Οι κινήσεις που άλλαξαν το χάρτη των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα

Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα είναι ένας από αυτούς που έχουν γνωρίσει ακραίες αλλαγές και μια τεράστια μετάλλαξη μέσα στην τελευταία δεκαετία. Μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ που μεσουρανούσαν σήμερα δεν υπάρχουν πια. Ατλάντικ, Μαρινόπουλος, Βερόπουλος, DIA, ακόμη και η γερμανική ALDI έχουν κατεβάσει τη «μαρκίζα» τους στην Ελλάδα, άλλες με επεισοδιακό τρόπο και άλλες πιο ομαλά. Στο παρασκήνιο όλα αυτά τα χρόνια κατέβαζαν ρολά ή άλλαζαν χέρια δεκάδες μικρές και μεσαίες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της ειδικής έκδοσης «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρκετ» σύμφωνα με τα οποία, ενώ το 2008 υπήρχαν στην ελληνική επικράτεια 96 αλυσίδες σούπερ μάρκετ, το 2016 ο αριθμός τους είχε υποχωρήσει σε 55. Με απλά λόγια έχουν «εξαφανιστεί» από τον χάρτη του λιανεμπορίου σχεδόν 41 αλυσίδες, μεγάλες και μικρές. Πλέον πρωταγωνιστούν λίγες μεγάλες αλυσίδες στην αγορά, ορισμένες μικρότερες ελληνικών συμφερόντων δίνουν μάχη να κερδίσουν μερίδια, ενώ γίνονται νέες κινήσεις στο χώρο.

Στην αρχή της κρίσης, ο κλάδος των σούπερ μάρκετ σημαδεύτηκε από την πτώση της αλυσίδας «Ατλάντικ» και την αποχώρηση της γερμανικής αλυσίδας «Aldi». Το μεγαλύτερο λουκέτο, που προκάλεσε αναστάτωση σε ολόκληρη την αγορά με την κατάρρευση ήταν αυτό της αλυσίδας Ατλάντικ. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1980 και το 1985 είχε 5 καταστήματα με τζίρο 16,7 εκατ. ευρώ ενώ το 2009 έκλεισε με τζίρο 573 εκατ. ευρώ. Διέθετε 151 καταστήματα Ατλάντικ, είχε 21 cash & Carry και 545 καταστήματα franchise. Τα προβλήματα για την γνωστή αλυσίδα ξεκίνησαν το 2010 και η αυλαία έπεσε οριστικά το καλοκαίρι του 2011. Την ίδια περίοδο, στο τέλος του 2010 αποχώρησε από την Ελλάδα και η γερμανική αλυσίδα λιανεμπορίου Aldi Hellas. Η εταιρεία δεν κατάφερε να μπει στον ανταγωνισμό στον τομέα των σούπερ μάρκετ χαμηλού κόστους και μέχρι να κλείσει και να αποχωρήσει συνεργαζόταν για την παραγωγή προϊόντων με περισσότερες από 130 βιομηχανίες στην Ελλάδα και είχε 38 καταστήματα. Μόλις δύο χρόνια νωρίτερα -το 2008 – η Aldi είχε ανακοινώσει συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα 1,5 δισ. ευρώ για την ελληνική αγορά, σε χρονικό ορίζοντα δεκαετίας, εντός της οποίας στόχος ήταν να λειτουργήσουν 400 καταστήματα ανά τη χώρα. Τελικά έμειναν στα χαρτιά τα καταστήματα της γερμανικής αλυσίδας. Η Lidl είχε καταφέρει να κερδίσει τους καταναλωτές. Από το 1999 που εγκαινιάζονται τα πρώτα καταστήματα της Lidl, αλλάζει σταδιακά το λιανεμπόριο αφού ένας εκπτωτικός παίκτης με διαφορετική φιλοσοφία κερδίζει διαρκώς μερίδιο. Το 2010 ήταν ένα έτος γενικού ξεκαθαρίσματος. Ποιος Έλληνας δεν θυμάται τα DIA… Η ισπανική αλυσίδα που έφερε πρώτη στην Ελλάδα τα εκπτωτικά σουπερ μαρκετ, απορροφήθηκε από την Carrefour Μαρινόπουλος το 2010 με 381 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα.

Όταν έγινε το deal, τα καταστήματα που λειτουργούσαν υπό το σήμα Dia ανέρχονταν σε 381 και μετατράπηκαν είτε σε σούπερ μάρκετ με την επωνυμία Carrefour-Μαρινόπουλος ή σε καταστήματα με την επωνυμία Carrefour Express. H Carrefour που πρωταγωνιστούσε στο λιανεμπόριο μαζί με τον Μαρινόπουλο και προχωρούσαν σε εξαγορές έφυγε από την ελληνική αγορά, μέσω της εξαγοράς του ποσοστού της από τον όμιλο Μαρινόπουλου στην κοινοπραξία το 2012. Οι δυο όμιλοι ήταν μαζί από το 2000. Βεβαίως πολλά χρόνια νωρίτερα από τα Carrefour οι Έλληνες γνώριζαν τα CΟΝΤΙΝΕΝΤ που τελικά εξαγοράστηκαν από την Carrefour. Σήμερα καμία από τις δύο δεν υπάρχει στην ελληνική αγορά, όπως και ο όμιλος Μαρινόπουλου που μέχρι το 2015 προχώρησε σε κούρσα εξαγορών και ανάπτυξης και τελικά υπό το βάρος της κατάρρευσης κατέληξε στον όμιλο Σκλαβενίτη. Είχε προηγηθεί η εξαγορά των εν Ελλάδι δραστηριοτήτων της «Βερόπουλος» από τη «METRO AΕΒΕ» τα My Market (συμφερόντων Παντελιάδη). Οι εξαγορές και τα λουκέτα μικρότερων αλυσίδων, περιφερειακών παικτών με 5-10 καταστήματα είναι επίσης πολλά μέσα σε αυτή τη δεκαετία. Στις περισσότρες περιπτώσεις μικρές τοπικές αλυσίδες της επαρχίας εξαγοράστηκαν από μεγαλύτερους παίκτες, ενώ ορισμένες τελικά κατέρρευσαν, καθώς δεν μπόρεσαν να αντέξουν στον ανταγωνισμό. Σήμερα η αγορά μοιράζεται στους μεγάλους κυρίως παίκτες, οι μικρότεροι φροντίζουν να ενώνουν τις δυνάμεις του, νέοι παίκτες κάνουν την εμφάνισή τους και η μάχη για ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις κρατάει καλά. Αναμφισβήτητα ο όμιλος Σκλαβενίτη έχει γιγαντωθεί από την απορρόφηση του Μαρινόπουλου και μένει να φανεί πώς θα εξελιχθεί τελικά το εγχείρημα. Πλέον ο Σκλαβενίτης, που είχε παρουσία στην Αττική βρίσκεται με ένα πανελλαδικό δίκτυο. Η οικογένεια Σκλαβενίτη, μία από τις πιο παλιές στο χώρο του λιανεμπορίου, κατάφερε να τριπλασσιάσει σχεδόν το δίκτυο της, ενσωματώνοντας επιπλέον 400 καταστήματα αλλά και να επεκτείνει την παρουσία της σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας καθώς μέχρι τώρα είχε παρουσία μόνο στην Αττική. Από την 1η Μαρτίου 2017, λοιπόν, ο όμιλος Σκλαβενίτη αποτελεί τον μεγαλύτερο λιανεμπορικό όμιλο στην Ελλάδα, έχοντας πλέον 560 καταστήματα στο δίκτυό του, συμπεριλαμβανομένων σε αυτά και 18 καταστημάτων στην Κύπρο. Οι ανταγωνιστές του όμως δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια. Η απάντηση του Μασούτη, του παίκτη που κυριάρχησε στη βόρεια Ελλάδα ήταν άμεση. Κατέβηκε στην Αθήνα μέσω της εξαγοράς της Προμηθευτικής . Μέσα σε αυτό το κλίμα το come back της Spar στην ελληνική αγορά δεν περνά απαρατήρητο. Η Spar πάντως έχει κάνει ήδη την επιστροφή της και το σχέδιο ανάπτυξης της εταιρίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ταυτόχρονα ο «παραδοσιακός» ΑΒ Βασιλόπουλος που από το 1992 ανήκει σε πολυεθνικό όμιλο συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες σουπερμάρκετ της χώρας και έχει καταφέρει να έχει παρουσία σε όλη σχεδόν την ελληνική επικράτεια. Είναι από τους μεγαλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα με 13.474 εργαζόμενους. Ισχυρή είναι και η παρουσία των My market. Η αλυσίδα αριθμεί πλέον περισσότερα από 220 σημεία σε όλη την Ελλάδα και απασχολεί περίπου 10.000 εργαζόμενους. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1976 με την επωνυμία METRO και προήλθε από το συνεταιρισμό οκτώ παντοπωλών. Το Φεβρουάριο του 2016, σε μία σημαντική στιγμή για την ιστορία της, η METRO αποκτά την αλυσίδα Βερόπουλος, που ιδρύθηκε το 1973 και οι δύο ιστορικές, ελληνικές εταιρείες ενώνονται δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λιανεμπορίου στην ελληνική αγορά. Υπολογίσιμη δύναμη σαφώς και η ελληνική επιχείρηση Γαλαξίας. Σήμερα η εταιρεία διαθέτει 137 σούπερ μάρκετ με 13 Cash&Carry και απασχολεί 3.800 υπαλλήλους. Μικρότερες και μεσαίες αλυσίδες δεν μένουν στον «πάγκο». Αντίθετα οργανώνονται για να αντέξουν στον ανταγωνισμό. Ο ΕΛΟΜΑΣ είναι ο μεγαλύτερος Ελληνικός Όμιλος Αλυσίδων Σούπερ Μάρκετ. Ξεκίνησε το 1994 . Αρχικά, 5 μεσαίες Αλυσίδες Σούπερ Μάρκετ ενώθηκαν σε μια στρατηγική συμμαχία, με κύριους στόχους τη θωράκιση και την ανάπτυξη των μελών του Ομίλου απέναντι στις μεγάλες αλυσίδες και στον επερχόμενο ξένο ανταγωνισμό. Σήμερα στον ΕΛΟΜΑΣ υπάρχουν 30 μέλη – Ελληνικές Αλυσίδες Σούπερ Μάρκετ με 635 καταστήματα. Μάλιστα το τελευταίο χρονικό διάστημα δεν περνάει απαρατήρητη η αλυσίδα Κρητικός. Το 2000 η αλυσίδα ξεπερνάει τα όρια της Αίγινας και επεκτείνεται στον Αργοσαρωνικό με 5 νέα καταστήματα. Επεκτείνεται στην Κορινθία, στην Αργολίδα αλλά και στην Εύβοια, ενώ η ανάπτυξη συνεχίστηκε στην Αττική. Στις αρχές του 2017, μπήκ στο μετοχικό κεφάλαιο της αλυσίδας «ΥΠΕΡ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ» η οποία δραστηριοποιείται στους Νομούς Καστοριάς, Κοζάνης, Φλώρινας και Γρεβενών, μέσω 40 σημείων λιανικής πώλησης και αυτό ήταν μόνο το πρώτο βήμα για την άνοδο της ΚΡΗΤΙΚΟΣ στην Βόρεια Ελλάδα. Το επενδυτικό πλάνο συνεχίστηκε τον Ιούλιο του 2017 με την απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της αλυσίδας CRM–ΑΡΙΑΔΝΗ που αριθμεί 92 συνδεδεμένα μέλη στην περιοχή της ΚΡΗΤΗΣ, μέσω συμβάσεων δικαιόχρησης (franchise), τα οποία φέρουν τα διακριτικά της σήματα. Πλέον η αλυσίδα έχει πάνω από 180 καταστήματα.