Την αποκαλούν η «πόλη των νερών», αλλά και η «πόλη με τους καταρράκτες» και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί. Ο λόγος για την Έδεσσα, την πρωτεύουσα του νομού Πέλλας που είναι ξακουστή για τους καταρράκτες της, ενώ φημίζεται και για το βιομηχανικό παρελθόν της.
Η Έδεσσα κατοικείται από τα αρχαία χρόνια και μέχρι την ανακάλυψη των τάφων της Βεργίνας ταυτιζόταν με τις αρχαίες Αιγές, την πρώτη πρωτεύουσα του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της, το νερό, αξιοποιήθηκε έντονα στα τέλη του 19ου αιώνα, τροφοδοτώντας κλωστοϋφαντουργίες, νηματουργεία, εριουργεία, κανναβουργεία, εκκοκιστήρια βαμβακιού και εργοστάσια ταπητουργίας.
Όπως καταλαβαίνει κανείς, το ταξίδι στην Έδεσσα είναι και ένα ταξίδι στο παρελθόν της πόλης που μπορείτε να κάνετε μέσω των μουσείων της, όπως το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Έδεσσας, στο Βαρόσι, την παλιά πόλη, και ασφαλώς το Υπαίθριο Μουσείο Νερού, μέσα στο πάρκο των καταρρακτών.
Οι καταρράκτες της Έδεσσας
Αυτό είναι και το πιο φημισμένο αξιοθέατο της πόλης, το πάρκο που οι ντόπιοι αποκαλούν «φρύδι της πόλης», το πάρκο με τους καταρράκτες. Οι δύο από τους καταρράκτες είναι επισκέψιμοι και τα νερά τους προέρχονται από τις πηγές του υγροτόπου Άγρα-Βρυτών-Νησίου, οι οποίες τροφοδοτούνται από τα χιόνια του Καϊμακτσαλάν. Ο μεγάλος καταρράκτης, γνωστός ως Εδεσσαίος, έχει ύψος 70 μέτρα, ενώ ο διπλός καταρράκτης είναι διπλάσιος σε μήκος και χωρίζεται σε δύο μέρη.
Το εντυπωσιακό υπαίθριο Μουσείο Νερού
Μετά τους καταρράκτες, ακολουθήστε την σηματοδοτημένη διαδρομή που αρχικά διασχίζει το πάρκο με τα αιωνόβια πλατάνια και τα πολλά νερά. Θα κινηθείτε νοτιοδυτικά στην πάλαι ποτέ βιομηχανική υδροκίνητη ζώνη της Έδεσσας, μοναδική του είδους στην Ελλάδα. Πρόκειται για το υπαίθριο Μουσείο Νερού που μετά τα τέλη του 19ου αιώνα, λόγω των έντονων κλίσεων του εδάφους και της αφθονίας των νερών, λειτουργούσαν πολλές μονάδες υδροκίνησης. Και μπορεί οι μηχανές του να έχουν «σωπάσει» εδώ και δεκαετίες, όμως τα περισσότερα συγκροτήματα έχουν αναπαλαιωθεί και αξιοποιηθεί για πολιτιστικούς και άλλους λόγους.
Η παραδοσιακή συνοικία της Έδεσσας
Πρόκειται για το Βαρόσι, που σημαίνει οχυρό και αποτέλεσε την πρώτη συνοικία που δημιουργήθηκε στην πόλη ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης.
Κάποια αρχοντικά, χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, ενώ διακρίνονται για την χαρακτηριστική παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Διώρφοα κτίσματα με προεξοχές, ανοιχτό καλυπτόμενο εξώστη και κεραμοσκεπή, εσωτερική αυλή και ημιυπαίθριους χώρους, τα λεγόμενα χαγιάτια, γύρω από αυτή. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας, καθώς λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών.
Από τα πιο σημαντικά εναπομείναντα αρχοντικά που αξίζει κανείς να επισκεφτεί, είναι η οικία Γιούσμη, το αρχοντικό Βαλάσα του 1841, η οικία Σκίπη- Φράγκου του 19ου αιώνα και η οικία Τσάμη, μακέτα της οποίας φιλοξενείται στο Εθνολογικό Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Στα αδιαμφισβήτητα ατού της συνοικίας, η απεριόριστη θέα προς την εύφορη πεδιάδα της Κεντρικής Μακεδονίας.
