Περπατώντας στο κέντρο της Αθήνας τους βλέπεις γύρω σου να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών ακόμη και στη μέση του δρόμου. Άτομα πεθαίνουν από υπερβολική δόση. Ψυχές βασανισμένες ζουν στο περιθώριο. Εξαρτημένοι άνθρωποι, βυθισμένοι στον δικό τους κόσμο και κυρίως μόνοι… χωρίς καμία ασφάλεια.
Τα συγκεκριμένα άτομα όμως έχουν πλέον τον δικό τους χώρο. Στην οδό Καποδιστρίου στον αριθμό 46 άνοιξε τις πόρτες του το STEKI 46. Πρόκειται για ένα περιβάλλον ασφαλές για τα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών και δεν είναι έτοιμα να τη διακόψουν. Είναι ο πρώτος Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης της χώρας μας. Βρίσκεται στην «καρδιά» της Αθήνας, είναι εκεί για να προστατεύσει τους εξαρτημένους από τους κινδύνους που ενέχουν οι συνθήκες στον δρόμο και διαθέτει 12 ειδικά διαμορφωμένες θέσεις εποπτευόμενης χρήσης – ενέσιμης ή εισπνεόμενης.
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), Θανάσης Θεοχάρης μιλάει στο Newsbeast και μας εξηγεί πώς λειτουργεί ο πρώτος χώρος εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών στην Αθήνα, αναλύει τις παροχές που προσφέρει στα εξαρτημένα άτομα και υπογραμμίζει γιατί η ύπαρξή του έχει ιδιαίτερη σημασία.
«O Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης “STEKI 46” του ΟΚΑΝΑ αποτελεί τον πρώτο χώρο στην Αθήνα και στην Ελλάδα, στον οποίο ενεργοί χρήστες μπορούν να κάνουν χρήση ουσιών επιτηρούμενοι, με ασφάλεια, με καθαρά σύνεργα, μειώνοντας τους κινδύνους για την υγεία τους, αλλά και τη μετάδοση νοσημάτων» επισημαίνει.
«Η θεραπευτική προσέγγιση που ακολουθείται συνίσταται στη φροντίδα υγείας, στην ατομική υγιεινή, στη σίτιση και στη διασύνδεση των ωφελούμενων με άλλες υπηρεσίες. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία μίας θεραπευτικής σχέσης με τον ωφελούμενο για την ένταξή του σε θεραπευτικό πρόγραμμα» προσθέτει.
«Η δημιουργία του Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης αποτελεί για τις παρεχόμενες υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ μία πολύ σημαντική καινοτομία. Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε ως διοίκηση, αντιληφθήκαμε την αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός ΧΕΧ, αλλά και τη συνεισφορά του στην προάσπιση της ατομικής και δημόσιας υγείας. Προσπάθειες είχαν γίνει και στο παρελθόν, αλλά δεν υπήρχε το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο.
Σήμερα, βάσει της σχετικής υπουργικής Απόφασης και αδειοδότησης, ο Οργανισμός κατάφερε για πρώτη φορά, με ρητούς όρους και σαφείς προϋποθέσεις, να λειτουργήσει Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης» σημειώνει ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ.
«Είναι ένα ασφαλές περιβάλλον για το άτομο που κάνει χρήση»
«Με τον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης, προσφέρουμε ένα ασφαλές περιβάλλον στο άτομο που κάνει χρήση και δεν είναι έτοιμο ακόμη να διακόψει από τη χρήση ουσιών, προστατεύοντάς το παράλληλα από τα μεταδιδόμενα νοσήματα, από τους κινδύνους που ενέχουν οι συνθήκες στο δρόμο, ενώ διασφαλίζεται η έγκαιρη παρέμβαση σε περιστατικά υπερδοσολογίας με τη χορήγηση ναλοξόνης, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν στον θάνατο. Περιορίζεται η βλάβη που δημιουργείται από την χρήση και την εξάρτηση» τονίζει ο Θανάσης Θεοχάρης.
Τι υπηρεσίες προσφέρει ο χώρος εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών
Ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ περιγράφει τη διαδικασία που ακολουθείται όταν ένας χρήστης ουσιών εισέλθει στο STEKI 46 εξηγώντας πως «η διεπιστημονική ομάδα του ΧΕΧ παρακινεί τους ωφελούμενους και για τη διεξαγωγή διαγνωστικών εξετάσεων για HIV/HCV».
«Ο ωφελούμενος με την είσοδο του στον ΧΕΧ προμηθεύεται υλικό ασφαλούς χρήσης (σύριγγες, επιστόμια για εισπνεόμενη χρήση κ.α.), και το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας από τα μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως ο HCV και ο HIV.
Επίσης, το άτομο κατά την έξοδό του από τον ΧΕΧ μπορεί να προμηθεύεται αντίστοιχα ΚΙΤ ασφαλούς χρήσης (σύριγγες, προφυλακτικά, επιστόμια κ.α).
Η συγκεκριμένη υπηρεσία αποδεδειγμένα εδώ και δεκαετίες συμβάλει στη μείωση των μεταδιδόμενων νοσημάτων μεταξύ των ενεργών χρηστών που αποτελούν πληθυσμό υψηλού κινδύνου λόγω συχνής ανταλλαγής υλικών χρήσης» επισημαίνει ο Θανάσης Θεοχάρης.
«Στο πλαίσιο λειτουργίας του ΧΕΧ STEKI 46 παρέχεται συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ωφελουμένων από εξειδικευμένα στελέχη και ειδικούς θεραπευτές. Ο ΧΕΧ αποτελεί υπηρεσία που συμβάλει στην είσοδο για θεραπεία των εξαρτημένων ατόμων ώστε να αντιμετωπίσουν την εξάρτησή τους» συμπληρώνει.
«Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται αρκετά χρόνια στην Ευρώπη με οφέλη τόσο για τον ίδιο τον ωφελούμενο όσο και για το κοινωνικό σύνολο»
Τονίζοντας πως η πρακτική των χώρων εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών εφαρμόζεται αρκετά χρόνια στην Ευρώπη με οφέλη τόσο για τον ίδιο τον ωφελούμενο, όσο και για το κοινωνικό σύνολο ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ αναφέρει: «Η Πολιτεία αναγνωρίζοντας τη σημασία και τη συμβολή των εν λόγω χώρων και ατομική υγεία, καθώς και τα οφέλη τους που έχουν επισημανθεί από παγκόσμιους φορείς, υποστηρίζει την πρακτική τους».
«Ευρωπαϊκοί φορείς, όπως το EMCDDA (Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας) της Ε.Ε., από την πρώτη στιγμή στάθηκαν στο πλευρό μας και υποστήριξαν τον ΟΚΑΝΑ στη δημιουργία του Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης. Μάλιστα η επίσημη επίσκεψη του Γενική Διευθυντή του EMCDDA κ. Goosdeel αποτελεί την έμπρακτη απόδειξη της αναγκαιότητας λειτουργίας και την συμβολή των ΧΕΧ στη μείωση της βλάβης. Από την πρώτη στιγμή, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας τάχθηκε υπέρ της πρακτικής αυτής και συνέβαλε στη δημιουργία του ΧΕΧ» μας λέει ο Θανάσης Θεοχάρης.
«Το ενδιαφέρον για τη λειτουργία του ΧΕΧ, αλλά και η παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού καταδεικνύει την έμπρακτη υποστήριξή του για το όλο εγχείρημα και τη σημασία που δίνει η Κυβέρνηση για τις ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου εγκαινίασε τον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης, πρόσφατα, σε μία κίνηση υψηλού συμβολισμού και ανθρωποκεντρικής προσέγγισης για τα εξαρτημένα άτομα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν» προσθέτει.
«Πλέον το διευρυμένο δίκτυο υπηρεσιών του ΟΚΑΝΑ αντιμετωπίζει με ολιστικό τρόπο το πρόβλημα της εξάρτησης συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση της βλάβης. Αυτό μας ικανοποιεί στο μέγιστο βαθμό, καθώς εκπληρώνει επιθυμίες, αλλά και πραγματικές ανάγκες του ευάλωτου πληθυσμού των εξαρτημένων συνανθρώπων μας» αναφέρει.
«Οι ΧΕΧ βασίζονται σε βέλτιστες πρακτικές και έχουν αναδειχθεί τα οφέλη τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήδη 88 Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης λειτουργούν σε 10 χώρες της Δυτικής Ευρώπης (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ελβετία).
Η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη νοτιοανατολική χώρα της Ευρώπης που ξεκινά τη λειτουργία ενός Χώρου Εποπευτόμενης Χρήσης» συμπληρώνει.
Μέχρι το τέλος του έτους όπως σημειώνει ο Θανάσης Θεοχάρης αναμένεται να λειτουργήσουν πέντε ακόμη κινητοί Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης, οι οποίοι θα λειτουργούν όλο το 24ωρο, σε συνεργασία του ΟΚΑΝΑ με τον δήμο Αθηναίων, αντιμετωπίζοντας ολιστικά την ανάγκη των ωφελούμενων στο κέντρο της Αθήνας.
«Ο ΟΚΑΝΑ προσανατολίζεται στην δημιουργία και άλλων ΧΕΧ, όπου κρίνεται απαραίτητο, εξασφαλίζοντας το δικαίωμα στην πρόσβαση για όλους τους ουσιοεξαρτημένους. Επίσης αναμένεται άμεσα ο ΟΚΑΝΑ να λειτουργήσει και ένα Κέντρο Ημέρας – Υπνωτήριο άστεγων εξαρτημένων ατόμων στο κέντρο της Αθήνας, παρέχοντας πλήρη κάλυψη των αναγκών τους και αντιμετωπίζοντας παράλληλα το πρόβλημα της αστεγίας» υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Οργανισμού.
«Είμαστε αισιόδοξοι ότι η λειτουργία ενός τέτοιου χώρου, όπως ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης, θα ευαισθητοποιήσει περισσότερο το ευρύ κοινό, απέναντι στο φαινόμενο της εξάρτησης, καθώς θα φέρει την κοινωνία πιο κοντά στο να γνωρίσει τα προβλήματα, αλλά και τις ανάγκες που καλείται να αντιμετωπίσει, καθημερινά, το άτομο που κάνει χρήση ουσιών» λέει στο Newsbeast ο Θανάσης Θεοχάρης.
Λίγα λόγια για τον ΟΚΑΝΑ και τις δράσεις του
Ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) είναι ο μεγαλύτερος φορέας παροχής υπηρεσιών στον τομέα των εν γένει εξαρτήσεων, των εξαρτητικών συμπεριφορών και του εθισμού στην Ελλάδα.
Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1995. Κύριοι πυλώνες δραστηριοποίησης του ΟΚΑΝΑ είναι η πρόληψη, η θεραπεία, η μείωση της βλάβης – άμεση πρόσβαση και η κοινωνική επανένταξη των ωφελούμενων.
Παράλληλα ο ΟΚΑΝΑ στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την αποστιγματοποίηση των ουσιοεξαρτημένων.
Σημαντικές δράσεις και παρεμβάσεις του Οργανισμού το τελευταίο διάστημα αποτελούν:
- Η διεύρυνση της χορήγησης της Ναλοξόνης από επαγγελματίες του ΟΚΑΝΑ στο πεδίο, προλαμβάνοντας θανάτους από υπερδοσολογία και σώζοντας ζωές. Μία εξαιρετικά σημαντική και ουσιαστική νομοθετική αλλαγή για την προαγωγή της φιλοσοφίας της Μείωσης της Βλάβης. Η άμεση αναγνώριση της ανάγκης για την διεύρυνση της χορήγησης της Ναλοξόνης από τον Οργανισμό οδήγησε στη θετική γνωμοδότησή του και πλέον σήμερα οι επαγγελματίες του ΟΚΑΝΑ – streetworkers, μπορούν να κάνουν χρήση της Ναλοξόνης στο πεδίο, προλαμβάνοντας 300-400 θανάτους ετησίως από υπερδοσολογία.
- Η εντατικοποίηση των δράσεων streetwork που έδειξαν αύξηση κατά 176% στη διανομή συριγγών, 32% αύξηση στα διανεμηθέντα προφυλακτικά και 86% αύξηση των επαφών με ουσιοεξαρτημένους σε σχέση με τα τελευταία 3 προηγούμενα έτη. Το 2021 είναι η χρονιά με τις περισσότερες παρεμβάσεις στο πεδίο από την ίδρυση και λειτουργία του Οργανισμού.
- Η για πρώτη φορά διανομή υγειονομικού υλικού ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης για τη μείωση της βλάβης από την χρήση κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης (shisha), που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Ήδη μέχρι σήμερα έχουν διανεμηθεί 4006 ΚΙΤ ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης με πολλαπλά επιστόμια.
- Η ενίσχυση του Δικτύου με τρεις Κινητές Μονάδες, σε Πάτρα, Τρίπολη και Ρέθυμνο για την κάλυψή δύσκολα προσβάσιμων περιοχών, διασφαλίζοντας περαιτέρω το δικαίωμα της πρόσβασης όσων κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. Στο ίδιο πλαίσιο θα λειτουργήσουν Ανοιχτά Κέντρα Ημέρας- Υπηρεσίες Βραχείας Φιλοξενίας, τα οποία θα αποτελέσουν για τους δημότες των αντίστοιχων περιοχών το σημείο αναφοράς της φροντίδας τους με ολιστικό τρόπο.
- Πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι Μονάδες Ολοκληρωμένης Θεραπείας της Εξάρτησης του ΟΚΑΝΑ – 64 το σύνολο – σε πανελλαδικό επίπεδο. Τα Θεραπευτικά Προγράμματα Υποκατάστασης, του ΟΚΑΝΑ παρέχουν ολοκληρωμένη θεραπεία σε άτομα εξαρτημένα από τα οπιοειδή, η οποία περιλαμβάνει την αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας των εξαρτημένων ατόμων αλλά και την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Αυτό που διαφοροποιεί τα Θεραπευτικά Προγράμματα Υποκατάστασης από τα υπόλοιπα θεραπευτικά προγράμματα (στεγνά), είναι η χορήγηση υποκαταστάτων οπιοειδών ουσιών, όπως η μεθαδόνη και η βουπρενορφίνη. Τα φάρμακα αυτά έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να ελέγξουν ή και να διακόψουν τη χρήση και να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας τους. Στις θεραπευτικές μονάδες υποκατάστασης, παράλληλα με τη χορήγηση του υποκατάστατου, παρέχεται και ψυχοκοινωνική υποστήριξη από τους ψυχίατρους, τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς που στελεχώνουν τις μονάδες, ενώ αντιμετωπίζονται και τα ιατρικά προβλήματα των ασθενών.
- Τέλος ο ΟΚΑΝΑ παρέχει τη δυνατότητα σε εξαρτημένα άτομα να παρακολουθήσουν και να ενταχθούν σε «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα. Τα «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα στηρίζονται στην εντατική ψυχοκοινωνική θεραπεία, χωρίς τη χρήση υποκαταστάτων και έχουν στόχο την απεξάρτηση των χρηστών από όλες τις ουσίες και την πλήρη κοινωνική επανένταξή τους. Η ένταξη και η θεραπεία στα «στεγνά» προγράμματα ενδείκνυται για όλα τα εξαρτημένα άτομα, ακόμα και για αυτά που τελικά θα αποφασίσουν να ζητήσουν βοήθεια στο πρόγραμμα υποκατάστασης.
*Τις φωτογραφίες από το STEKI 46 παραχώρησε στο Newsbeast ο ΟΚΑΝΑ
