«Στα επόμενα 50 χρόνια, δεν θα βρείτε ούτε έναν ισραηλινό ηγέτη που θα σας προτείνει αυτό που σας προτείνω εγώ τώρα. Υπογράψτε το! Υπογράψτε το και ας αλλάξουμε την ιστορία!»
Ήταν το 2008. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Εχούντ Ολμέρτ, παρακαλούσε τον παλαιστίνιο ηγέτη να αποδεχτεί μια συμφωνία που πίστευε ότι θα μπορούσε να φέρει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Ήταν μια λύση μεταξύ δύο κρατών – μια προοπτική που σήμερα μοιάζει αδύνατη, όπως σχολιάζει το βρετανικό BBC.
Εάν εφαρμοζόταν, θα δημιουργούσε ένα παλαιστινιακό κράτος σε ένα τμήμα μεγαλύτερο από το 94% της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Ο χάρτης που είχε καταρτίσει ο Ολμέρτ έχει πλέον μια σχεδόν μυθική υπόσταση. Διάφορες ερμηνείες έχουν εμφανιστεί με την πάροδο των ετών, αλλά ο ίδιος δεν τον αποκάλυψε ποτέ στα μέσα ενημέρωσης. Μέχρι τώρα.
Στο «Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι: Ο δρόμος προς την 7η Οκτωβρίου», την τελευταία σειρά ντοκιμαντέρ της Νόρμα Πέρσι που είναι διαθέσιμη στο iPlayer από τη Δευτέρα, ο Ολμέρτ αποκαλύπτει τον χάρτη που λέει ότι έδειξε στον Μαχμούντ Αμπάς σε μια συνάντηση στην Ιερουσαλήμ στις 16 Σεπτεμβρίου 2008.
«Είναι η πρώτη φορά που εκθέτω αυτόν τον χάρτη στα μέσα ενημέρωσης», λέει στους κινηματογραφιστές.
Δείχνει, λεπτομερώς, την περιοχή που ο Ολμέρτ πρότεινε να προσαρτηθεί στο Ισραήλ – το 4,9% της Δυτικής Όχθης. Αυτό θα περιλάμβανε μεγάλα εβραϊκά οικιστικά συγκροτήματα – όπως ακριβώς και προηγούμενες προτάσεις που χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Σε αντάλλαγμα, είπε ότι το Ισραήλ θα παραχωρούσε ίση ποσότητα ισραηλινού εδάφους, κατά μήκος των άκρων της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας. Τα δύο παλαιστινιακά εδάφη θα συνδέονταν μέσω σήραγγας ή αυτοκινητόδρομου – και πάλι κάτι που είχε συζητηθεί και στο παρελθόν.
Ο Ολμέρτ θυμάται την απάντηση του παλαιστίνιου ηγέτη. «Είπε: “Πρωθυπουργέ, αυτό είναι πολύ σοβαρό. Είναι πολύ, πολύ, πολύ σοβαρό”».
Κρίσιμο είναι επίσης ότι το σχέδιο του Ολμέρτ περιλάμβανε μια προτεινόμενη λύση στο ακανθώδες ζήτημα της Ιερουσαλήμ. Κάθε πλευρά θα μπορούσε να διεκδικήσει τμήματα της πόλης ως πρωτεύουσά της, ενώ η διοίκηση της «ιερής λεκάνης» -συμπεριλαμβανομένης της Παλαιάς Πόλης, με τους θρησκευτικούς χώρους της, και των παρακείμενων περιοχών- θα ανατίθετο σε μια επιτροπή διαχειριστών που θα αποτελούνταν από το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και τις ΗΠΑ.
Οι επιπτώσεις του χάρτη, για τους εβραϊκούς οικισμούς, θα ήταν κολοσσιαίες. Αν το σχέδιο είχε εφαρμοστεί, δεκάδες κοινότητες, διάσπαρτες σε όλη τη Δυτική Όχθη και την κοιλάδα του Ιορδάνη, θα είχαν εκκενωθεί.
Στο τέλος της συνάντησής τους, ο Ολμέρτ αρνήθηκε να παραδώσει αντίγραφο του χάρτη στον Μαχμούντ Αμπάς, εκτός αν ο παλαιστίνιος ηγέτης το υπέγραφε. Ο Αμπάς αρνήθηκε, λέγοντας ότι έπρεπε να δείξει στους εμπειρογνώμονές του τον χάρτη, για να βεβαιωθεί ότι κατάλαβαν ακριβώς τι τους προσφερόταν. Ο Ολμέρτ λέει ότι οι δύο τους συμφώνησαν σε μια συνάντηση των εμπειρογνωμόνων του χάρτη την επόμενη ημέρα.
«Χωρίσαμε, ξέρετε, σαν να είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε ένα ιστορικό βήμα προς τα εμπρός», λέει ο Ολμέρτ.
Η συνάντηση δεν έγινε ποτέ.
Οι Παλαιστίνιοι πίστευαν ότι το σχέδιο ήταν «νεκρό». Ο Ολμέρτ, μπλεγμένος σε ένα άσχετο σκάνδαλο διαφθοράς, είχε ήδη ανακοινώσει ότι σχεδίαζε να παραιτηθεί. Η κατάσταση στη Γάζα περιέπλεκε επίσης τα πράγματα.
Αλλά ο Ολμέρτ λέει ότι θα ήταν «πολύ έξυπνο» για τον Αμπάς να υπογράψει τη συμφωνία. Στη συνέχεια, αν ένας μελλοντικός ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθούσε να την ακυρώσει, «θα μπορούσε να πει στον κόσμο ότι για την αποτυχία έφταιγε το Ισραήλ».
Τον Φεβρουάριο ακολούθησαν ισραηλινές εκλογές. Πρωθυπουργός έγινε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου του Λικούντ, ο οποίος ήταν σφοδρός πολέμιος της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης.
Το σχέδιο και ο χάρτης του Ολμέρτ εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο. Ο πρώην πρωθυπουργός λέει ότι περιμένει ακόμη την απάντηση του Αμπάς, αλλά το σχέδιό του έχει από τότε μπει σε έναν μακρύ κατάλογο χαμένων ευκαιριών για τον τερματισμό της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.
