«Βαθιά και παρατεταμένη ύφεση της οικονομίας, λουκέτο σε χιλιάδες επιχειρήσεις, εκρηκτική άνοδος της ανεργίας, δραματική αύξηση του δημόσιου χρέους, διεκδικήσεις, διαπραγματεύσεις, κούρεμα» είναι μόνο μερικές από τις συνιστώσες που μετατρέπουν την κάθε μας μέρα σε «μη βιώσιμη»… Στην πολύβουη καθημερινότητα που επιχειρεί ο καθένας από εμάς, η ανθρώπινη συμπεριφορά, αποτέλεσμα των παραπάνω συνιστωσών, καταγράφεται εγκλωβισμένη, απομονωμένη, κάποιες φορές και στείρα αποτρέποντας μας από το πολυπόθητο «carpe diem».
Ρεπορτάζ: Νίκη Παπάζογλου
Σύμφωνα με τον αρχαίο μας φιλόσοφο Πλάτωνα, η ανθρώπινη συμπεριφορά πήγαζε από τρεις κύριες πηγές: επιθυμία, συναίσθημα και γνώση. Στην τροφοδότηση και ενεργοποίηση αυτών των τριών στοχεύει και η ομάδα της αρχαιολόγου Έφης Τριήρη, και του προπονητή Άρη Κόμη, η οποία, συχνά-πυκνά, μας ξεναγεί και μας ξανασυστήνει δωρεάν, τα ξεχασμένα αρχαία Μονοπάτια της πόλης μας.
«Εμβάθυνση, ενδοσκόπηση και αναζήτηση, είναι οι τρεις λέξεις-κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη διάσταση που θέλουμε να δώσουμε στη ομάδα μας, Αρχαία Μονοπάτια» αναφέρει η κ.Τριήρη κατά την επίσκεψή μας σε αυτή την εναλλακτική ξενάγηση εντός Αττικής. Όπως συμπληρώνει άλλωστε, «η αρχαιολογία δεν είναι μονάχα ένας διακαής πόθος για εξερεύνηση των κοιτίδων του πολιτισμού. Είναι μια κατάδυση στον πυθμένα της προσωπικότητας, μια επιχείρηση αναγνώρισης της ταυτότητας, μια εκστρατεία προς τις ρίζες και την απαρχή των ερωτημάτων».
Το σημείο εκκίνησης του δικού μας μονοπατιού, ήταν η γωνία Βουλιαγμένης και Γ. Παπανδρέου, πίσω από την εκκλησία της Αγ. Φωτεινής. Εκεί υπάρχει ένα σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο που λίγοι ίσως γνωρίζουν.
Στη σπηλιά του θεού Πάνα, η κ. Τριήρη μας ενημερώνει πως «τα διασωθέντα μνημεία που μαρτυρούν την ύπαρξη του Πάνα στη χώρα μας, δεν είναι πολλά. Άλλωστε η ίδια η θεότητα είναι αρκετά παρεξηγημένη, κυρίως λόγω της φιλήδονης συμπεριφοράς της. Κι όμως στην πραγματικότητα σχετίζεται με την αγάπη για έκφραση, την αγάπη για ζωή αλλά και με τη ζωοποιό ουσία, το σπέρμα δηλαδή, που όλα τα όντα στη φύση πρέπει να έχουν. Ο Πάνας είναι άλλωστε η προσωποποίηση του πνευματικού στοιχείου που νοιώθει έρωτα για την καλλιέργεια της ψυχής του, για την εσωτερική αναζήτηση που πραγματώνεται μέσω της αρετής και της σεμνότητας, τις οποίες συμβολίζει η Άρτεμις(ακόμη μία θεότητα που λατρευόταν άλλοτε στην περιοχή). Για τους λόγους αυτούς εκπροσωπεί κάθε δημιουργική δραστηριότητα μέσα στη φύση που πραγματοποιείται μέσω της αρμονίας, δηλαδή της μουσικής, αφού ο θεός Πάνας είναι εκείνος που συνδέεται με την σύριγγα, δηλαδή με τον αυλό».
Εκείνο το πρωινό Κυριακής που γνωρίσαμε τη δράση της ομάδας, μετά την σπηλιά του Πάνα κατευθυνθήκαμε προς το τελευταίο ακάλυπτο τμήμα του ιερού ποταμού της αρχαιότητας, εκείνο για το οποίο εν έτει 1930 επί Μεταξά, ανακοινώθηκε με στόμφο «Θάπτομεν τον Ιλισό». Καθώς προχωρούσαμε στη μια από τις ελάχιστες σταγόνες οξυγόνου της πυκνοκατοικημένης τσιμεντούπολης, μάθαμε τις λεπτομέρειες της «ζωής» του άλλοτε διάσημου ποταμού. «Τα αρχαία χρόνια, ο ποταμός Ιλισός παριστανόταν ως άνθρωπος με κάποια χαρακτηριστικά στο κεφάλι, π.χ. κέρατα, ή ως τράγος, με ανθρώπινο πρόσωπο. Η περιοχή έχει συνδυαστεί με άπειρους μύθους αλλά και με το διάλογο του Σωκράτη με το μαθητή του Φαίδρο, κατά τον οποίο ανέλυαν τον πλατωνικό έρωτα, παρομοιάζοντάς τον με την αγάπη για την αλήθεια, τη γνώση και την ομορφιά.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι στον Ιλισό, στα τέλη Φεβρουαρίου, πραγματοποιούνταν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια, η προετοιμασία δηλαδή για τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια. Κατά την διάρκειά της, οι συμμετέχοντες έβγαζαν τα ρούχα τους και βουτούσαν στα παγωμένα νερά του ποταμού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, πραγματοποιούσαν ένα είδος εξαγνισμού μέσω του νερού, για να ακολουθήσει στην Ελευσίνα η κάθαρση μέσω της φωτιάς. Όταν έβγαιναν, έστρωναν κατάχαμα προβιές ζώων με σκοπό να αποβληθεί κάθε αρνητική ενέργεια μέσω της ιδιότητας του μαλλιού να έλκει τον ηλεκτρισμό. Εν συνεχεία περνούσαν την νύχτα τους σε σκηνές που έστηναν οι ίδιοι στις όχθες του ποταμού, υπό την μουσική υπόκρουση του αυλού που έπαιζε καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Στην υποβλητική αυτή ατμόσφαιρα της νυχτερινής μυσταγωγίας συχνά ήταν και τα μυητικά οράματα που έβλεπαν. Την τελευταία μέρα, οι αθλητικοί αγώνες που λάμβαναν χώρα στο Παναθηναϊκό πάρκο ολοκλήρωναν την διαδικασία της προετοιμασίας».
Σύμφωνα με τους ιδρυτές της ομάδας και τους εμπνευστές των δράσεων πέρα από τις αρχαιολογικές και ιστορικές πληροφορίες, τη μυθολογία και τη φιλοσοφία, τα «Αρχαία Μονοπάτια» έχουν ως στόχο να συνδέσουν το παρελθόν με το παρόν και να δώσουν ένα κίνητρο στον επισκέπτη να ενεργοποιήσει ή να αναζητήσει εσωτερικές ατραπούς για να βελτιώσει το παρόν και το μέλλον. «Μέσα από τα Αρχαία Μονοπάτια στοχεύουμε στο να θέσει σε λειτουργία καθένας από εμάς μηχανισμούς αυτοβελτίωσης και αυτογνωσίας».
Άλλωστε στην εποχή της ευρυζωνικότητας, όπως μας διευκρινίζουν, η στεγνή παράθεση ιστορικών στοιχείων είναι ανώφελη – με μια απλή αναζήτηση μπορείς να πληροφορηθείς τα πάντα. Αυτός είναι ο λόγος που κι οι ίδιοι δεν στοχεύουν σε μια αφηρημένη συσσώρευση γνώσεων όπως συνηθίζεται σε μια κλασσική ξενάγηση σε αρχαιολογικούς χώρους.
«Η ομάδα μας επιδιώκει τη διαφορετική θέαση ενός τόπου, που μπορεί να εμψυχώσει, να καθοδηγήσει, να προβληματίσει, έτσι ώστε ο επισκέπτης να φύγει με ερωτήματα για τη ζωή και τις πεποιθήσεις που έχει “χτίσει”. Απώτερος στόχος είναι να γίνουμε οδηγός για ένα νέο τρόπο ζωής που θα επηρεάσει τον πολίτη της σημερινής κοινωνίας και θα τον κάνει να σκεφθεί ότι οι αξίες, ο τρόπος ζωής και η οργάνωση της κοινωνίας του, θα πρέπει να ορίζονται από τον ίδιο. Θέλουμε να γίνουμε κάτι που να παρεμβαίνει, να αποτρέπει και να καθορίζει μία στάση ζωής.
Στον κλειστό πυρήνα που όλοι έχουμε συνηθίσει να ζούμε, μέσα από τις ξεναγήσεις αυτές μπορούμε να αποδείξουμε πως ο πολιτισμός εξελίσσεται και εμπνέει, μας εκπαιδεύει στην ομορφιά και συνεπώς μας καλεί να βιώσουμε ό,τι μας άφησε… τη δημοκρατία, τα ιδανικά της ελευθερίας και της ισότητας, την κοινωνία των πολιτών, την πολιτική, την ηθική» αναφέρουν οι εμπνευστές της ομάδας.
Οι ίδιοι χαρακτηρίζουν την ομάδα τους εναλλακτική ομάδα δράσης με χαρακτήρα κοινωνικό, εφόσον κατά την διάρκεια των ξεναγήσεων δίνουν έμφαση και στην άθληση. Εμείς στο τέλος της ξενάγησης παρακολουθήσαμε ένα ολιγόλεπτο μάθημα τοξοβολίας.
«Ο νους και το σώμα πρέπει να συμπορεύονται, όπως ακριβώς πρέσβευαν και οι αρχαίοι Έλληνες. Όταν κάποιος νοιώθει καλά με το σώμα του, είναι περισσότερο απελευθερωμένος να συντονίσει το μυαλό του και να σκεφθεί. Βασικό μας άθλημα η τοξοβολία, κατά καιρούς βέβαια έχουμε ασχοληθεί και με διάφορα άλλα, τα οποία έχουμε τη δυνατότητα να τα αυξήσουμε και να τα προσαρμόσουμε» συμπληρώνει ο προπονητής της ομάδας, Άρης Κόμης.
Τα Αρχαία Μονοπάτια άθλησης και γνώσης που μέχρι στιγμής έχει διασχίσει η ομάδα είναι αυτό του Ιλισού με θεματική ενότητα «Ταξίδι στον Ιλισό», εκείνο του Λόφου των Μουσών και Πνυκός, με θέμα «Αθηναϊκή Δημοκρατία ή Ιμπεριαλισμός» για την Αθήνα του Περικλή, την Αθηναϊκή Συμμαχία και τις σχέσεις της Αθήνας με τους συμμάχους της, της Βραυρώνας καθώς και της ακρόπολης του Α. Ανδρέα στη Σίφνο. Εκτός από τους πολίτες, έχουν ξεναγήσει μέχρι και ένα σχολείο Βέλγων κατά την επίσκεψή του στη χώρα μας, βαδίζοντας με τους ξένους μαθητές στα μονοπάτια της Αρχαίας μας Αγοράς.
«Στόχος μας είναι να εμπλουτίζουμε συνεχώς το πρόγραμμά μας με διαφορετικές αποδράσεις και φιλοσοφικές συζητήσεις καθώς και διαφορετικά αθλήματα».
Στο τέλος της ξενάγησης, αν και δεν είχαμε επιτύχει να στείλουμε το βέλος στο κέντρο του στόχου, είχαμε κατακτήσει έναν πολύ μεγαλύτερο. Πληροφορίες, αναζωογόνηση και δημιουργικό συναίσθημα ήταν εκεί για να μας θυμίζουν μέχρι το βράδυ πως εκείνη η Κυριακή ήταν διαφορετική από τις προηγούμενες, πιο γεμάτη, πιο ελπιδοφόρα, πιο ζωογόνα. Κι όλα αυτά χωρίς να μας κοστίσουν παρά μόνο κάποιες ώρες από τον χρόνο μας.
