Στη σκιά του Μαυσωλείου του Λένιν, που φυλάσσεται το βαλσαμωμένο σώμα του ηγέτη των Μπολσεβίκων, και του περίτεχνου Καθεδρικού Ναού του Αγίου Βασιλείου, στην Κόκκινη Πλατεία, καταγράφηκε πιθανότατα η πρώτη και σίγουρα η τελευταία στιγμή σύμπλευσης του Αλέξη Τσίπρα και του Παναγιώτη Λαφαζάνη στην κοινή τους πορεία στο ΣΥΡΙΖΑ. Επηρεασμένοι ίσως από την αύρα που αποπνέει η πάλαι ποτέ Σοβιετία, ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ και ο πρώην επικεφαλής της εσωκομματικής αντιπολίτευσης της Αριστερής Πλατφόρμας βρήκαν προσωρινά κοινό βηματισμό με αφορμή την αναπροσαρμογή της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Λίγους μήνες έκτοτε και μόλις μία εβδομάδα πριν τη μετωπική σύγκρουση των δύο πολιτικών ανδρών πάνω από τις κάλπες της 20ης Σεπτεμβρίου, οι χαοτικές διαφορές στην πορεία τους στα μονοπάτια της Αριστεράς, οι οποίες εδώ και καιρό ήταν καλυμμένες από την γενετική ανομοιογένεια και πολυφωνία του ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών, βρίσκονται για πρώτη φορά εκτεθειμένες στο προσκήνιο της πολιτικής αντιπαράθεσης και του δημόσιου διαλόγου και επιβεβαιώνουν ότι ο κοινός βηματισμός τους αποτέλεσε μία εκτεταμένη «παρένθεση» της Αριστεράς.
Η «αριστερή μελαγχολία» και ο «εμφύλιος»
Μολονότι ο Αλέξης Τσίπρας εδώ και καιρό έχει εκδηλώσει την «αριστερή μελαγχολία» του και έχει διαμηνύσει την πρόθεσή του να μην μετατραπεί σε «εμφύλιο της Αριστεράς» η προεκλογική περίοδος που βρίσκει τον Παναγιώτη Λαφαζάνη να έχει διασπάσει το ΣΥΡΙΖΑ, υλοποιώντας εν μέρει το σενάριο της αριστερής παρένθεσης και να διεκδικεί την ψήφο των πολιτών με τη Λαϊκή Ενότητα, οι μάχες και τα συντροφικά μαχαιρώματα του παρελθόντος παραπέμπουν περισσότερο σε μία επί σειρά ετών υφέρπουσα ψυχροπολεμική σύγκρουση που αναζητούσε διακαώς βαλβίδα αποσυμπίεσης και απλά την βρήκε στην επώδυνη συμφωνία της 12ης Ιουλίου. Επικριτές του Παναγιώτη Λαφαζάνη από τους κύκλους της Αριστεράς κάνουν λόγο για την ιστορική και καλά προμελετημένη ρελάνς του πάλαι ποτέ «ψυχοπαιδιού» του Χαρίλαου Φλωράκη για να ικανοποιήσει τις αρχηγικές του βλέψεις. Την ίδια ώρα συνοδοιπόροι του επί δεκαετίες υπογραμμίζουν ότι ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ποτέ δεν είχε αρχηγικές βλέψεις και πάντα με το low profile που τον χαρακτηρίζει επεδίωκε να είναι ο άνθρωπος του κομματικού μηχανισμού πίσω από την κουρτίνα. Η κοινή ιδεολογική αφετηρία – σε διαφορετικούς χρόνους – του Αλέξη Τσίπρα και του Παναγιώτη Λαφαζάνη από τα στέκια της ΚΝΕ δεν κατέστη ποτέ δυνατό να υπερκεράσει τις παράλληλες διαδρομές των δύο πολιτικών ανδρών που τη μοναδική φορά που συναντήθηκαν οδήγησαν σε πολιτική έκρηξη στην καρδιά της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Ο «άγιος» που πρόδωσε τον Χαρίλαο Φλωράκη
Οι ατελείωτες ώρες στους διαδρόμους του Περισσού, το άοκνο πνεύμα του και η συνεχής προσπάθειά του να συνδράμει στην ευρεία κοινωνία των μηνυμάτων του ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη, χάρισαν απλόχερα από τον ηγέτη του ΚΚΕ στον Παναγιώτη Λαφαζάνη το παρατσούκλι «άγιος». Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ήταν αυτός που μαζί με τον Αλέκο Αλαβάνο και τον Μίμη Ανδρουλάκη αποτελούσαν την τριανδρία του γραφείου Τύπου του ΚΚΕ πριν τη διάσπαση του 1991. Οι δύο από τους τρεις πλέον, χρόνια μετά την αποχώρηση του Αλέκου Αλαβάνου από την ηγεσία του Συνασπισμού, συναντώνται εκ νέου με την συστράτευση για τις επικείμενες εκλογές με συγκολλητική ουσία την συναντίληψη για την επιστροφή της χώρας στο εθνικό νόμισμα και το μένος κατά του «ρεφορμιστή» Αλέξη Τσίπρα και της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ. Πέραν της εργασίας του ωστόσο στο γραφείο Τύπου του ΚΚΕ ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ήταν ο άνθρωπος που χαλυβδωμένος από τον αντιδικτατορικό αγώνα και τη Νομική του 1973 έγραφε τους λόγους του Χαρίλαου Φλωράκη. «Μανούλα μου εσύ θα φέρεις και το κρεβάτι σου εδώ για να κοιμάσαι» είχε πει χαρακτηριστικά ο «καπετάν Γιώτης» στον νεαρό Λαφαζάνη που χωρίς ενδοιασμούς και κούραση «χτυπούσε» 18ωρα στους διαδρόμους του Περισσού. Ενδεικτικά είναι τα όσα αναφέρει ο τότε επίσης σύντροφός τους, Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος στο βιβλίο του Λευτέρη Παπαδόπουλου «Το βρώμικο 89: «Ο Φλωράκης, δεν εμπιστευόταν τον Ανδρουλάκη. Αγαπούσε, όμως, πάρα πολύ, και δικαίως, τον Λαφαζάνη. Και πώς να μην τον αγαπάει: Ο Λαφαζάνης, κάθε μέρα, στην περίοδο των «τριήμερων» (των διερευνητικών εντολών του Ιουνίου 1989 για το σχηματισμό κυβέρνησης), του ετοίμαζε οχτακόσιες απαντήσεις, για ισάριθμες υποτιθέμενες ερωτήσεις. Ο Λαφαζάνης έκανε τον Χαρίλαο πολιτικό ή τον βοήθησε, να γίνει γρήγορα πολιτικός. Γι’ αυτό και ο Χαρίλαος τον αποκαλούσε «άγιο» και του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη. Ο Λαφαζάνης, όμως, λατρεύει τον Ανδρουλάκη. Έτσι, ό,τι ήθελε να περάσει ο Μίμης στον Χαρίλαο, το έλεγε στον Λαφαζάνη. Κι αυτός, το ‘κανε δική του σκέψη και το περνούσε στον Φλωράκη». Όταν έφτασε ωστόσο η στιγμή της ρήξης στο ΚΚΕ, ο Ανδρουλάκης πείθει τον Παναγιώτη Λαφαζάνη να τον ακολουθήσει στο ΚΚΕ Εσωτερικού, αμφισβητώντας ανοιχτά την ηγεσία του Χαρίλαου Φλωράκη και τασσόμενος στο πλευρό του άσπονδου ιδεολογικού εχθρού του, «ανανεωτικού», Γρηγόρη Φαράκου. Ο «καπετάν Γιώτης» ποτέ δεν μπόρεσε να συγχωρέσει την «προδοσία» του πλέον έμπιστου ανθρώπου του στο κόμμα. Οι σχέσεις του Παναγιώτη Λαφαζάνη ωστόσο με πολλά από τα στελέχη των ανανεωτικών και δη με τους «Ρηγάδες» δεν μπόρεσαν ποτέ να χαρακτηριστούν καλές. Μέλη της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, τα οποία μέχρι και σήμερα βρίσκονται στις παρυφές της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, χαρακτήριζαν τον Λαφαζάνη «σκληρό κομματικό» και ενίοτε «σταλινικό», εκτιμώντας ότι ποτέ δεν μπόρεσε να ενστερνιστεί τις αρχές της ανανεωτικής Αριστεράς, παραμένοντας προσκολλημένος στην ιδεολογική αφετηρία του Περισσού. Ως εκ τούτου, για την ηγεσία του νέου κόμματος ο Λαφαζάνης ποτέ δεν κατάφερε να βγάλει τη «ρετσινιά» του «αναθεωρητή» που ατένιζε με νοσταλγία το παρελθόν του ΚΚΕ, την ώρα που οι ίδιοι ονειρεύονταν μία μεγάλη ευρωπαϊκή Αριστερά λοξοκοιτώντας μέχρι τις παρυφές της Σοσιαλδημοκρατίας.
Η «μαχαιριά» Αλαβάνου με τον «αμούστακο» Τσίπρα
Οι ατελείωτες ώρες και τα ξενύχτια στο γραφείο Τύπου του ΚΚΕ κατέστησαν τους Αλέκο Αλαβάνο και Παναγιώτη Λαφαζάνη τους ισχυρούς άνδρες του Συνασπισμού. Ο νυν επικεφαλής του Σχεδίου Β, τότε πρόεδρος του ΣΥΝ, γνώριζε ότι δίπλα του είχε τον επικεφαλής της αριστερής φράξιας που ήλεγχε μεγάλο μέρος του κόμματος. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, όταν ο Αλέκος Αλαβάνος σκεφτόταν την αποχώρησή του από την ηγεσία του κόμματος φάνταζε το μεγάλο φαβορί για νέος τιμονιέρης του Συνασπισμού. Ο νυν επικεφαλής της Λαϊκής Ενότητας, αν και έδειξε να εμπιστεύεται την επιλογή του Αλαβάνου σε ένα πρόσωπο προερχόμενο από την «ορθή» κοιτίδα της Αριστεράς, το ΚΚΕ και όχι από την ρεφορμιστική Αριστερά, ποτέ δεν κατάφερε να συμβιβαστεί με την ξαφνική απόφαση του Αλέκου Αλαβάνου να δώσει το «δαχτυλίδι» στον νεαρό Τσίπρα με το εκρηκτικό ταπεραμέντο και την ακαλλιέργητη τότε ηγετική φυσιογνωμία. Αυτό φάνηκε από την αλλαγή στάσης του Παναγιώτη Λαφαζάνη αμέσως μετά την εκλογή του ως βουλευτή Πειραιά. Η αναρρίχηση του Αλέξη Τσίπρα από το τιμόνι του ΣΥΝ μέχρι την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που σήμανε την απομάκρυνση του Αλέκου Αλαβάνου από το κόμμα, χτύπησε συναγερμό στο μυαλό του Παναγιώτη Λαφαζάνη που γνώριζε πλέον ότι η πορεία των δύο δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί επ’ αόριστον χωρίς σύγκρουση. Οι αλλεπάλληλες προσπάθειες του τελευταίου να μεταπείσει τον αποχωρήσαντα Αλαβάνο να επιστρέψει στο κόμμα έπεσαν στο κενό, καθώς μέσα στο διάστημα των δύο ετών που είχαν παρέλθει, ο Αλέξης Τσίπρας είχε καταφέρει να στήσει έναν ισχυρό προσωπικό μηχανισμό στο κόμμα.
Οι κλιμακούμενες συγκρούσεις
Η διαφορά των δύο πολιτικών ήταν εμφανής καθ’ όλη την κοινή τους πορεία στο ΣΥΡΙΖΑ, με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη να υπογραμμίζει εμφατικά μέσα από τις κινήσεις του στα κομματικά όργανα την καθολική διαφοροποίησή του από την ηγεσία του κόμματος και τον Αλέξη Τσίπρα. Ο Λαφαζάνης πάντα κατέθετε δικές του προτάσεις, υπέγραφε διαφορετικά κείμενα και προωθούσε δικούς του υποψηφίους στα κομματικά όργανα, καθιστώντας διακριτές τις μεγάλες πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές της Αριστερής Πλατφόρμας με την ηγεσία. Το ιστορικό άρθρο του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Εποχή για την ανάγκη ωρίμανσης του ΣΥΡΙΖΑ και ανοίγματος του κόμματος, πρωτοβουλία η οποία εν συνεχεία χαρακτηρίστηκε ως «αντιστοίχιση του κομματικού με τον κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ» αποτέλεσε την αρχή του τέλους στις σχέσεις Τσίπρα – Λαφαζάνη. Η συνέχεια στις σχέσεις των δύο πολιτικών ουσιαστικά άρχισε να μεταφέρει τον ακήρυχτο ψυχρό πόλεμο στις τάξεις της Αριστεράς στα χαρακώματα. Τα δύο στρατόπεδα αντάλλασσαν «πυρά» και σκληρές σπόντες μέσα από φίλια Μέσα και δηλώσεις «στρατηγών» τους, ενώ αμφότεροι Τσίπρας και Λαφαζάνης την ίδια ώρα επιχειρούσαν να κρατήσουν τυπικά αποστάσεις από την διογκούμενη ένταση. Η «προεδρική» εφημερίδα Εποχή και η «iskra» της Αριστερής Πλατφόρμας διασταύρωσαν τα ξίφη τους ουκ ολίγες φορές με κορυφαία την κόντρα για το «στιλ μπολσεβίκ» και την iskra. Συγκεκριμένα, η Τζίνα Πολίτη ανέφερε στο άρθρο της ότι «η Αριστερή Πλατφόρμα είχε το θράσος να ονομάσει το Μέσο επικοινωνίας της Ισκρα και σίγουρα τα κόκαλά του Λένιν θα τρίζουν από το σύνδρομο “επαναστατικής μεγαλομανίας” που έχει καταλάβει τα κομματικά εκείνα στελέχη τα οποία πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του βίου του στρογγυλοκαθισμένα στα γραφεία της Κουμουνδούρου, στα βουλευτικά έδρανα και τώρα σε υπουργικούς θώκους». Η σκληρή απάντηση ήρθε από την Ίσκρα (Σπίθα στα ρώσικα), κάνοντας λόγο για «λιβελογράφημα» από την Εποχή, μετατρέποντας το «αντάρτικο» σε ανοιχτό πόλεμο. Η προοπτική κυβερνησιμότητας και εν συνεχεία η διακυβέρνηση συνόψισε ολόκληρο το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ Τσίπρα και Λαφαζάνη στο δίπολο «ευρώ ή δραχμή». Η πλευρά του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ ακολουθώντας μία πιο ρεαλιστική πολιτική γραμμή ανοίγματος στην Κεντροαριστερά, τασσόταν όλο και πιο ανοιχτά υπέρ της παραμονής στην ευρωζώνη, μετατρέποντας το «καμία θυσία για το ευρώ» σε «πάση θυσία παραμονή στην Ευρωζώνη», την ώρα που η Αριστερή Πλατφόρμα σήκωνε όλο και περισσότερο κυρίως μέσω στελεχών της την παντιέρα του εθνικού νομίσματος για την απεμπλοκή από τα μνημόνια. Μετά την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε πρώτη δύναμη στις 25 Ιανουαρίου, ο Αλέξης Τσίπρας στο πλαίσιο της ενότητας του κόμματος και για να μη διασαλευθούν οι λεπτές εσωκομματικές ισορροπίες των συνιστωσών, δίνει σημαντικά χαρτοφυλάκια στον Παναγιώτη Λαφαζάνη και τους «λοχαγούς» του, ενώ κομβικές θέσεις στον οριζόντιο άξονα του κομματικού μηχανισμού και των κομματικών οργάνων αφήνονται στον έλεγχο στελεχών που πρόσκεινται στην Αριστερή Πλατφόρμα. Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο και τα αδιέξοδα των διαπραγματεύσεων, οι συνεχείς κλειστές συσκέψεις των στελεχών της Αριστερής Πλατφόρμας και οι συντεταγμένες κινήσεις τους από την πρώτη ημέρα διακυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, οι οποίες καλύπτονταν από ένα πέπλο μυστικοπάθειας, ενισχύουν τις υποψίες στο Μέγαρο Μαξίμου ότι ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ετοιμάζει ένα νέο deja vu της αντιμετώπισης που έτυχε ο Χαρίλαος Φλωράκης με πρόσχημα τη διαφαινόμενη επώδυνη συμφωνία με τους διεθνείς πιστωτές της χώρας. Η συνομολόγηση της τρίτης δανειακής σύμβασης τον Αύγουστο για τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας αποτέλεσε το δαυλό στην πυριτιδαποθήκη της Κουμουνδούρου. Πλέον, Αλέξης Τσίπρας και Παναγιώτης Λαφαζάνης διεκδικούν την ψήφο των πολιτών με μία αντιδιαμετρικά αντίθετη πολιτική ατζέντα, η οποία τείνει να επιβεβαιώσει πόσο βολικά νοιώθει στον πυρήνα της Αριστεράς το «ηλεκτρόνιο» της διάσπασης. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend