Το θαύμα της Φύσης. Η σύλληψη, κυοφορία και γέννηση ενός παιδιού… ή αλλιώς, με πιο απλά λόγια: όταν δύο άνθρωποι γίνονται… ένας (ή και παραπάνω αν μιλάμε για πολύδυμη κύηση).
Στις μέρες μας η ιατρική επιστήμη έχει προχωρήσει πάρα πολύ, προκειμένου η διαδικασία του τοκετού να είναι όσο πιο ασφαλής γίνεται, τόσο για τη μητέρα, όσο και το μωρό (ή τα μωρά).
Επιπλέον, έχουν αρχίσει να επικρατούν νέες «τάσεις», τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως για παράδειγμα τα λεγόμενα «baby shower», αλλά και τη στιγμή του τοκετού -π.χ. η γέννα μέσα σε πισίνα- και μετά από αυτή, όπως για παράδειγμα η πρώτη «επαγγελματική φωτογράφιση» του νεογέννητου.
Πόσο διαφορετικά όμως ήταν τα πράγματα πριν από έναν και πλέον αιώνα;
Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, η διαδικασία του τοκετού ήταν κάτι που οι άντρες απλά… απέφευγαν. Οι γυναίκες γεννούσαν τα παιδιά τους μέσα σε δωμάτια γεμάτα με άλλες γυναίκες (μαίες, νοσοκόμες), που τις βοηθούσαν.
Στη συνέχεια, το επάγγελμα του γιατρού άρχισε να θεωρείται σχεδόν αποκλειστικά αντρικός τομέας. Οι άντρες γιατροί άρχισαν να γράφουν βιβλία και να παραγκωνίζουν τις μαίες. Φυσικά, όσα υποστήριζαν τότε θεωρούνταν επιστημονικά επαρκή και σωστά για εκείνη την εποχή.
Διαβάστε παρακάτω μερικές από τις πιο περίεργες ιατρικές συμβουλές από εκείνα τα χρόνια:
Προετοιμασία της γέννας
Στα μέσα του 1800 πολλές γυναίκες πέθαιναν κατά τη διαδικασία του τοκετού στα νοσοκομεία, καθώς η έννοια της αποστείρωσης δεν είχε γίνει ακόμη γνωστή, με αποτέλεσμα οι γιατροί να μεταδίδουν ασθένειες από τη μία εγκυμονούσα στην άλλη.
Όσες γυναίκες ζούσαν στην επαρχία, ή είχαν αρκετά χρήματα, γεννούσαν μέσα στο σπίτι τους. Η προετοιμασία του «δωματίου του τοκετού» ήταν πολύ σημαντική διαδικασία της γέννας, γράφει η Therese Oneill στο mentalfloss.com.
Σύμφωνα, λοιπόν με το βιβλίο Maternity του Henry Davidson Fry (1907):
«Τα αέρια από τους υπονόμους στα δωμάτια τοκετού είναι επικίνδυνα και γι’ αυτό το λόγο η ‘επικοινωνία’ τους με τις τουαλέτες είναι απαράδεκτη. Αν ένα δωμάτιο είναι δίπλα σε τουαλέτα, θα πρέπει η πόρτα αυτή να είναι κλειδωμένη και να αφαιρούνται τα κλειδιά από την κλειδαριά. Για τον ίδιο λόγο δεν πρέπει να υπάρχουν νιπτήρες στα δωμάτια τοκετού. Τα ανοίγματα των εκροών θα πρέπει να καλύπτονται με γύψο».
Πέρα από την προετοιμασία του χώρου, ήταν πολύ σημαντικό να προετοιμάζεται και η εγκυμονούσα. Ο Fry επέμενε ότι οι γυναίκες έπρεπε να αποστειρώνονται, όμως οι μέθοδοι που πρότεινε ήταν κάπως… ιδιαίτερες:
«Η νοσοκόμα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική με το καθάρισμα και την προετοιμασία του δέρματος της κοιλιάς, των μηρών και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων. Πρώτα πλύνετε με ζεστό και αποστειρωμένο νερό και σαπούνι, στη συνέχεια τρίψτε και στεγνώστε την περιοχή και μετά κάντε πλύσεις με ένα διχλωριούχο διάλυμα σε αναλογία 1-1000. Είναι πολύ δύσκολο να καθαρίσει κανείς σωστά τα εξωτερικά όργανα. Οι τρίχες των γεννητικών οργάνων πρέπει να κόβονται με ψαλίδι ή να ξυρίζονται, στη συνέχεια η περιοχή να τρίβεται με ζεστό, αποστειρωμένο νερό και να γίνονται πλύσεις με διχλωριούχο διάλυμα».
Ο John Gunn στο βιβλίο του «Gunn’s New Domestic Physician» (1861), πρότεινε μια πιο «ευγενική» διαδικασία προετοιμασίας για τις εγκυμονούσες:
«Τα γεννητικά όργανα θα πρέπει να αλείφονται με λάδι ή να λιπαίνονται με λαρδί, κατά τη διάρκεια της γέννας, καθώς αυτό βοηθάει πολύ και μετριάζει τον πόνο στα τμήματα διόδου».
Τι γίνεται όμως με τα ρούχα; Πόσο ντυμένη ή μη έπρεπε να είναι μια γυναίκα, που επρόκειτο να φέρει στον κόσμο ένα παιδί;
Την απάντηση έδωσε ο Louis A. Spaeth στο βιβλίο του «Coming Motherhood» το 1907:
«Ίσως το καλύτερο που μπορεί να κάνει μια γυναίκα όταν βρίσκεται ξαπλωμένη στο κρεβάτι του τοκετού είναι να είναι ντυμένη με ένα κοντό εσώρουχο, μια μπλούζα, μια φούστα ή ένα μεσοφόρι, ζεστές κάλτσες και παντόφλες δωματίου. Το υπέρτατο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου έγκειται στο γεγονός ότι μπορεί κανείς στη συνέχεια να αφαιρέσει με ευκολία τα λερωμένα ρούχα. Όταν ολοκληρωθεί η γέννα, η φούστα ή το μεσοφόρι βγαίνουν πάνω από τα πόδια, το ίδιο συμβαίνει και με τη μπλούζα και η γυναίκα μπορεί να φορέσει ένα καθαρό νυχτικό».
Κι αν αναρωτιέστε για το τι θα κάνετε τον κορσέ σας, μην ανησυχείτε –γράφει η Oneill- ο Spaeth δεν τον προτείνει, παρά μόνο αφού έχει ολοκληρωθεί ο τοκετός.
Οι πόνοι της γέννας
Σήμερα οι γυναίκες μπορούν να επιλέξουν να κάνουν επισκληρίδιο, αν είναι κάτι που συνιστά και ο γιατρός τους, προκειμένου να αντέξουν τους πόνους της γέννας.
Πριν από μερικές δεκαετίες όμως, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Αρκεί να θυμηθείτε τι διαβάσετε λίγο παραπάνω για το… λαρδί που πρότεινε ο Dr. Gunn.
Ο ίδιος είχε μερικές ακόμη απλές προτάσεις:
«Μια πετσέτα ή ένα σεντόνι θα πρέπει να είναι δεμένα στο κρεβάτι, έτσι ώστε κάθε φορά που η γυναίκα νιώθει πόνο να μπορεί να το τραβά. Αυτό τη βοηθάει πάρα πολύ στην προσπάθειά της».
Για πολλά χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο πόνος ήταν μέρος της διαδικασίας της γέννας, και το να προσπαθήσει κανείς να τον ξεγελάσει ήταν σαν να… εξαπατά το Θεό.
Ο Fry κάνει αναφορά σε μια ιστορία από το 1591, όταν μια γυναίκα ρίχτηκε στη φωτιά για να καεί ζωντανή στο Εδιμβούργο, επειδή «είχε χρησιμοποιήσει φυλαχτά και άλλους τρόπους για να διώξει τους πόνους του τοκετού».
Ο ίδιος εξηγεί γιατί ο μετριασμός του πόνου της γέννας δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής:
«Τα επιχειρήματα κατά αυτών των πρακτικών ήταν τα εξής: Η ανακούφιση από τον πόνο κατά τη διάρκεια της γέννας αφαιρούσαν από τη γυναίκα το μητρικό ένστικτο. Ήταν ανήθικο γιατί ήταν σαν δηλητηρίαση. Πολλές ασθένειες συνδέονταν με αυτές τις πρακτικές, όπως επιληψία, σπασμοί και παραφροσύνη.
Το πιο ισχυρό επιχείρημα από όλα ήταν, ότι αποτελούσε ιεροσυλία απέναντι στο Θεό, καθώς οι γυναίκες ήταν καταδικασμένες να υποφέρουν από τους πόνους της γέννας».
Βέβαια, οι αντιλήψεις αυτές μπορούν πολύ εύκολα να αλλάξουν… κυρίως όταν πρόκειται για γυναίκες με ισχύ.
Το 1853 η βασίλισσα Βικτόρια γέννησε τον πρίγκιπα Λεοπόλδο με τη βοήθεια χλωροφόρμιου… και κάπως έτσι «γεννήθηκε» μια νέα εποχή στα φάρμακα κατά του πόνου.
Οδηγίες για μετά τον τοκετό
Το 1835, η φροντίδα για τις λεχώνες περιλάμβανε… μεγάλα διαστήματα ακινησίας. Οι γιατροί πίστευαν, ότι μετά τον τοκετό οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα εύθραυστες τόσο στο πνεύμα, όσο και στο σώμα, και εξέφραζαν φόβους ότι δε μπορούσαν να κρατάνε στα χέρια τους πράγματα.
Ή όπως έγραψε στο βιβλίο του «The Home Book of Health and Medicine» ο William Edmonds Horner:
«Πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά η ξεκούραση και η ησυχία. Να μην επιτρέπονται οι επισκέπτες για δύο ή τρεις εβδομάδες μετά τη γέννα, προκειμένου η μητέρα να μην κουράζεται με το να μιλάει και να ακούει οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει την ψυχική της ηρεμία».
Μερικά χρόνια μετά, το 1896, με την άποψη αυτή συμφωνούσε και η Elisabeth Robinson Scovil στο βιβλίο της «Preparation for Motherhood». Ακόμη κι αν μια νέα μητέρα ήθελε να μιλήσει με κάποιον… αυτό δεν έπρεπε να της επιτραπεί.
«Μετά από όσα έχει περάσει μια νέα μητέρα, αυτό που χρειάζεται είναι απόλυτη ηρεμία για μερικές ώρες, προτού της επιτραπεί να δει κάποιον. Μια πεντάλεπτη συζήτηση με τον άντρα της είναι αυτό που επιτρέπεται. Όσο καλά κι αν λέει ότι νιώθει, πρέπει να της επιβάλλεται η ησυχία. Η χαρά και η έξαψη είναι επικίνδυνες και δεν θα πρέπει να μπαίνουν στο δωμάτιό της επισκέπτες, ούτε η ίδια να μιλήσει σε κάποιον, ακόμη κι αν το επιθυμεί. Η παραμέληση όλων αυτών μπορεί να προκαλέσει μεγάλο κακό, ακόμη κι όταν όλα δείχνουν ότι πηγαίνουν καλά».
Ο Fry μάλιστα προχώρησε σε πιο λεπτομερειακή περιγραφή των… επιτρεπτών κινήσεων για μια λεχώνα:
«Τις δύο πρώτες ώρες μετά την τοκετό, η ασθενής πρέπει να ξαπλώνει στην πλάτη της με τα κάτω άκρα τεντωμένα και το κεφάλι της σε χαμηλή θέση. Στη συνέχεια μπορεί να γυρίσει στο πλάι όποτε θελήσει, όμως τις τέσσερις πρώτες ημέρες πρέπει να ξαπλώνει όσο περισσότερο γίνεται στην πλάτη της. Μετά την τέταρτη μέρα μπορεί να γυρνάει στο πλάι συχνά, ενώ μερικές φορές είναι επιθυμητό να ξαπλώνει και μπρούμυτα. Μετά την πέμπτη ή έκτη μέρα μπορεί να ανασηκωθεί στο κρεβάτι με μερικά μαξιλάρια πίσω στην πλάτη της, για μισή ή μία ώρα τη φορά. Δε θα πρέπει να καθίσει σε καρέκλα μέχρι η κορυφή της κοιλιάς της να κατέβει στην περιοχή της πυέλου –από τη 10η μέχρι τη 14η μέρα. Την πρώτη ημέρα που θα καθίσει, πρέπει να παραμείνει μόνο μία ώρα εκτός κρεβατιού και δε θα πρέπει να σταθεί στα πόδια της ή να περπατήσει μέχρι τα μέσα ή το τέλος της τρίτης εβδομάδας. […] Δεν πρέπει να κατέβει σκάλες μέχρι να περάσει ένας μήνας και μετά μόνο μία φορά την ημέρα για τις τρεις πρώτες μέρες. Μετά μπορεί να κατεβαίνει το πρωί ή το μεσημέρι και το βράδυ. Στο τέλος της 5ης εβδομάδας μπορεί να βγει για μια μικρή βόλτα. Τα ψώνια και οι επισκέψεις καλό είναι να αποφεύγονται για λίγο καιρό ακόμη. Αν κανείς παραμελήσει αυτά τα βήματα μπορεί να υποφέρει από πόνους στην πλάτη και μετατόπιση της μήτρας».
