Στη δημοσιογραφία υπάρχει ένα ρητό το οποίο λέει πως «ακόμα και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα μπορούσε να γίνει μονόστηλο»! Το συγκεκριμένο ρητό μέσα από την υπερβολή του προσπαθεί να δείξει πως κάθε είδηση μπορεί να αναπαραχθεί μέσα από λίγες λέξεις χωρίς να γίνει κατάχρηση στον , ούτως ή άλλως περιορισμένο χώρο, μιας εφημερίδας.
Η αλήθεια, πάντως, είναι πως υπάρχει ένας πόλεμος στην ιστορία η περιγραφή του οποίου όντως θα μπορούσε να γίνει μονόστηλο και μέσα σε αυτό δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος υπερβολής.
Μιλάμε, άλλωστε, για έναν πόλεμο που διήρκεσε μόλις 38 λεπτά ή διαφορετικά 2.280 δευτερόλεπτα! Τόσο άντεξε η άμυνα του παλατιού της Ζανζιβάρης στην Ανατολική Αφρική απέναντι στα κανόνια του πυροβολικού της Μεγάλης Βρετανίας.
Το πολιτικό υπόβαθρο της ολιγόλεπτης πολεμικής σύρραξης
Αρχικά για όσους δεν το γνωρίζουν, να σημειωθεί πως η Ζανζιβάρη, στις ημέρες μας, είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που από το 1964 αποτελεί κομμάτι της Τανζανίας.
Τον 19ο αιώνα η χώρα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα δουλεμπορίου στην αφρικανική ήπειρο. Αυτό από μόνο του δημιουργεί διάφορες έριδες διότι όπως ήταν τότε φυσιολογικό προσέλκυε το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων.
Στην περίπτωση της Ζανζιβάρης οι χώρες που μάχονταν για το ποιος θα έχει τα πρωτεία ήταν η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία. Η «μάχη» ανάμεσα στις δυο ηγέτιδες χώρες έβγαζε συνήθως νικήτρια την Μεγάλη Βρετανία γεγονός που οφείλεται στο ότι ο λαός της Ζανζιβάρης είχε φιλοβρετανικά αισθήματα αλλά και επειδή η Βρετανία είχε μακρά περίοδο αλληλεπίδρασης με την Ζανζιβάρη και είχε αναγνωρίσει την κυριαρχία του νησιού και την μοναρχία του το 1886.
Έτσι η Μεγάλη Βρετανία είχε σχεδόν πάντα τον πρώτο λόγο στο τι γινόταν στη συγκεκριμένη χώρα. Από ένα σημείο και έπειτα, άλλωστε, η Αγγλία είχε και τον πρώτο λόγο στο ποιος θα ήταν ο άνθρωπος που θα αναλάμβανε το σουλτανάτο. Το 1890, μάλιστα, υπογράφηκε και η «Συνθήκη Χέλγκολαντ-Ζανζιβάρης» μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας στην οποία γινόταν σαφές πως η Αγγλία είχε πλέον τον πρώτο λόγο στην περιοχή.
Και όλα κυλούσαν «ομαλά» μέχρι την 25η Αυγούστου του 1896 όταν ξαφνικά φεύγει από την ζωή ο σουλτάνος Χαμάντ μπιν Θουγουαΐνι…
Ο πόλεμος των 2.280 δευτερολέπτων
Για τον θάνατο του Χαμάντ μπιν Θουγουαΐνι πολλά είχαν ακουστεί. Μέχρι και το ότι δεν πέθανε αλλά τον δολοφόνησε ο ανιψιός του Χαλίντ αλ Μπαργκάς ο οποίος εκμεταλλεύτηκε το κενό εξουσίας που προέκυψε και σχεδόν πραξικοπηματικά πήρε στα χέρια του την εξουσία.
Εδώ, όμως, ξεκινάνε και τα προβλήματα για την μικρή χώρα της ανατολικής Αφρικής. Ο νέος σουλτάνος κάθε άλλο παρά φιλοβρετανός ήταν ενώ με την κίνηση να αρπάξει την εξουσία στην ουσία καταργούσε τη «Συνθήκη Χέλγκολαντ-Ζανζιβάρης». Οι Βρετανικές αρχές προτιμούσαν τον Χαμούντ μπιν Μουχάμεντ ως διάδοχος ο οποίος ήταν πιο ευνοϊκός ως προς τα βρετανικά συμφέροντα.
Έτσι θεώρησαν casus belli την κίνηση του Χαλίντ και του έστειλαν τελεσίγραφο απαιτώντας να διατάξει τις δυνάμεις του να εγκαταλείψουν το παλάτι. Αυτός αρνήθηκε και προσπάθησε να κερδίσει χρόνο, βάζοντας στο παιχνίδι τους Αμερικανούς αλλά και μέσω διαρκών διαπραγματεύσεων. Οι Βρετανοί, ωστόσο, ήταν αποφασισμένοι να επιβάλουν τη θέλησή τους.
Πριν ακόμα λήξη το τελεσίγραφο άρχισαν τις πολεμικές προετοιμασίες. Παρέταξαν μπροστά από το λιμάνι της Ζανζιβάρης πέντε πολεμικά πλοία και άρχισαν να αποβιβάζουν πεζοναύτες στη στεριά. Αντίθετα το παλάτι υπερασπίζονταν 2.800 Ζανζιβαρινοί οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν επιστρατευτεί από τον τοπικό πληθυσμό και είχαν στη διάθεση τους μερικά πολυβόλα και λιγότερα όπλα του πυροβολικού.
Στις 08:30 ένας αγγελιοφόρος του Χαλίντ ανακοίνωσε ότι «Δεν έχουμε πρόθεση να κατεβάσουμε την σημαία μας και δεν πιστεύουμε ότι θα ανοίξετε πυρ εναντίον μας». Οι Βρετανοί απάντησαν ότι «Δεν θέλουμε να ανοίξουμε πυρ, αλλά αν δεν κάνετε ότι ζητήσαμε θα το κάνουμε σίγουρα».
Το τελεσίγραφο έληξε στις 9 το πρωί. Οι Βρετανοί αποδείχθηκαν… Άγγλοι στο ραντεβού τους και δυο λεπτά αργότερα ξεκίνησε ο βομβαρδισμός ο οποίος σχεδόν αμέσως αχρήστευσε το μεγαλύτερο μέρος του οπλισμού των αμυνόμενων.
Ανταποκριτής του Reuters που ήταν παρών στην μάχη μετέδωσε πως ο… πανικόβλητος σουλτάνος «έφυγε με την πρώτη βολή μαζί με όλους τους αξιωματούχους Άραβες αφήνοντας του σκλάβους και τους ακόλουθούς του να συνεχίσουν την μάχη»!
Την ίδια ώρα, οι Βρετανοί βύθισαν το βασιλικό κότερο και δύο μικρότερα σκάφη. Η μάχη ήταν άνιση. Περίπου 38 λεπτά μετά τον πρώτο κανονιοβολισμό η σημαία του παλατιού έπεσε… δίνοντας τη θέση της στη λευκή. Όταν τα πυρά σταμάτησαν το ρολόι έδειχνε 09:40 το πρωί. Η συντομότερη μάχη στην ιστορία είχε ολοκληρωθεί.
Ο απολογισμός μιας άνισης μάχης
Η 38λεπτη πολεμική σύρραξη κόστισε τη ζωή σε 500 Ζανζιβαρινούς (άνδρες και γυναίκες). Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν από τη φωτιά που ξέσπασε στο παλάτι.
Από την άλλη οι βρετανικές απώλειες ανέρχονταν σε ένα υπαξιωματικό του πολεμικού πλοίου Thrush ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά αλλά κατάφερε να επιζήσει.
Οι Βρετανοί δεν έχασαν καθόλου χρόνο. Αμέσως μετά τη λήξη της μάχης τοποθέτησαν στην εξουσία τον εκλεκτό τους σουλτάνο Χαμούντ μπιν Μουχάμεντ, από τον οποίον απαίτησαν και πέτυχαν να λάβουν… αποζημίωση για το κόστος του πιο πολέμου!
Ταυτόχρονα ο έκπτωτος Σουλτάνος Χαλίντ βρήκε καταφύγιο στην γερμανική πρεσβεία όπου και ζήτησε άσυλο. Οι Βρετανοί απαίτησαν την έκδοσή του κάτι το οποίο δεν έγινε. Οι Γερμανοί φυγάδευσαν τον Χαλίντ ο οποίος συνελήφθη από βρετανικές δυνάμεις το 1916 εν μέσω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, εξορίστηκε στις Σεϋχέλλες και την Αγία Ελένη πριν τελικά του επιτραπεί να επιστρέψει στην Ανατολική Αφρική, όπου πέθανε στην Μομπάσα το 1927.
