Δεκατρία είναι στο σύνολο τα πιο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν το 2024, σύμφωνα με τον απολογισμό-ανασκόπηση που έδωσε στο «φως» το Γαλλικό Πρακτορείο. Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού είναι τρία από δεκατρία γεγονότα που σημάδεψαν το 2024.
Μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση της Χαμάς στο ισραηλινό έδαφος, στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ συνέχισε τη στρατιωτική επίθεσή του εναντίον του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, εξαλείφοντας πολλά από τα υψηλόβαθμα στελέχη του, και η σύγκρουση επεκτάθηκε στον Λίβανο εναντίον της Χεζμπολάχ, συμμάχου της Χαμάς.
Το Ισραήλ εξαπέλυσε τον Σεπτέμβριο εντατική εκστρατεία βομβαρδισμών εναντίον του λιβανικού ισλαμιστικού κινήματος που υποστηρίζεται από το Ιράν και στη συνέχεια χερσαία επίθεση στο νότιο τμήμα της χώρας εναντίον των προπυργίων του.
Σε αντίποινα για τον θάνατο του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη, σε έκρηξη, η ευθύνη για την οποία αποδόθηκε στο Ισραήλ, και για τον θάνατο του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, το Ιράν εξαπέλυσε την 1η Οκτωβρίου 200 πυραύλους εναντίον του Ισραήλ, το οποίο έπληξε, σε απάντηση, στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Ιράν.
Έπειτα από δύο μήνες ανοικτού πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χεζμπολάχ, μια εύθραυστη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός τέθηκε σε ισχύ στις 27 Νοεμβρίου στον Λίβανο. Τουλάχιστον 4.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν εκεί από τον Οκτώβριο του 2023, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας του Λιβάνου.
Στη Λωρίδα της Γάζας, η ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία αντιποίνων προκάλεσε τουλάχιστον 45.000 θανάτους, στην πλειονότητά τους αμάχων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης της Χαμάς για τη Γάζα, στοιχεία που θεωρούνται αξιόπιστα από τον ΟΗΕ. Ο θύλακας, όπου εξακολουθούν να κρατούνται 62 όμηροι που πιστεύεται ότι είναι ζωντανοί, έχει βυθιστεί σε σοβαρή ανθρωπιστική κρίση.
Στη Συρία, μια αστραπιαία επίθεση από έναν συνασπισμό ανταρτών υπό την ηγεσία της ριζοσπαστικής ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), που ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου, οδήγησε μέσα σε μερικές ημέρες στην ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, σε μία χώρα ρημαγμένη έπειτα από 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου. Εγκαταλειμμένος από τους συμμάχους του, το Ιράν και τη Ρωσία, ο Άσαντ διέφυγε στη Μόσχα.
Ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα της πτώσης της Δαμασκού ήταν η απελευθέρωση κρατουμένων από τη διαβόητη φυλακή Σεντνάγια, όπου είχαν φυλακιστεί, βασανιστεί και δολοφονηθεί χιλιάδες αντίπαλοι της δυναστείας των Άσαντ, που βρίσκονταν στην εξουσία 50 και πλέον χρόνια.
Απαντώντας στις ανησυχίες των συριακών μειονοτήτων και της διεθνούς κοινότητας, δεδομένου του τζιχαντιστικού παρελθόντος ορισμένων ανταρτικών οργανώσεων, μεταξύ των οποίων η HTS, η νέα κυβέρνηση, που έχει επιφορτισθεί με τη μετάβαση, διαβεβαίωσε πως τα δικαιώματα όλων των Σύρων, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, θα διασφαλιστούν στη χώρα.
Το Ισραήλ εξαπέλυσε εκατοντάδες πλήγματα εναντίον στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη Συρία, λέγοντας ότι ήθελε να αποτρέψει το ενδεχόμενο «να πέσουν στα χέρια τρομοκρατικών στοιχείων» αποθήκες όπλων, και πήρε τον έλεγχο της ουδέτερης ζώνης στα όρια του προσαρτημένου τμήματος των Υψιπέδων Γκολάν.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ντόναλντ Τραμπ, αν και χαρακτηριζόταν από τους αντιπάλους του κίνδυνος για τη δημοκρατία, κατέκτησε στις 5 Νοεμβρίου μια αδιαμφισβήτητη νίκη απέναντι στη Δημοκρατική Κάμαλα Χάρις, η οποία αναδείχθηκε υποψήφια επειγόντως τον Ιούλιο μετά την απόσυρση από την κούρσα του 80χρονου απερχόμενου προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Ενώ οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν αμφίρροπο αποτέλεσμα, ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις επτά Πολιτείες που θεωρούνταν οι πιο αμφίρροπες και είναι ο πρώτος Ρεπουμπλικανός πρόεδρος εδώ και 20 χρόνια που κέρδισε τη λαϊκή ψήφο. Ελέγχει επίσης και τα δύο σώματα του Κογκρέσου.
Ο 78χρονος Ρεπουμπλικανός, η προεκλογική εκστρατεία του οποίου σημαδεύτηκε από δύο απόπειρες δολοφονίας και μία ποινική καταδίκη, θα αναλάβει καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου. Μεταξύ των προσωπικοτήτων που θα τον ακολουθήσουν στην κορυφή της εξουσίας είναι ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ, ο οποίος συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση της εκστρατείας του.
Μετά την άκαρπη αντεπίθεσή της το 2023, η Ουκρανία, στην οποία εισέβαλε η Ρωσία στις 22 Φεβρουαρίου 2022, εξαπέλυσε από το καλοκαίρι αιφνιδιαστική επίθεση στη μεθοριακή ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ. Όμως η επιχείρηση αυτή δεν κατάφερε να αναγκάσει τη Ρωσία να αποσπάσει στρατεύματα από την ανατολική Ουκρανία, όπως ήλπιζε το Κίεβο.
Η Μόσχα απάντησε με φονικά πλήγματα, φέρνοντας σε δεινή θέση τις μικρότερες σε αριθμό και λιγότερο καλά εξοπλισμένες ουκρανικές δυνάμεις, κυρίως στο ανατολικό μέτωπο του Ντονμπάς. Οι Δυτικοί, το Κίεβο και η Σεούλ έκαναν λόγο για βορειοκορεατικές ενισχύσεις στις ρωσικές δυνάμεις.
Το Κίεβο ξεκίνησε τον Νοέμβριο να χρησιμοποιεί αμερικανικούς και βρετανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς εναντίον του ρωσικού εδάφους, αφού εξασφάλισε την άδεια της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου.
Η Ρωσία απάντησε πλήττοντας την Ουκρανία με τον πύραυλό της τελευταίας γενιάς Orechnik, χωρίς πυρηνική κεφαλή, και προειδοποίησε ότι μπορεί να το επαναλάβει, ακόμη και να βομβαρδίσει στρατιωτικούς στόχους ευρωπαϊκών χωρών που εξοπλίζουν το Κίεβο. Πραγματοποίησε στα τέλη Νοεμβρίου μαζική επίθεση εναντίον ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η Μόσχα ενέτεινε τα πλήγματα στη νότια Ουκρανία, ενισχύοντας τους φόβους για μια νέα χερσαία επίθεση στην περιοχή.
Στη Ρωσία, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ξεκίνησε τον Μάιο την πέμπτη θητεία του, μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές, τις οποίες κατήγγειλε η Δύση ως παρωδία δημοκρατίας.
Ο πιο διάσημος αντίπαλός του, ο Αλεξέι Ναβάλνι, πέθανε τον Φεβρουάριο υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες στη φυλακή του ρωσικού Αρκτικού Κύκλου όπου εξέτιε μακρά ποινή φυλάκισης για «εξτρεμισμό». Την 1η Αυγούστου, οι Δυτικοί και η Ρωσία προχώρησαν στην πιο μεγάλη ανταλλαγή κρατουμένων μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: μεταξύ αυτών που αποφυλακίστηκαν ήταν ο αμερικανός δημοσιογράφος Έβαν Γκέρσκοβιτς και ο πρώην πεζοναύτης Πολ Γουίλαν, καθώς και Ρώσοι αντιφρονούντες. Από τότε, η πίεση δεν έχει χαλαρώσει για τους αντιτιθέμενους στον πόλεμο, με πολλές διώξεις να ασκούνται για «δολιοφθορά», «προδοσία» ή «τρομοκρατία» που επισύρουν βαριές ποινές.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού αποτέλεσαν στη διάρκεια του καλοκαιριού μια παρένθεση καλοδεχούμενης γιορτής, με την εντυπωσιακή τελετή έναρξης στον Σηκουάνα και την επάνοδο της Σελίν Ντιόν που ερμήνευσε με δάκρυα στα μάτια τον «Ύμνο στην Αγάπη».
Τα ρεκόρ ζέστης, που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, συνέχισαν να διαδέχονται το ένα το άλλο, με μια ακολουθία καυσώνων, ξηρασιών και φονικών πλημμυρών.
Στη Δυτική και την Κεντρική Αφρική, μια περίοδος έντονων βροχοπτώσεων προκάλεσε τουλάχιστον 1.500 θανάτους, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ).
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι πλημμύρες πολλαπλασιάστηκαν το φθινόπωρο σε όλο τον κόσμο: η καταιγίδα «Μπόρις» έπληξε την Κεντρική Ευρώπη, ο τυφώνας «Έλεν» έπληξε τις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, οι τυφώνες «Γιάγκι» και «Μπεμπίνκα» προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στην Ασία.
Ιστορικών διαστάσεων πλημμύρες προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στη νότια και την ανατολική Ισπανία, κυρίως στη Βαλένθια.
Στον Ινδικό Ωκεανό, ο κυκλώνας «Σιντό» προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στα μέσα Δεκεμβρίου στο γαλλικό αρχιπέλαγος της Μαγιότ.
Η Κίνα ανακοίνωσε δέσμη μέτρων για τη στήριξη της ανάπτυξης, όπως μείωση των βασικών επιτοκίων ή αύξηση του ορίου χρέους των τοπικών αρχών. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο βλέπει την ανάπτυξη να επιβραδύνεται λόγω της κρίσης στον τομέα των ακινήτων και της άνευρης κατανάλωσης των νοικοκυριών, την οποία επιδιώκει να ενισχύσει.
Έχει, επίσης, ακανθώδεις εμπορικές διαφορές με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση: η Ουάσιγκτον ενίσχυσε τους αμερικανικούς δασμούς σε διάφορα προϊόντα (ηλεκτρικά αυτοκίνητα, μπαταρίες, ηλιακά πάνελ ή εξαρτήματα) και οι Βρυξέλλες επέβαλαν υψηλούς δασμούς στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που εισάγονται από την Κίνα. Το Πεκίνο απάντησε με «προσωρινά μέτρα αντιντάμπινγκ» στα μπράντι της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων το κονιάκ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επιβεβαίωσε πως ένα από τα πρώτα οικονομικά μέτρα που θα λάβει θα είναι η αύξηση των τελωνειακών δασμών σε προϊόντα που εισάγονται από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων η Κίνα.
Στη Σενεγάλη, ο Μπασιρού Ντιομαγέ έγινε σε ηλικία 44 ετών ο νεότερος πρόεδρος από την ανεξαρτησία, το 1960, μετά την εκλογή του τον Μάρτιο με την υπόσχεση μιας ριζοσπαστικής αλλαγής. Αναμένονται ιδιαίτερα τα αποτελέσματα της πολιτικής του στα ποσοστά απασχόλησης, σε μια χώρα όπου το 75% του πληθυσμού είναι κάτω των 35 ετών.
Στην Κένυα, το κίνημα διαμαρτυρίας υπό την ηγεσία της γενιάς Z (των νέων που γεννήθηκαν μετά το 1997) ανάγκασε τον πρόεδρο Ουίλιαμ Ρούτο να αποσύρει στα τέλη Ιουνίου ένα καθόλου δημοφιλές προσχέδιο προϋπολογισμού και να προχωρήσει σε ανασχηματισμό της κυβέρνησής του.
Η κινητοποίηση της νεολαίας, που διψάει για αλλαγή, είχε αποτελέσματα, επίσης, στην Μποτσουάνα, συμβάλλοντας στα τέλη Οκτωβρίου στην ιστορική νίκη της αντιπολίτευσης απέναντι στο κόμμα εξουσίας από την ανεξαρτησία, το 1966.
Οι ευρωεκλογές του Ιουνίου επιβεβαίωσαν την άνοδο της εθνικιστικής και άκρας Δεξιάς στη Γαλλία, στη Γερμανία, στο Βέλγιο στην Αυστρία, στην Ολλανδία και την Ιταλία.
Στην Αυστρία, το Κοινοβούλιο εξέλεξε για πρώτη φορά πρόεδρό του έναν ακροδεξιό, στα τέλη Οκτωβρίου, μετά την ιστορική νίκη του αυστριακού κόμματος των Ελευθέρων (FPÖ) στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Στη Γαλλία, το δημοκρατικό μέτωπο που συγκροτήθηκε ενόψει των πρόωρων βουλευτικών εκλογών του καλοκαιριού, τις οποίες προκήρυξε ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, εμπόδισε την άνοδο στην εξουσία του Εθνικού Συναγερμού (RN), όμως, η απουσία σαφούς πλειοψηφίας προκάλεσε πολιτική κρίση.
Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κέρδισε τις περιφερειακές εκλογές στη Θουριγγία για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο και πέτυχε ιστορικά υψηλά ποσοστά σε ακόμη δύο κρατίδια.
Δεκάδες πόλεις της Αγγλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας συγκλονίστηκαν στη διάρκεια του καλοκαιριού από αντιμεταναστευτικές ταραχές που υποδαυλίστηκαν από ακροδεξιούς υποκινητές.
Αφού ονομάστηκε «διάδοχος» του Ούγκο Τσάβες το 2013, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο κέρδισε στις 28 Ιουλίου τρίτη εξαετή θητεία, σε μια ψηφοφορία τα αποτελέσματα της οποίας αμφισβητήθηκαν από την αντιπολίτευση και διεθνώς, ιδίως από την Ουάσιγκτον. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα μπλόκαρε τον Οκτώβριο την είσοδο της Βενεζουέλας στην ομάδα αναδυόμενων χωρών BRICS.
Μετά την ανακοίνωση της νίκης του, οι αυθόρμητες διαδηλώσεις κατεστάλησαν βάναυσα με αποτέλεσμα τον θάνατο 28 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 200, ενώ 2.400 άνθρωποι συνελήφθησαν.
Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Εδμούντο Γκονσάλες Ουρούτια κατέφυγε στην Ισπανία και η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης Μαρία Κορίνα Ματσάδο ζει σε κρυφή τοποθεσία.
Ο Μαδούρο θα ορκιστεί στις 10 Ιανουαρίου.
Οι πρακτικές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να παρακολουθούνται από κοντά από τις αρχές του 2024.
Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Telegram Πάβελ Ντούροφ τέθηκε υπό εξέταση στη Γαλλία, με τη Δικαιοσύνη να του προσάπτει ότι δεν έλαβε μέτρα κατά της διάδοσης εγκληματικού περιεχομένου στην εφαρμογή.
Η λειτουργία του Χ (πρώην Τwitter) ανεστάλη στη Βραζιλία επί 40 ημέρες, αρχής γενομένης τον Αύγουστο, καθώς ο ιδιοκτήτης του, ο Έλον Μασκ, αρνήθηκε να κλείσει δεκάδες λογαριασμούς ακροδεξιών που κατηγορούνταν ότι διέδιδαν ψευδείς ειδήσεις. Η υπηρεσία επανήλθε όταν ικανοποιήθηκαν οι απαιτήσεις που είχε θέσει το Ανώτατο Δικαστήριο, σε σχέση με τη μάχη κατά της παραπληροφόρησης.
Στις ΗΠΑ, νόμος που ψηφίστηκε τον Απρίλιο υποχρεώνει την κινεζική εταιρεία στην οποία ανήκει το TikTok, την ByteDance, να εκχωρήσει μέχρι τις 19 Ιανουαρίου το μέσο κοινωνικής δικτύωσης, αφού κατηγορείται ότι επέτρεψε στις κινεζικές αρχές να συγκεντρώνουν δεδομένα αμερικανών χρηστών, διαφορετικά η πλατφόρμα θα απαγορευτεί στο αμερικανικό έδαφος. Το Ανώτατο Δικαστήριο θα εξετάσει προηγουμένως τη συνταγματικότητα του νόμου.
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση διεξάγει έρευνα για το αν το TikTok άνοιξε την πόρτα για ενδεχόμενη ρωσική χειραγώγηση των προεδρικών εκλογών που ακυρώθηκαν στη Ρουμανία.
Η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Τέιλορ Σουίφτ ολοκλήρωσε τον Δεκέμβριο στον Καναδά τη μεγάλη παγκόσμια περιοδεία της. Ξεκινώντας από τον Μάρτιο του 2023 στις ΗΠΑ, η περιοδεία έφερε έσοδα τουλάχιστον 2 δισ. δολαρίων, ποσό-ρεκόρ, σύμφωνα το αμερικανικό επαγγελματικό περιοδικό «Pollstar».
Η σταρ της ποπ είχε ξεκινήσει τον Μάιο στο Παρίσι και είχε ολοκληρώσει τον Αύγουστο στο Λονδίνο το ευρωπαϊκό τμήμα αυτής της «Eras Tour», προσελκύοντας εκατοντάδες χιλιάδες φαν. Οι τρεις συναυλίες στη Βιέννη ακυρώθηκαν, ωστόσο, μετά την αποκάλυψη σχεδίου επίθεσης αυτοκτονίας.
Πηγή: ΑΠΕ
