Γιατί συνεχίζουμε να γλείφουμε τους φακέλους για να κολλήσουν;

Πριν από 120 χρόνια, το 1895 συγκεκριμένα, ένας επιχειρηματίας ονόματι Sigmund Fechheimer έμελλε να κόψει τη γλώσσα του την ώρα που έγλειφε έναν φάκελο για να τον κλείσει. Ό,τι ακολούθησε ήταν, όπως ενημέρωσε το κοινό της η «New York World», μια σωστή τραγωδία: «Ο S. Fechheimer πέθανε χθες από δηλητηρίαση του αίματος ως αποτέλεσμα του κοψίματος της γλώσσας του γλείφοντας έναν φάκελο». Η εντελώς ιδιαίτερη στα ιατρικά χρονικά ιστορία του τραγικού επιχειρηματία έγινε κατόπιν είδηση στον Τύπο της Δύσης και άφησε πίσω της όλων των ειδών τους τρελούς μύθους και τις διαστρεβλωμένες παρανοήσεις για τις κόλλες που θέλουν γλείψιμο για να δουλέψουν. Στα χρόνια που θα ακολουθούσαν ο κόσμος θα παρακολουθούσε μάχες και πύρινους διαξιφισμούς για την υγιεινή των φακέλων. Κάποιοι ισχυρίστηκαν πως οι κόλλες των φακέλων και των γραμματοσήμων περιείχαν γλουτένη (αποδείχτηκε πως δεν περιείχαν), άλλοι είπαν πως φτιάχνονται από ζωικά υποπροϊόντα (και πάλι αποδείχθηκε πως δεν ήταν έτσι) και κάποιοι τέλος επέμειναν πως είναι ο καλύτερος τρόπος να μεταδίδεις αυγά κατσαρίδας στους γύρω σου (δεν ήταν, αν και σύμφωνα με την PETA η εν λόγω κόλλα αποτελεί μια αρκετά πλούσια σε θρεπτικά συστατικά επιλογή για τις κατσαρίδες). Γιατί λοιπόν έναν και πλέον αιώνα αργότερα συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε αυτούς τους φακέλους, την ίδια ώρα που για τα γραμματόσημα έχουμε βρει λύση (υπάρχουν γραμματόσημα σε διάφορες χώρες που δεν χρειάζονται γλείψιμο); Γιατί υπάρχουν ακόμα στην κυκλοφορία αυτά τα απομεινάρια μιας καινοτομίας του 19ου αιώνα που τόσο άλλαξε την ιστορία των ταχυδρομείων ως μια φτηνή και πρακτική λύση αποστολής γραμμάτων; Όπως φαίνεται, είναι οι ίδιες οι ταχυδρομικές υπηρεσίες που τους θέλουν και πιθανότατα θα παραμείνουν στη ζωή για πολύ ακόμα…

Η ιστορία και η απάντηση

Στη δεκαετία του 1830, όταν πρωτοκυκλοφόρησαν δηλαδή οι φάκελοι με την ειδική κολλητική επίστρωση στην άκρη, ήταν πραγματικά μεγάλη καινοτομία. Γιατί μπορεί σήμερα η αποστολή ενός γράμματος να είναι απλή υπόθεση, τον 19ο αιώνα όμως ήταν μια εντελώς περίπλοκη ιστορία και λάμβανε χώρα κατά τόπους χωρίς πρότυπα και σταθμισμένες διαδικασίες. Τα βρετανικά ταχυδρομεία, για παράδειγμα, υπολόγιζαν τα έξοδα αποστολής με βάση την απόσταση αντί να λύνουν το πράγμα με ένα προπληρωμένο γραμματόσημο. Ευτυχώς, σφήνα μπήκε ένας άνθρωπος που ήξερε από κόλλες και έψαχνε να απλοποιήσει τις ταχυδρομικές διαδικασίες. Τον έλεγαν Rowland Hill και το 1837 δημοσίευσε μια μπροσούρα με τίτλο «Ταχυδρομική μεταρρύθμιση: Η σπουδαιότητα και η πρακτικότητά της», η οποία έμελλε να αποδειχθεί ορόσημο στον χώρο της. Η μεγαλύτερη ιδέα του Hill; Ένα αυτοκόλλητο γραμματόσημο που θα διευκόλυνε τις ταχυδρομικές υπηρεσίες για όλους, καθώς το τέλος της αποστολής ενός φακέλου θα ήταν προπληρωμένο από τον αποστολέα. Η άποψη του Hill θα έβρισκε την ολοκλήρωσή της λίγα χρόνια αργότερα, όταν εμφανίστηκε το γραμματόσημο «Penny Black», μια μικρογραφία της βασίλισσας Βικτωρίας που είχε κολλητική επίστρωση στην πίσω πλευρά της και μπορούσες εύκολα να την κολλήσεις στον φάκελο γλείφοντάς τη. Μόλις την πρώτη χρονιά της κυκλοφορίας του, το εν λόγω γραμματόσημο κολλήθηκε σε 68 εκατ. φακέλους που μοιράστηκαν στα μήκη και τα πλάτη του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλα γραμματόσημα που διεκδικούν την πρωτιά, το Penny Black ήταν αυτό που άλλαξε τη μοίρα των ταχυδρομείων, καθώς αυτό εγκαινίασε την πρακτική ότι γλείφοντας ένα χαρτί θα μπορούσες να το κολλήσεις σε ένα άλλο χαρτί. Τα αυτοκόλλητα γραμματόσημα είχαν τώρα επιστρώσεις από δεξτρίνη ή πολυβινυλική αλκοόλη. Τα χρόνια πέρασαν ωστόσο και εμείς ως ανθρωπότητα ξεμείναμε με τα ταχυδρομεία να απαιτούν από τη γλώσσα μας να κάνει όλη τη δουλειά. Παρά το γεγονός ότι στον χώρο των γραμματοσήμων το πράγμα έχει γνωρίσει εξέλιξη, καθώς τα ταχυδρομεία πολλών χωρών έχουν υιοθετήσει αυτοκόλλητα γραμματόσημα που δεν χρειάζονται γλείψιμο. Μια από τις πρώτες χώρες που μπήκαν στη νέα εποχή ήταν η Σιέρα Λεόνε, εκεί όπου η υγρασία ήταν τόσο υψηλή που τα παραδοσιακά γραμματόσημα δεν κολλούσαν! Στις ΗΠΑ τέτοια γραμματόσημα κυκλοφορούν από το 1989. Τι γίνεται όμως με τους φακέλους, γιατί παραμένουν σε πείσμα των σύγχρονων καιρών μας; Αν πρέπει να το πούμε, είναι η βιομηχανία των ταχυδρομείων που επιμένει στις κόλλες που δουλεύουν με γλείψιμο, μιας και δουλεύουν πολύ καλά με τις μηχανές που ξαποστέλνουν μαζικά τα γράμματά μας. Αυτές οι αυτόματες μηχανές εισαγωγής είναι περίπλοκες στη λειτουργία τους και πολλές μεταβλητές εμπλέκονται στην όλη διαδικασία δημιουργίας τέλειων πακέτων, όπως το κατά πόσο ζαρώνει ο φάκελος, πόσο καλά ανταποκρίνεται στην υγρασία και το πώς είναι κολλημένη φυσικά η επίστρωση στον φάκελο. Είναι αυτές οι ιδιαίτερες ανάγκες της μαζικής αποστολής που δεν θα στείλουν σύντομα στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας τους εν λόγω φακέλους, οι οποίοι θα εξακολουθούν να υπάρχουν όσο οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να στέλνουν γράμματα με το ταχυδρομείο.