Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ επέκρινε χθες Κυριακή προτάσεις του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για να επανέλθει σε ισχύ η συμφωνία που επέτρεπε τις εξαγωγές των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω Μαύρης Θάλασσας, χαρακτηρίζοντάς τις «μη ρεαλιστικές».
Αν διαβάσει κανείς την επιστολή σχηματίζει την εντύπωση πως κάποιο άλλο ενδιαφερόμενο μέρος «εκμεταλλεύεται» τον κ. Γκουτέρες, δήλωσε ο κ. Λαβρόφ στο περιθώριο της συνόδου της G20.
Ο επικεφαλής του ΟΗΕ προσπαθεί να εξασφαλίσει παραχωρήσεις που θα οδηγήσουν στην επαναφορά σε ισχύ της λεγόμενης Πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, καθώς η συμφωνία αυτή θεωρείται απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια τροφίμων σε διεθνές επίπεδο και να συγκρατηθούν οι τιμές των τροφίμων σε διεθνές επίπεδο.
Τον Ιούλιο, έναν χρόνο μετά την υπογραφή της, η Μόσχα αποχώρησε από τη συμφωνία, που δημιούργησε ασφαλείς διαδρόμους για τις εξαγωγές δεκάδων εκατομμυρίων τόνων ουκρανικών σιτηρών και λιπασμάτων μέσω Μαύρης Θάλασσας, παρά τον ναυτικό αποκλεισμό που επιβάλλει το ρωσικό πολεμικό ναυτικό αφότου άρχισε η ρωσική στρατιωτική εισβολή στην ουκρανική επικράτεια τον Φεβρουάριο του 2022.
Η αποχώρησή της σήμανε πως τερματίστηκε η ασφαλής εξαγωγή ουκρανικών γεωργικών προϊόντων μέσω των λιμανιών της Οδησσού, της Τσορνόμορσκ και της Πιβντέβνι, σύμφωνα με το Γερμανικό Πρακτορείο και το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η συμφωνία προέβλεπε πως θα διευκολύνονταν επίσης οι ρωσικές εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων. Όμως η Μόσχα καταγγέλλει πως αυτό το μέρος της συμφωνίας ουδέποτε τιμήθηκε και απαιτεί να αρθούν τα εμπόδια στις δικές της εξαγωγές για να επανεξετάσει τη στάση της.
Ζητεί ιδίως να αρθούν οι δυτικές κυρώσεις στις πληρωμές, στον εφοδιασμό και στις ασφαλίσεις πλοίων και φορτίων.
Ο κ. Γκουτέρες σε επιστολή του στον κ. Λαβρόφ ανέφερε πως η Μόσχα θα μπορούσε να συνδεθεί ξανά στο διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, με τη δημιουργία θυγατρικής της Αγροτικής Τράπεζας της Ρωσίας η οποία θα χειρίζεται συγκεκριμένες πληρωμές.
Ο κ. Λαβρόφ από την πλευρά του αντέτεινε πως αυτό που μοιάζει να προτείνει ο κ. Γκουτέρες είναι να συνδεθεί θυγατρική της Αγροτικής Τράπεζας στο Λουξεμβούργο στο SWIFT. Αλλά «[η θυγατρική] δεν έχει άδεια για να εκτελεί τραπεζικές εργασίες (…) θα κλείσει», είπε, προσθέτοντας πως η προβλεπόμενη συμμετοχή της ασφαλιστικής εταιρείας Lloyd’s στη συμφωνία εγείρει αναπάντητα ερωτήματα.
Ο ρώσος ΥΠΕΞ μολαταύτα επανέλαβε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να επαναφέρει τη συμφωνία σε ισχύ αν ικανοποιηθούν τα αιτήματα που προβάλλει.
Η Μόσχα αξιώνει η ίδια η Αγροτική Τράπεζα να επανασυνδεθεί με το SWIFT και να χαλαρώσουν συγκεκριμένες δυτικές κυρώσεις που πλήττουν τον ρωσικό τομέα των τροφίμων.
Στην επιστολή του, ο κ. Γκουτέρες προτείνει επίσης να ξεπαγώσουν πόροι εταιρειών λιπασμάτων που έχουν δεσμευθεί στην Ευρώπη και να επιτραπεί εκ νέου σε ρωσικά πλοία να εισέρχονται σε ευρωπαϊκά λιμάνια — αποκαλύπτοντας, εμμέσως πλην σαφώς, ότι ο ΟΗΕ συζητά με την ΕΕ το ενδεχόμενο να γίνουν οι παραχωρήσεις αυτές.
Καθώς διεξάγονται συζητήσεις για την ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω Μαύρης Θάλασσας χωρίς τη Ρωσία, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προειδοποίησε εναντίον του αποκλεισμού της Μόσχας από τη διαδικασία.
Οποιαδήποτε διαδικασία «εξαιρεί τη Ρωσία από το ζήτημα των σιτηρών είναι απίθανο να αποδειχθεί βιώσιμη», τόνισε ο τούρκος πρόεδρος μετά την G20.
Η Τουρκία –με τη μεσολάβηση της οποίας και του ΟΗΕ κλείστηκε η συμφωνία τον Ιούλιο του 2022– συνεχίζει επίσης τις προσπάθειες για να αναστηθεί η Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, όμως η Δύση πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, επέμεινε.
Στις αρχές του μήνα, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είπε στον κ. Ερντογάν πως δεν θα δώσει πράσινο φως στην επαναφορά της συμφωνίας σε ισχύ προτού εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις που θέτει η Μόσχα.
