Την περασμένη εβδομάδα, η είδηση – όπως αναμεταδιδόταν- πως ένας: «18 χρονος Πακιστανός, ντελιβεράς, χωρίς χαρτιά, χωρίς έναν άνθρωπο να τον αναζητήσει, έχασε τη ζωή του σε τροχαίο στην Καλλιθέα», σήκωσε ένα ψηφιακό κύμα λύπης το οποίο καλλιέργησε την αίσθηση, πως ούτε λίγο, ούτε πολύ, οι ευάλωτοι/μόνοι/αλλοδαποί άνθρωποι στη χώρα μας, όταν πεθάνουν… μπαίνουν σε μια μαύρη τρύπα και η μνήμη για αυτούς παύει οριστικά.
Ευτυχώς, η πραγματικότητα δεν είναι αυτή χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως είναι και ρόδινη.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο 18χρονος Πακιστανός, ήταν αιτών ασύλου στη χώρα μας και μέχρι να πάρει την απάντησή του βρισκόταν νόμιμα στην Ελλάδα. Μετά τον ακαριαίο θάνατο του από το χτύπημα που δέχθηκε από το taxi που πέρασε παράνομα ένα Stop, η σορός του οδηγήθηκε σε εφημερεύον νοσοκομείο. Την επόμενη ημέρα, η αρμόδια τροχαία ενημέρωσε την Πακιστανική πρεσβεία στην Ελλάδα. Αυτή με τη σειρά της αναζήτησε και βρήκε τους συγγενείς του 18χρονου. Οι συγγενείς εξουσιοδότησαν ένα γραφείο τελετών στην Ελλάδα για να επαναπατρίσουν τη σορό του νεαρού άνδρα. Όσο για το συμπέρασμα ότι ο 18χρονος ήταν ντελιβεράς στην πραγματικότητα είναι μια εικασία που προήλθε από το γεγονός ότι το μηχανάκι του έφερε ένα κιβώτιο μεταφοράς. Το κιβώτιο δεν είχε κάποιο διακριτικό σήμα ή λογότυπο. Παρ’ όλα αυτά, εκτός από την Πακιστανική Πρεσβεία, ενημερώθηκε και το ΣΕΠΕ για να διαπιστωθεί αν όντως ο 18χρονος δούλευε για κάποιον εργοδότη, ασφαλισμένος ή ανασφάλιστος.
Η κατάσταση ήταν πιο στενάχωρη και γεμάτη ερωτηματικά για τη Δήμητρα από την Λέσβο, η οποία έμεινε καιρό στα αζήτητα. Η Δήμητρα που έχασε επίσης της ζωή της σε τροχαίο, βρέθηκε τρεις ώρες μετά από το θανάσιμο χτύπημα που δέχθηκε από διερχόμενο αυτοκίνητο στη λεωφόρο Ποσειδώνος. Ο οδηγός την εγκατέλειψε. Τη σορό βρήκαν σε ένα παρτέρι διερχόμενοι αστυνομικοί της ομάδας Δίας. Είχε εξαφανιστεί στις 6 Απριλίου και το τροχαίο που έχασε τη ζωή της σημειώθηκε στις 9 Απριλίου. Παρ’ όλα αυτά, ο κοινωνικός συναγερμός για την αναζήτησή της ενεργοποιήθηκε 50 ολόκληρες ημέρες μετά την εξαφάνιση της, γεγονός το οποίο κατήγγειλαν οι συγγενείς της αλλά και ο διοικητής της υπηρεσίας Silver Alert, Γεράσιμος Κουρουκλής.
Αφού παρέμεινε «μετέωρη» όλο αυτό το διάστημα στο ψυγείο μιας ιατροδικαστικής υπηρεσίας, ενταφιάστηκε τελικά ως αγνώστων στοιχείων. Αυτή ήταν η κακή περίπτωση της ελλιπούς πληροφόρησης και του λανθασμένου, όπως τόνισε η οικογένεια της, συντονισμού των αρμοδίων υπηρεσιών για να ταυτοποιηθεί ένα πρόσωπο, το οποίο ήταν μάλιστα γνωστό σε πλήθος κόσμου.
Για μια δυσεύρετη θέση στο νεκροταφείο
Αν μια σορός δεν αναγνωριστεί εντός 40 ημερών, τότε αυτή «αποδεσμεύεται» από το νοσοκομείο ή την ιατροδικαστική υπηρεσία όπου έχει παραμείνει και τα έξοδα της ταφής σε ένα δημοτικό νεκροταφείο καλύπτονται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Πια, σε αντίθεση με μερικά χρόνια πριν, τα νεκροταφεία διαθέτουν χώρο για τις περιπτώσεις – νεκρών αγνώστων στοιχείων. Στην Αθήνα, οι περισσότεροι νεκροί στα «αζήτητα» καταλήγουν στο νεκροταφείο του Σχιστού. Ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι γιατί το εν λόγω, είναι ένα από τα λίγα που διατηρούν αυτή τη στιγμή σε ισορροπία το ισοζύγιο ταφών και εκταφών –οι τελευταίες, εδώ, γίνονται το πολύ στα τρία χρόνια-. Στην πραγματικότητα, η Αθήνα αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα έλλειψης θέσεων στα νεκροταφεία της. Επίσης, δεν διαθέτει ούτε ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο. Αν κάποιος μουσουλμάνος χάσει τη ζωή του στην Αθήνα κι οι οικείοι του τον έχουν αναγνωρίσει θα πρέπει να κανονίσουν η κηδεία του να συμβεί σε κάποιο από τα πολλά μουσουλμανικά νεκροταφεία της Θράκης, με δικά τους έξοδα.
Στο Σχιστό πάντως, το οποίο διαθέτει ένα τμήμα για (όλους) τους αλλόθρησκους υπάρχει αυτή τη στιγμή σχεδιασμός, όπως ενημέρωσε το Newsbeast ο πρόεδρος του νεκροταφείου, Δημοσθένης Σταματάτος, να δημιουργηθεί και ένα μουσουλμανικό τμήμα για να εξυπηρετεί αυτό τον πληθυσμό.
Ως τότε, πολλοί μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι διαμένουν για παράδειγμα σε προσφυγικά camps και σε αρκετές περιπτώσεις δεν διαθέτουν τους πόρους για να στείλουν τις σορούς των συγγενών τους στην Θράκη, προσπαθούν να συλλέξουν χρήματα, με αποτέλεσμα εντωμεταξύ οι νεκροί να «κολλάνε» στα ψυγεία νοσοκομείων και ιατροδικαστικών υπηρεσιών. Σημειώνεται πως οι μουσουλμάνοι δεν επιτρέπουν, βάση της θρησκείας τους, την εκταφή των νεκρών, κάτι που δυσκολεύει την κατάσταση.
Η διαδικασία όταν χάνει κάποιος «αγνώστων στοιχείων» τη ζωή του
Στη χώρα μας, υπάρχει κι ένα μέρος για το οποίο δεν ισχύουν οι 40 ημέρες περιθώριο που δίνει το υπουργείο Δικαιοσύνης για να ταφεί ένας άνθρωπος «αγνώστων στοιχείων» και οι νεκροί μπορεί να κάτσουν στα ψυγεία της υπηρεσίας έως και ένα χρόνο, για καλό όμως σκοπό.
Ο λόγος για τον αναπληρωτή καθηγητή ιατροδικαστικών υπηρεσιών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Παύλο Παυλίδη. O πολύπειρος ιατροδικαστής, διευθυντής του εργαστηρίου στο Πανεπιστήμιο, έχει περάσει τα τελευταία 21 χρόνια της ζωής του εξετάζοντας, ανάμεσα σε άλλες, και τις ανθρώπινες σορούς που βρίσκονται στον ποταμό Έβρο, ή σε μέρη κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Πρόκειται για ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθεια τους να μπουν στη χώρα μας άλλοτε από πνιγμό, άλλοτε από υποθερμία, άλλοτε σε ένα τροχαίο δυστύχημα.
Ο ίδιος μας εξηγεί ποια διαδικασία ακολουθείται σε περιπτώσεις όπως του 18χρονου Πακιστανού ντελιβερά, της Δήμητρας αλλά και των μεταναστών και προσφύγων που ο ίδιος έχει συνηθίσει να βλέπει όλα αυτά τα χρόνια. «Σε περίπτωση βίαιου θανάτου (π.χ δυστύχημα) διενεργείται αυτεπάγγελτα νεκροτομή. Η αστυνομία έχει ήδη πάρει φωτογραφίες του νεκρού στο σημείο εύρεσης του. Όταν φτάσουν στο σημείο, οι αστυνομικοί ψάχνουν και για κάποια πρώτα στοιχεία ταυτότητας. Στη συνέχεια, η σορός μεταφέρεται στο εργαστήριο της ιατροδικαστικής υπηρεσίας. Εκεί διενεργείται νεκροψία/νεκροτομή παρουσία της αστυνομίας. Λαμβάνονται εκ νέου φωτογραφίες, δαχτυλικά αποτυπώματα όπου αυτό είναι εφικτό και καταγράφονται και ιδιαίτερα στοιχεία».
Και ποια είναι αυτά; «Ένα τατουάζ, ένα σημάδι γέννησης, μια ελαφριά δυσπλασία σε ένα σημείο του σώματος, ο, τιδήποτε είναι μοναδικό προσωπικό στοιχείο» λέει ο κος Παυλίδης και προσθέτει: « Οι νεκροί φωτογραφίζονται και στη συνέχεια φυλάσσονται δαχτυλίδια, κλειδιά, κοσμήματα, ρούχα, παπούτσια, ρολόγια, πορτοφόλια, κάθε προσωπικό αντικείμενο. Σε όλες τις περιπτώσεις λαμβάνεται δείγμα DNA το οποίο αποστέλλεται στα Εγκληματολογικά Εργαστήρια της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών στην Αθήνα». Το DNA θα φυλαχθεί στην «τράπεζα» αυτής της υπηρεσίας και σε πολλές περιπτώσεις θα δώσει την πολύτιμη λύση.
Οι υψηλές συγκινησιακά στιγμές όταν μια οικογένεια βρίσκει τον νεκρό της
«Στο δικό μας χώρο, ο νεκρός θα φυλαχθεί στα ειδικά ψυγεία βαθιάς κατάψυξης που διαθέτουμε, από 3 μήνες μέχρι και 1 χρόνο» λέει ο κος Παυλίδης και συνεχίζει: «Είμαστε η μοναδική ιατροδικαστική υπηρεσία στην Ελλάδα που διαθέτει τέτοια ψυγεία. Σε αυτό το κρίσιμο διάστημα τροφοδοτούμε με πληροφορίες την αστυνομία και τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, ο οποίος κάνει μια σημαντική δουλειά στο κομμάτι της αναζήτησης και ταυτοποίησης προσώπων. Σε πολλές περιπτώσεις, αποδείχθηκε πως αυτή η δυνατότητα επιμήκυνσης του χρόνου έχει οδηγήσει οικογένειες στο να βρουν τους συγγενείς τους».
Στην περίπτωση που ο νεκρός δεν ταυτοποιηθεί/ αναζητηθεί, τότε η συγκεκριμένη υπηρεσία, προχωρά σε πολιτική ταφή με έξοδα του υπουργείου Υγείας. Όλοι οι αγνώστων στοιχείων θάβονται στο νεκροταφείο στην περιοχή Σιδηρώ στο δήμο Σουφλίου, στον Έβρο.
Tο «αναγνωριστικό» σημάδι για αυτούς τους νεκρούς στον τάφο τους, θα είναι ο αριθμός πρωτοκόλλου της ληξιαρχικής πράξης του θανάτου τους. Όσο για αυτούς που τελικά ταυτοποιούνται, όσοι συγγενείς τους το αντέχουν οικονομικά, σε συνεννόηση με Πρεσβεία και ένα γραφείο τελετών επαναπατρίζουν τη σορό του συγγενή τους.
Οι υπόλοιποι, έρχονται στην Ελλάδα, βρίσκουν ένα γραφείο κηδειών και θάβουν χωρίς πολλά πολλά έξοδα τον συγγενή τους. Αν είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα κάτι που πολλές φορές συμβαίνει στις περιπτώσεις που εξετάζει ο κος Παυλίδης, οι συγγενείς αναζητούν ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο. Στη Βόρεια Ελλάδα, στη Θράκη, υπάρχει ικανός αριθμός νεκροταφείων να δεχθεί αυτές τις σορούς.
Δυστυχώς, κάθε χρόνο τα περιστατικά των ανθρώπων που πεθαίνουν στην Ελλάδα στην προσπάθεια τους να περάσουν τα χερσαία ή υδάτινα μας σύνορα παραμένουν ένας θλιβερός αριθμός. Όπως λέει ο κος Παυλίδης: «Από 1/1/2021 μέχρι και σήμερα, 38 άνθρωποι που προσπάθησαν να εισέλθουν στη χώρα μας έχουν εξεταστεί στο εργαστήριο μας. Περίπου, 10 από αυτούς ήταν αγνώστων στοιχείων».
Ο κος Παυλίδης θέλει πάντως μέσα σε αυτή τη δύσκολη δουλειά που κάνει να στέκεται στις υψηλές συγκινησιακά στιγμές όπου ο νεκρός καταλήγει τελικά σπίτι του και ο κύκλος της ζωής ολοκληρώνεται ειρηνικά κι ανθρώπινα. «Θυμάμαι μια φορά, τέσσερα περίπου χρόνια μετά την ταφή ενός αγνώστου στοιχείων στο Σιδηρώ, που οι συγγενείς του κατάφεραν να βρουν τα ίχνη του. Στείλαμε τότε στην Πρεσβεία του Πακιστάν τη φωτογραφία από ένα δαχτυλίδι του και αυτοί την έστειλαν στους συγγενείς. Το αναγνώρισαν. Η εδώ πρεσβεία τους ζήτησε δείγμα DNA. Το έστειλαν και το παρέλαβε η διεύθυνση εγκληματολογικών ερευνών στην Αθήνα. Τα δύο DNA ταίριαξαν και ο νεκρός ταυτοποιήθηκε. Έγινε εκταφή στο Σιδηρώ, ήρθαν οι συγγενείς και πήραν τη σορό».
