«Αυτό το μικροσκοπικό ελληνικό νησί στη Μεσόγειο αποτελεί έναν μποέμ προορισμό από τη δεκαετία του 1960. Αλλά μπορεί να επιβιώσει η κουλτούρα τoυ;» διερωτάται το BBC σε δημοσίευμά του για τη Γαύδο και συγκεκριμένα για το Σαρακήνικο, τη διάσημη παραλία του. Όπως εξηγεί ο συντάκτης, όταν έφτασε στην παραλία, μια νέα ξύλινη πινακίδα σκαμμένη βαθιά στη χρυσή άμμο τον προειδοποίησε: το γυμνό απαγορεύεται πλέον.
Η Γαύδος, που βρίσκεται στη μέση του Λιβυκού Πελάγους, 79 χιλιόμετρα νότια της Κρήτης, είναι το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης και, μέχρι πρόσφατα, ένα από τα μοναδικά μέρη στην Ελλάδα όπου μπορούσες να κολυμπήσεις γυμνός και να κάνεις ηλιοθεραπεία επίσης γυμνός, σημειώνει το δημοσίευμα. Σύμφωνα με έναν ελληνικό νόμο του 1983, που δεν αναθεωρήθηκε ποτέ, ο γυμνισμός στην Ελλάδα επιτρέπεται επίσημα μόνο σε θέρετρα γυμνιστών, και ενώ ανεπίσημες παραλίες γυμνιστών υπάρχουν και αλλού στη χώρα. «Πουθενά αλλού στην Ελλάδα δεν υπάρχει ισχυρότερη κουλτούρα επιλογής αν θα ντυθείς ή όχι από ό,τι εδώ, όπου οι αρχές παραδοσιακά έκαναν τα στραβά μάτια».
«Η Γαύδος προσφέρει μια ελευθερία, που δεν τη βρίσκεις πουθενά αλλού», λέει ο Βασίλης Τζουναράς, πρώην ιδιοκτήτης του Γαύδος FM, του μοναδικού ραδιοφωνικού σταθμού του νησιού, ο οποίος μετακόμισε εκεί από την Κρήτη πριν από περίπου 20 χρόνια. «Εγώ θα μείνω μάλλον εδώ για το υπόλοιπο της ζωής μου. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έβλεπα κάτι τέτοιο στο νησί», είπε, αναφερόμενος στην απαγόρευση του γυμνισμού.
Τον Ιούλιο του 2023 το γραφείο του δημάρχου τοποθέτησε τις πινακίδες στο Σαρακήνικο, προκαλώντας διαμάχη και διαμαρτυρίες μεταξύ ντόπιων και τουριστών, οι περισσότεροι από τους οποίους ζουν ή επισκέπτονται τη Γαύδο λόγω της φιλοσοφίας της. Ωστόσο, μιλώντας σε τοπικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, η δήμαρχος της Γαύδου, Λίλιαν Στεφανάκη, δήλωσε ότι μόνο οι τουρίστες διαμαρτύρονται για την απαγόρευση. «Οι κάτοικοι της περιοχής το ήθελαν αυτό εδώ και χρόνια», είπε, «να έχουμε τουλάχιστον μια παραλία όπου μια οικογένεια μπορεί να κολυμπήσει χωρίς να υπάρχει η πιθανότητα να υπάρχουν γυμνιστές τριγύρω».
Οι άλλες παραλίες του νησιού παραμένουν ανοιχτές για γυμνό κολύμπι, ωστόσο πολλοί ανησυχούν ότι η πρόσφατη απαγόρευση του γυμνισμού στο Σαρακήνικο μπορεί σύντομα να επεκταθεί και σε άλλα σημεία της Γαύδου, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο το DNA του νησιού, σύμφωνα με το BBC. Το νησί φημίζεται επίσης για την ελεύθερη κατασκήνωση στις παραλίες του, η οποία επίσης απαγορεύεται αλλού στην Ελλάδα. Χιλιάδες backpackers και μποέμ ταξιδιώτες κατακλύζουν το μικροσκοπικό νησί κάθε καλοκαίρι από τη δεκαετία του 1960.
«Άκουσα ότι υπάρχει πρόθεση να απαγορευτεί σύντομα και το ελεύθερο κάμπινγκ σε μεγάλη έκταση του νησιού. Αν αυτό συμβεί, θα σημάνει το τέλος του νησιού και της οικονομικής του ανάπτυξης», δήλωσε η Γκέλυ Καλλίνικου, πρώην δήμαρχος της Γαύδου.
Με την άνοδο της κουλτούρας των χίπις τη δεκαετία του 1960-70, η Γαύδος έγινε δημοφιλής ως μπόχο προορισμός διακοπών. Βρίσκεται μακριά από οποιαδήποτε κεντρική κυβέρνηση και με μόλις 142 κατοίκους πλήρους απασχόλησης το 1971, η Γαύδος σύντομα έγινε κάτι σαν παράδεισος εναλλακτικού lifestyle. Οι άνθρωποι ήρθαν για να κατασκηνώσουν στην παραλία, να ανάψουν φωτιές, να μαγειρέψουν μόνοι τους τα γεύματά τους και να κολυμπήσουν γυμνοί.
Όταν ρωτήθηκε για την πρόσφατη απόφαση της δημάρχου, κάτοικος του νησιού είπε ότι φοβάται ότι αυτό μπορεί να αλλάξει όλη την ατμόσφαιρα της Γαύδου. «Πολλοί άνθρωποι ακύρωσαν το ταξίδι τους φέτος εξαιτίας αυτού», είπε. «Αυτοί οι άνθρωποι με βοήθησαν να μεγαλώσω την οικογένειά μου. Ξοδεύουν χρήματα στο νησί και δεν έχουν έρθει ποτέ γυμνοί στο εστιατόριό μου. Με σεβάστηκαν».
Σύμφωνα με τους ντόπιους, οι επισκέπτες στη Γαύδο ήταν σημαντικά λιγότεροι φέτος το καλοκαίρι σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, και «το Σαρακήνικο ήταν ασυνήθιστα άδειο όταν το επισκέφθηκα», σημειώνει ο δημοσιογράφος του BBC. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που κανονικά κατασκηνώνουν στο Σαρακήνικο μετακινήθηκαν στις άλλες παραλίες», είπε ο Τζουναράς.
Στο Σαρακήνικο βρίσκονται οι περισσότερες ταβέρνες και μίνι μάρκετ στη Γαύδο και εκεί συγκεντρώνονται παραδοσιακά οι περισσότεροι τουρίστες και κάτοικοι του νησιού. Φέτος το καλοκαίρι, ωστόσο, αποτέλεσε τόπο διαμαρτυριών μετά την απαγόρευση, καθώς ο κόσμος συγκεντρώθηκε, για να υποστηρίξει μια πρωτοβουλία, η οποία ενθάρρυνε τους ανθρώπους να προστατεύσουν τη φήμη του νησιού, κάνοντας αναρτήσεις με το hashtag #Save_Gavdos στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, 208 άνθρωποι ζουν στη Γαύδο, αν και στην πραγματικότητα ο Τζουναράς εκτιμά ότι υπάρχουν μόνο περίπου 70 μόνιμοι κάτοικοι. Οι χειμώνες εδώ μπορεί να είναι σκληροί. Οι ισχυροί άνεμοι μπορεί να δέσουν τα πλοία και να κρατήσουν τις πολύτιμες προμήθειες μακριά για μέρες ή και εβδομάδες, αλλά οι κάτοικοι λένε ότι τα καταφέρνουν. «Το καλοκαίρι βλέπεις ανθρώπους να περνούν, αλλά το χειμώνα δεν υπάρχει σχεδόν κανείς», λέει η Ελευθερία Βαϊλακάκη.
Κανείς δεν γνωρίζει αν η απαγόρευση του γυμνισμού θα επεκταθεί σε όλες τις παραλίες της Γαύδου το επόμενο καλοκαίρι ή αν θα εξακολουθεί να επιτρέπεται το ελεύθερο κάμπινγκ. Αλλά, όπως είπε η Καλλινίκου, «στη Γαύδο, τόσο οι γυμνοί όσο και οι ντυμένοι πάντα συνυπήρχαν… εδώ νιώθεις ότι μπορείς να πετάξεις, μπορείς να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις».
