρατιωτικών του συμβούλων στη Συρία για να βοηθήσει τη Δαμασκό στον αγώνα εναντίον της «τρομοκρατίας». Σαουδική Αραβία Τη στήριξη της Σαουδικής Αραβίας απολαμβάνουν ομάδες ανταρτών που μάχονται σε βάρος της συριακής κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας προειδοποίησε πριν από λίγες εβδομάδες ότι η χώρα του δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθεί μία ρώσικη επέμβαση που θα έχει ως στόχο τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία. Προειδοποίησε επίσης ότι αν δεν συμφωνηθεί η απομάκρυνση του Άσαντ, η αποστολή στρατιωτικής και άλλης βοήθειας από τη Σαουδική Αραβία προς τους σύρους αντάρτες θα αυξηθεί. Εκτός από τη χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό των ανταρτών, η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο τις αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους, σε συνεργασία με τη συμμαχία υπό τις ΗΠΑ. Κατάρ Το Κατάρ επίσης στηρίζει ομάδες ανταρτών και αντιτίθεται στη συριακή κυβέρνηση, εξοπλίζοντας και εκπαιδεύοντας τους αντικαθεστωτικούς, ενώ μαζί με άλλες χώρες του Κόλπου, έχει προσφέρει σημαντικά χρηματικά ποσά στους αντάρτες. Στο Κατάρ έχει εγκατασταθεί και το κεντρικό επιτελείο, που θέτει σε εφαρμογή το πρόγραμμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων των οποίων ηγούνται οι ΗΠΑ. Βρετανία Η Βρετανία, όπως και οι ΗΠΑ, στηρίζει τα πιο μετριοπαθή στοιχεία ανάμεσα στους αντάρτες στη Συρία, αντιτιθέμενη στην κυβέρνηση, το Ισλαμικό Κράτος και άλλες εξτρεμιστικές ομάδες. Η έντονη διαφωνία στο Κοινοβούλιο της χώρας για μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να περιοριστεί στις αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ. Γαλλία Και η Γαλλία τάσσεται υπέρ των μετριοπαθών ανταρτών. Αντιμέτωπη πρόσφατα με την προσφυγική κρίση και υπό τον φόβο ότι περισσότερο Γάλλοι θα ενταχθούν στις τάξεις των τζιχαντιστών, επέκτεινε τη συμμετοχή της στις αεροπορικές επιχειρήσεις της συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους και άλλων εξτρεμιστικών ομάδων κατά στόχων στη Συρία και το Ιράκ. Έχει, ωστόσο, αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας χερσαίας επέμβασης.

Τραγωδία χωρίς τέλος

Κι ενώ ο πόλεμος στη χώρα διανύει το πέμπτο του έτος, οι συνέπειές του στη ζωή των πολιτών της Συρίας είναι τουλάχιστον καταστροφικές. Οι νεκροί ανέρχονται σε περισσότερους από 200.000 και οι εκτοπισμένοι σε περισσότερα από 7 εκατομμύρια, πολλοί από τους οποίους ψάχνουν διέξοδο στην Ευρώπη με κίνδυνο τη ζωή τους.