Οι «τσιγγάνοι της θάλασσας» και η ξεχωριστή ζωή τους

Εικόνες μαγικές. Τιρκουάζ νερά, απόλυτη ηρεμία, τοπίο που σε κάνει να χάνεσαι στο χρόνο και να αισθάνεσαι ότι μπορεί τελικά να υπάρχει παράδεισος στη γη. Το Βόρνεο είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί του κόσμου και το μεγαλύτερο νησί της Ασίας, το οποίο βρίσκεται βόρεια της Αυστραλίας στη θαλάσσια περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας. Και αν η θάλασσα είναι ένας τρόπος απόδρασης και ηρεμίας για όλους εμάς, για τους «τσιγγάνους της θάλασσας» είναι το σπίτι τους, η πατρίδα τους. Ας γνωρίσουμε λοιπόν του νομάδες Bajau… Ονομάστηκαν «τσιγγάνοι της θάλασσας» για έναν και προφανή λόγο. Οι Bajau είτε μένουν μέσα στις βάρκες τους είτε σε μικρές καλύβες που στηρίζονται σε πασσάλους στο νερό. Για να ζήσουν ψαρεύουν, μια δραστηριότητα που εκτός από βιοποριστική είναι και μια μεγάλη διασκέδαση κυρίως για τα μικρά μέλη της φυλής. Οι νεαροί Bajau μαθαίνουν από πολύ νωρίς να κολυμπούν και να κάνουν καταδύσεις φτάνοντας σε βάθος αρκετών μέτρων. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα νεαρά μέλη της φυλής έχουν πολύ καλή όραση κάτω από το νερό ακριβώς επειδή βρίσκονται κάθε μέρα μέσα σε αυτό. Μάλιστα πολλές φορές τα μέλη των Bajau σκόπιμα προκαλούν ρήξη στα τύμπανα των αυτιών τους όταν είναι παιδιά, προκειμένου να διευκολυνθεί η κατάδυση και το κυνήγι στη θάλασσα. Ο γάλλος φωτογράφος Ρεάν ταξίδεψε πέρσι μέχρι το Βόρνεο για να γνωρίσει από κοντά τη φυλή και τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής τους και οι φωτογραφίες του αποτυπώνουν την ομορφιά και την καθημερινότητα της μοναδικής αυτής φυλής. «Τα παιδιά είναι σαν ψάρια που ζουν στο νερό. Πολλές φορές τα βρίσκεις μόνα τους μέσα στη βάρκα. Υποδέχονται τους ξένους με πολλά χαμόγελα και χαρά. Κάποιες οικογένειες με κάλεσαν στο σπίτι τους. Τα παιδιά πήδαγαν από τις ξύλινες γέφυρες και μου ζήταγαν να τους τραβήξω φωτογραφίες, ήταν τα καλύτερα μοντέλα » είχε πει ο φωτογράφος . Κάθε οικογένεια Bajau έχει τουλάχιστον πέντε παιδιά, τα οποία γεννιούνται μέσα στις καλύβες και στις βάρκες. Τα μέλη της φυλής δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή και η έννοια του χρόνου είναι γι’ αυτούς κάτι άγνωστο. Δεν ξέρουν καν την ηλικία τους, αλλά δεν τους νοιάζει. «Δεν τους ενδιαφέρει καθόλου, ζουν μόνο για το παρόν» όπως λέει ο Ρεάν. Ζώντας σε απόλυτη αρμονία με τη φύση, τα μέλη της φυλής βγαίνουν στην ξηρά μόνο για να πουλήσουν την αλιεία τους, να θάψουν τους νεκρούς τους και να βρουν τα υλικά για να κατασκευάσουν τις βάρκες τους, που ονομάζονται lepa lepa, μέσα στις οποίες ζουν και ταξιδεύουν. Τα μέλη των Bajau δεν αναγνωρίζονται από τα γειτονικά κράτη, θεωρούνται απάτριδες. Αν αρρωστήσουν και χρειαστεί να νοσηλευτούν σε νοσοκομείο δύσκολα τους δέχονται για θεραπεία, εξαιτίας της έλλειψης αναγνωριστικών χαρτιών, ενώ υπάρχει η πιθανότητα και να συλληφθούν. Από τον μικρότερο στον μεγαλύτερο Bajau γνωρίζεις ανθρώπους γεμάτους χρώματα και χαρά. Η πλειοψηφία είναι σουνίτες μουσουλμάνοι και πιστεύουν ότι έχουν ρίζες βασιλικές εξ ου και τα ρούχα που φορούν έχουν πολύ έντονα χρώματα και είναι χειροποίητα. Ακόμα και όταν παντρεύονται οι γυναίκες της φυλής ντύνονται φανταχτερά γιατί όσο πιο έντονα τα χρώματα τόσο πιο ανώτερη θεωρείται η νύφη. Οι περισσότεροι γάμοι είναι από προξενιό, ενώ δεν λείπουν και οι γάμοι που είναι αποτέλεσμα απαγωγής! Το αψεγάδιαστο δέρμα είναι σημάδι ομορφιάς για τους Bajau γι’ αυτό και πρέπει να το προστατεύουν όσο περισσότερο μπορούν. Έτσι παρασκευάζουν το αντηλιακό που στη γλώσσα τους ονομάζουν borak, φτιαγμένο από κουρκουμά, ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια του τζίντζερ. Οι ανύπαντρες χρησιμοποιούν το αντηλιακό γιατί πιστεύουν ότι προκαλούν την προσοχή του άντρα και έτσι μπορούν να παντρευτούν ευκολότερα και οι μητέρες το θεωρούν «όπλο» για την υγεία των παιδιών τους. Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός των Bajau έχει μειωθεί. Υπολογίζεται ότι 470.000 ζουν στις Φιλιππίνες, 410.000 στην πολιτεία Sabah της Μαλαισίας και άγνωστος αριθμός αυτών στην Ινδονησία και την υπόλοιπη νοτιοανατολική Ασία. Ένα μεγάλο κομμάτι της κληρονομιάς τους φαίνεται πως έχει χαθεί καθώς η ιστορία τους δεν έχει ειπωθεί στις νέες γενιές, ενώ αρκετοί είναι που δείχνουν να υιοθετούν έναν σύγχρονο τρόπο ζωής, εγκαταλείποντας ακόμα και την κατασκευή των βαρκών lepa lepa για να χρησιμοποιούν έτοιμες. Υπάρχουν όμως οργανωμένες προσπάθειες να διασωθεί ο ιδιαίτερος τρόπος ζωής της φυλής και η κληρονομιά της από οργανώσεις όπως οι «Sabah Bajau Arts and Cultural Association» και το «Centre for Borneo Studies» που χρηματοδοτούν εκδηλώσεις που ρίχνουν φως στη ζωή των Bajau. Ας ελπίσουμε ότι τίποτα δεν χαθεί από αυτή τη μοναδική φυλή και η ζωή τους θα συνεχιστεί στο ακέραιο μέσα στο υγρό στοιχείο ώστε να μάθουν και οι επόμενες γενιές τι σημαίνει να είσαι «τσιγγάνος της θάλασσας». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend