Αν μια μέρα ξυπνήσετε και βρεθείτε κλεισμένοι σε ψυχιατρείο, πόσο εύκολο είναι νομίζετε να πείσετε τους ειδικούς ότι δεν είστε τρελοί ώστε να επιστρέψετε στο σπίτι σας;
Το να πείσεις τους ανθρώπους γύρω σου ότι έχεις τα λογικά σου μπορεί να αποδειχθεί έργο απείρως δυσκολότερο απ’ όσο αρχικά νομίζουμε, όπως θα δούμε με τις φριχτές ιστορίες που θα παρακολουθήσουμε.
Ακόμα και σήμερα, παραμένει σοκαριστικά εύκολο να σε εγκλείσουν άδικα σε ένα άσυλο και άντε μετά να αποδείξεις το προφανές…
Ο γιατρός που έπλενε τα χέρια του
Πίσω στον 19ο αιώνα, η υγιεινή στην ιατρική πράξη ήταν κάτι άγνωστο και οι γιατροί δεν έπλεναν τα χέρια τους ποτέ, ακόμα και όταν ξεγεννούσαν. Όταν λοιπόν ένας και μόνο ένας γιατρός πρότεινε στους συναδέλφους του να απολυμαίνουν τα χέρια τους πριν από εγχειρίσεις, η ιατρική κοινότητα τον θεώρησε φυσικότατα τρελό!
Μαιευτήρας σε νοσοκομείο της Βιέννης, ο Ιγνάτιος Σέμελβαϊς παρατήρησε το 1874 την ομοιότητα των πληγών των πτωμάτων που πέθαιναν από μόλυνση με τις πληγές των γυναικών που πέθαιναν από επιλόχειο μόλυνση. Οι γιατροί έφευγαν από τα νεκροκρέβατα των ασθενών και πήγαιναν μετά κατευθείαν στις αίθουσες τοκετού και ο Σέμελβαϊς ισχυρίστηκε ότι η μεγάλη βρεφική θνησιμότητα είχε εκεί τη βάση της. Ως Επιμελητής Α’ της Μαιευτικής Πτέρυγας, επέβαλε στους βοηθούς του να πλένουν υποχρεωτικά τα χέρια τους με υδάτινα διαλύματα χλωριούχου ασβεστίου, πετυχαίνοντας έτσι αισθητή μείωση της θνησιμότητας στο νοσοκομείο του!
Η ιατρική κοινότητα εξοργίστηκε όμως από τις κατηγορίες του ότι οι γιατροί ευθύνονταν για την παιδική θνησιμότητα και τον πολέμησε με σφοδρότητα. Τον έδιωξαν από το Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης, του αρνήθηκαν κάθε άλλη θέση στην πόλη κι αυτός, φτωχός και εξοστρακισμένος πια από τον ιατρικό σύλλογο, έπεσε σε κατάθλιψη. Το 1865 κατέληξε τελικά σε άσυλο φρενοβλαβών, παρά το γεγονός ότι διέθετε τα λογικά του. Και η ειρωνεία; Ότι πέθανε από μόλυνση του αίματος όταν οι δεσμοφύλακες τον ξυλοκόπησαν αγρίως γιατί επέμενε να απελευθερωθεί. Ο δρ Σέμελβαϊς πέθανε σε ηλικία 47 ετών και κάπου 20 χρόνια μετά οι ισχυρισμοί του για την υγιεινή της ιατρικής πράξης υιοθετήθηκαν ευρύτατα, όταν ο γάλλος μικροβιολόγος Λουί Παστέρ δημοσίευσε την καινοτόμα εργασία του για τη θεωρία των μικροβίων…
Ο άθεος Νιγηριανός
Το να είσαι άθεος στη Νιγηρία μόνο εύκολο δεν είναι, καθώς μιλάμε για μια θρησκόληπτη μουσουλμανική χώρα με το 51% των κατοίκων να πιστεύουν ότι αξίζει η θανατική ποινή σε όποιον εγκαταλείψει τα διδάγματα του Ισλάμ. Ο Μουμπάρακ Μπαλά ήταν ένας από αυτούς που απέρριψαν τον ισλαμισμό, μόνο που αντί για θάνατο, θεωρήθηκε τρελός.
Ο Μπαλά μίλησε δημόσια σε οικογένεια και φίλους για την απόρριψη της θρησκείας, αν και το γεγονός θεωρήθηκε τόσο ακραίο που οι οικείοι του τον πήγαν στον ψυχίατρο πιστεύοντας ότι είχε τρελαθεί! Ο γιατρός πείστηκε από την οικογένεια ότι η επιλογή της αθεΐας ήταν συνώνυμο της τρέλας και πριν το καταλάβει, βρέθηκε κλεισμένος σε ψυχιατρικό ίδρυμα και πλέον ζούσε σαν «φυτό» από τη βαριά αγωγή.
Ο Μπαλά άρχισε να χρησιμοποιεί τα κοινωνικά μέσα για να καλέσει σε βοήθεια την οικουμένη όντας έγκλειστος στο άσυλο. Τελικά, μια σειρά από ανθρωπιστικές οργανώσεις κατάφεραν έπειτα από πολλές περιπέτειες να τον απελευθερώσουν, αν και οι δικές του ιστορίες δεν έληξαν εκεί: όλοι απειλούσαν να τον σκοτώσουν και ο άτυχος άντρας αναγκάζεται σήμερα να ζει στη φυγή και το κρύψιμο…
Ο αντιφρονών του σοβιετικού καθεστώτος
Η ΕΣΣΔ είχε τη ζοφερή συνήθεια να αντιμετωπίζει τους αντιφρονούντες της με ψυχιατρικές πρακτικές, διαγιγνώσκοντας συστηματικά στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ψυχικές παθήσεις σε πολιτικούς αντιπάλους και ακτιβιστές ώστε να κηλιδώσει την υπόληψή τους και να τους απομονώσει φυσικά πίσω από τα κάγκελα του ασύλου. Ακόμα και ψυχιατρικές νόσους ανακάλυψαν οι σοβιετικοί γιατροί, όπως η «ψευδαίσθηση ρεφορμισμού» και η «οκνηρή σχιζοφρένεια»!
Τραγικό όνομα εδώ ήταν ο Βαλέρι Ταρσίς, ο οποίος διαγνώστηκε με συνοπτικές διαδικασίες τρελός και κλείστηκε σε ψυχιατρείο το 1963 όταν προσπάθησε να φυγαδεύσει το μυθιστόρημά του εκτός Ένωσης για να εκδοθεί, ένα βιβλίο που ασκούσε αμείλικτη κριτική στο «κόκκινο» καθεστώς φυσικά. Ο συγγραφέας πέρασε οχτώ μήνες σε σοβιετικό άσυλο και κατάφερε να σκαρώσει ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα του κόσμου που μιλούσαν για τα κακά του ψυχιατρικού εγκλεισμού με μορφή αυτοβιογραφίας.
Γείτονάς του στο κελί ήταν άλλος ένας «τρελός» γραφιάς, ο νομπελίστας αργότερα ποιητής Γιόζεφ Μπρόντσκι(!), ο οποίος κατηγορήθηκε από το καθεστώς για «παρασιτικό τρόπο ζωής» και υποβλήθηκε σε σωρεία ψυχιατρικών παρεμβάσεων στους 18 μήνες που πέρασε μέσα στο άσυλο του τρόμου…
Ο ακτιβιστής των πολιτικών δικαιωμάτων των Αφρο-Αμερικανών
Ως καθηγητής Ιστορίας σε αμερικανικό πανεπιστήμιο, ο Κλένον Ουάσιγκτον Κινγκ έβλεπε από πρώτο χέρι τις ρατσιστικές πολιτικές διαχωρισμού λευκών-μαύρων στο εκπαιδευτικό σύστημα του Μισισιπή τη δεκαετία του 1950. Ο καθηγητής έγινε γνωστός το 1957, με τις ανοιχτές επιστολές του στον Τύπο που μιλούσε ανοιχτά κατά των πολιτικών διαχωρισμού στα πανεπιστήμια, όταν έκανε τους λευκούς υποστηρικτές του πανεπιστημίου του να απειλήσουν ότι θα διακόψουν τη χρηματοδότηση.
Αφού πάλεψε πολύ για τα εκπαιδευτικά δικαιώματα των Αφρο-Αμερικανών, κάτι που θα τον έκανε να εγκαταλείψει με την οικογένειά του τον επικίνδυνο Νότο, προσπάθησε το 1958 να γραφτεί στο Πανεπιστήμιο του Μισισιπή ως σπουδαστής! Παρά τις ακαδημαϊκές του περγαμηνές, δεν έγινε δεκτός μιας και το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν δεχόταν στις τάξεις του μαύρους φοιτητές. Η απόρριψη δεν ήρθε φυσικά μόνη, μιας και οι πρυτανικές αρχές του ιδρύματος τον θεώρησαν τρελό που ήθελε να φοιτήσει σε ένα πανεπιστήμιο μόνο για λευκούς, γι’ αυτό και τον έκλεισαν σε άσυλο, για να βάλει μυαλό!
Βγήκε τελικά και συνέχισε τον ακτιβιστικό του αγώνα απτόητος, αν και η εμπειρία του μέσα στο ψυχιατρικό ίδρυμα τον ακολουθούσε έκτοτε στενά…
Ο αγρότης της Κίνας που δεν καθόταν στα αυγά του
Όμοια με την πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας το έχει συνήθειο να βαφτίζει τους αντιφρονούντες τρελούς και να τους κλείνει στα ψυχιατρεία χωρίς πολλά-πολλά. Μεγάλο όνομα εδώ είναι ο 50χρονος αγρότης Ξου Λιν-Ντονγκ, ο οποίος πέρασε όλη του τη ζωή στο χωράφι του. Γραμματιζούμενος ο ίδιος, προσπάθησε να βοηθήσει τον αναλφάβητο γείτονά του να διεκδικήσει την ιδιοκτησία ενός χωραφιού και όταν η κυβέρνηση του το αρνήθηκε, ο Λιν-Ντονγκ άρχισε να μαζεύει υπογραφές για να πιέσει την κρατική εξουσία υπέρ του δίκαιου αιτήματος του γείτονα.
Έλα όμως που τα μαζικά παράπονα στην Κίνα όχι μόνο δεν περνάνε, αλλά επιφέρουν και μεγάλες περιπέτειες. Η κυβέρνηση έχρισε τον αγρότη τρελό και τον έκλεισε αμέσως σε άσυλο, παρά την παντελή απουσία κλινικών συμπτωμάτων! Εκεί τον υπέβαλαν σε όχι λιγότερα από 54 ηλεκτροσόκ και πολλές ακόμα ζοφερές «θεραπείες», αναγκάζοντάς τον να προβεί σε τρεις απόπειρες αυτοκτονίας ώστε να γλιτώσει από τα βασανιστήρια. Ο άτυχος αγρότης πέρασε 6,5 χρόνια σε δύο άσυλα και ήταν μόνο μετά τη δημοσίευση της ιστορίας του στον τοπικό Τύπο που απελευθερώθηκε…
