Η Μονή Παναγίας Στάνας στον άγριο και επιβλητικό ορεινό όγκο των Αγράφων στην Ήπειρο, δημιουργεί θαυμασμό και δέος στον επισκέπτη που θα την αντικρίσει, με την καθηλωτική τοποθεσία της να προσφέρει εικόνες συγκλονιστικές σε όποιον βρεθεί εδώ. Σφηνωμένη, λες, μέσα σε μια σπηλιά σε έναν απότομο βράχο των Αγράφων, η Ιερά Μονή της Παναγίας της Στάνας κόβει στην κυριολεξία την ανάσα.
Η τοποθεσία της συναντάται ανάμεσα στα χωριά Επινιανά και Άγραφα, το μεγαλύτερο μέρος της εκκλησίας καλύπτεται από δέντρα, ενώ στον ορίζοντα ξεχωρίζει μόνο ο τρούλος του ναού και τα στενόμακρα παράθυρά του.
Μονή Παναγίας Στάνας: Το μοναστήρι στα Άγραφα σε μια τοποθεσία που κόβει την ανάσα
Πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια της περιοχής, με τα γρανιτένια βράχια του αγραφιώτικου τοπίου να προσθέτουν επιπλέον ατμοσφαιρικότητα στη συνολική της εικόνα.
Για την προέλευση του ονόματος της μονής υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη υποστηρίζει ότι προήλθε από τις στάνες των κτηνοτρόφων, που υπήρχαν στην περιοχή κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Άλλη μία εκδοχή αναφέρει ότι η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε εκεί από το χωριό Στάνα, στην Αμφιλοχία, την περίοδο της Εικονομαχίας, οπότε και οι κάτοικοι της γύρω περιοχής έδωσαν στο επιβλητικό μοναστήρι το όνομα από το χωριό προέλευσης της εικόνας.
Σύμφωνα με αναφορές η μονή χρονολογείται από τον 15ο ή 16ο αιώνα, μια περίοδο κατά την οποία η ορεινή πλευρά της Ευρυτανίας γνώριζε ιδιαίτερη ακμή. Ωστόσο, άλλη αναφορά κάνει λόγο για μία εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε κατά τον 12ο αιώνα μέσα σε μια σπηλιά από κτηνοτρόφους. Στο σημείο εκείνο οι κάτοικοι της περιοχής έχτισαν το πρώτο εκκλησάκι.
Η πρόσβαση στη μονή είναι σχετικά δύσκολη, καθώς πραγματοποιείται μέσα από χωματόδρομο με στροφές, μήκους 3 χλμ. περίπου. Ωστόσο, αυτό που αντικρίζει κανείς πραγματικά αξίζει τον κόπο, κάνοντας τους πάντες να αναρωτιούνται πως το ανθρώπινο χέρι κατάφερε να δημιουργήσει αυτό το υπέροχο χτίσμα στη συγκεκριμένη, απόκρημνη τοποθεσία.
