Οι προτεραιότητες που θέτουν τα άτομα της Gen Z, αλλά και το πώς ορίζουν την επαγγελματική επιτυχία, ήταν στο επίκεντρο της συνέντευξης με την έμπειρη ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια, Κατερίνα Παρασκευάκου, στο πλαίσιο της νέας προσέγγισης που απαιτεί η γενιά αυτή στον εργασιακό χώρο.
Η ειδικός αναλύει τις διαφορές που παρατηρούνται σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των ατόμων της Gen Z από τους εργοδότες, αλλά και τις στρατηγικές που θα τους βοηθήσουν να διαχειριστούν το άγχος και την πίεση στον εργασιακό χώρο.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της Gen Z που επηρεάζουν την προσέγγισή τους στην εργασία;
Η Gen Z, η γενιά που γεννήθηκε από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000, χαρακτηρίζεται από έντονη τεχνολογική εξοικείωση, την ανάγκη για αυθεντικότητα και τη δυναμική προσέγγιση στην προσωπική ανάπτυξη. Αποτελεί την πρώτη γενιά που μεγάλωσε και ενηλικιώθηκε σε έναν κόσμο όπου το διαδίκτυο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς της, γνωστή και ως η γενιά των «ψηφιακών ιθαγενών» (digital natives). Επιπλέον, πολλοί από την Gen Z μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον οικονομικών πιέσεων και προκλήσεων, έχοντας βιώσει τις συνέπειες της μεγάλης ύφεσης στην Ελλάδα και της πανδημίας του COVID-19. Για τη γενιά Ζ, η οικονομική αβεβαιότητα είναι έντονα παρούσα, γεγονός που ενδέχεται να προκαλεί μια εσωτερική σύγκρουση.
Αν και αυτή η γενιά εκτιμά τη σταθερότητα και την ασφάλεια, ταυτόχρονα πολλοί αντιμετωπίζουν το άγχος της οικονομικής ανασφάλειας με καταναλωτικές τάσεις που συχνά οδηγούν στο doomspending – η τάση κάποιων ατόμων να ξοδεύουν χρήματα υπερβολικά ή αχρείαστα, κυρίως ως αντίδραση στην οικονομική αβεβαιότητα ή το άγχος για το μέλλον. Συνήθως συνδέεται με την ανάγκη για άμεση ανακούφιση από το συναισθηματικό άγχος ή την ανησυχία για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Έχοντας δουλέψει με άτομα της Gen Z, παρατηρώ ότι αυτή η γενιά αναζητά ένα εργασιακό περιβάλλον που επιτρέπει την προσωπική έκφραση, ενώ παράλληλα προτιμά περιβάλλοντα που μοιράζονται κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες. Συγκεκριμένα, οι νέοι εργαζόμενοι της Gen Z προτεραιοποιούν την ψυχική τους υγεία, την εργασιακή ευελιξία και την αναγνώριση του νοήματος που προσφέρει η δουλειά τους, αναδεικνύοντας τη σημασία της ισορροπίας ανάμεσα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή.
Πώς η τεχνολογία και τα κοινωνικά μέσα διαμορφώνουν την Gen Z ως προς τις επαγγελματικές τους προσδοκίες, συγκριτικά με την προηγούμενη γενιά;
Η τεχνολογία και τα κοινωνικά μέσα έχουν αναδειχθεί ως καθοριστικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τις επαγγελματικές προσδοκίες της γενιάς Z, διαφοροποιώντας τη σημαντικά από τις προηγούμενες γενιές. Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center (2022), η Gen Z είναι η πρώτη γενιά που γεννήθηκε σε έναν ψηφιακό κόσμο, με την τεχνολογία και τα κοινωνικά μέσα να αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς τους από πολύ μικρή ηλικία. Αυτή η εξοικείωση με την τεχνολογία επηρεάζει την αντίληψή τους για το επαγγελματικό περιβάλλον, καθώς αναμένουν να εργάζονται σε χώρους που είναι υποστηριζόμενοι από ψηφιακά εργαλεία και όπου η επικοινωνία και η συνεργασία μέσω διαδικτύου είναι αυτονόητες.
Σε αντίθεση με τις γενιές X και Y (Millennials), που μεγάλωσαν σε ένα πιο παραδοσιακό επαγγελματικό κόσμο και είδαν την τεχνολογία να εξελίσσεται γύρω τους, η Gen Z θεωρεί την τεχνολογία ως θεμελιώδη συνιστώσα της επαγγελματικής τους εμπειρίας. Η ανάγκη για ευχέρεια στην εργασία μέσω ψηφιακών μέσων, καθώς και η αναζήτηση για γρήγορη επικοινωνία και εύκολη πρόσβαση σε εργαλεία παραγωγικότητας, αντικατοπτρίζει την ψηφιακή κουλτούρα που χαρακτηρίζει τη γενιά αυτή.
Τα κοινωνικά μέσα έχουν επίσης καθοριστική επιρροή στην επαγγελματική αντίληψη της Gen Z. Έρευνες έχουν δείξει ότι, ενώ οι Millennials αξιοποιούν τα κοινωνικά μέσα κυρίως για επαγγελματική δικτύωση, η Gen Z τα χρησιμοποιεί για να αξιολογήσει τις αξίες των εταιρειών και την αυθεντικότητα των εργοδοτών τους. Αυτή η γενιά αναζητά διαφάνεια και ειλικρίνεια από τις εταιρείες, επιθυμώντας να εργαστεί σε περιβάλλοντα που αντικατοπτρίζουν τις προσωπικές τους αξίες, όπως η κοινωνική υπευθυνότητα, η ποικιλομορφία και η περιβαλλοντική συνείδηση.
Η Gen Z είναι πιο επικεντρωμένη στην κοινωνική συνεισφορά και την ενσωμάτωση αυτών των αξιών στο επαγγελματικό της περιβάλλον. Ενώ οι Millennials επικεντρώνονται σε θέματα ευελιξίας και προσωπικής ανάπτυξης, η Gen Z θεωρεί τη διαφάνεια και την αυθεντικότητα ως κρίσιμα κριτήρια για την επιλογή εργοδότη, ζητώντας έναν εργασιακό χώρο που να αντανακλά τις πεποιθήσεις και την ανάγκη για θετική κοινωνική αλλαγή.
Αυτές οι διαφοροποιήσεις στην αντίληψη της εργασίας και των επαγγελματικών προσδοκιών δείχνουν ότι η Gen Z έχει μια πιο απαιτητική και κρίσιμη στάση απέναντι στους εργοδότες, την οποία επηρεάζουν τόσο οι τεχνολογικές εξελίξεις όσο και η ανάγκη για κοινωνική συνεισφορά και διαφάνεια.
Υπάρχει η αντίληψη ότι η Gen Z δεν πηγαίνει στη δουλειά με την ίδια όρεξη και αφοσίωση όπως οι προηγούμενες γενιές. Ισχύει αυτό;
Ο τρόπος που η Gen Z αντιλαμβάνεται την εργασία είναι διαφορετικός συγκριτικά με τις προηγούμενες γενιές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι οι Millennials μεγάλωσαν με την πεποίθηση ότι η αφοσίωση σε μια δουλειά και οι ατελείωτες ώρες εργασίας θα τους εξασφάλιζαν υψηλούς μισθούς και επαγγελματική ανέλιξη. Ωστόσο, πολλοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με εργασιακή ανασφάλεια και περιορισμένες ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης, κάτι που ανέτρεψε τις προσδοκίες τους. Η Gen Z, έχοντας διδαχθεί από αυτή την εμπειρία, αρνείται να ακολουθήσει την ίδια πορεία. Αν μια δουλειά δεν ευθυγραμμίζεται με τις αξίες τους, προτιμούν να αποχωρήσουν παρά να μείνουν μόνο για τον μισθό. Αναμφίβολα, η γενιά Z έχει μια διαφορετική προσέγγιση στην επαγγελματική ζωή. Έχουν υψηλές προσδοκίες από τον εργοδότη, και όταν αυτές οι προσδοκίες ικανοποιούνται, είναι εξαιρετικά αφοσιωμένοι και παραγωγικοί.
Πώς η Gen Z αντιλαμβάνεται την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και ποια είναι τα ψυχολογικά οφέλη ή προβλήματα που προκύπτουν από αυτή την προσέγγιση;
Η Gen Z δίνει μεγάλη σημασία στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, και οι προτιμήσεις τους είναι ιδιαίτερα εμφανείς σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές. Αντιλαμβάνονται την εργασία ως έναν τομέα της ζωής τους που συνυπάρχει με άλλες προτεραιότητες, όπως η προσωπική ανάπτυξη και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Γι’ αυτόν τον λόγο, αναζητούν εργοδότες που παρέχουν συνθήκες εργασίας που επιτρέπουν ισχυρότερη προσαρμογή στις ανάγκες του ατόμου, όπως τηλεργασία ή ευέλικτο ωράριο, προκειμένου να διατηρήσουν αυτή την ισορροπία.
Αυτό το μοντέλο προσέγγισης έχει ψυχολογικά οφέλη, όπως την αύξηση της ψυχικής ευημερίας, καθώς η αποφυγή της υπερβολικής ενασχόλησης με τη δουλειά επιτρέπει στο άτομο να μειώσει τα επίπεδα άγχους του και να αποφύγει την επαγγελματική εξουθένωση (burnout). Επιπλέον, η εστίαση στις προσωπικές τους ανάγκες βοηθά στην καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων τους και την ενίσχυση της συναισθηματικής ανθεκτικότητας.
Ωστόσο, η συνεχής πίεση για αυτοπραγμάτωση και προσωπική εξέλιξη, σε συνδυασμό με την ανάγκη για συνεχή συνδεσιμότητα μέσω των κοινωνικών δικτύων ή της δουλειάς (π.χ., e-mail, εφαρμογές εργασίας, μέσα κοινωνικής δικτύωσης), μπορεί να οδηγήσει στην εξουθένωση. Η προσδοκία να είναι πάντα «συνδεδεμένοι» και διαθέσιμοι μπορεί να προκαλέσει αίσθημα υπερφόρτωσης και αποστασιοποίησης, ειδικά όταν οι εργαζόμενοι δεν θέτουν σαφή όρια μεταξύ της επαγγελματικής και προσωπικής τους ζωής.
Ποιες στρατηγικές ή πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν την Gen Z να διαχειριστεί το άγχος και την πίεση στον εργασιακό χώρο;
Ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μείωση του άγχους, ιδιαίτερα για την Gen Z. Η στρατηγική για την αποτελεσματική διαχείριση του άγχους περιλαμβάνει την ενίσχυση της συναισθηματικής ανθεκτικότητας και την ανάπτυξη υποστηρικτικών σχέσεων στον χώρο εργασίας. Για να επιτευχθεί αυτό, οι εργοδότες μπορούν να εφαρμόσουν προγράμματα ψυχικής υγείας, όπως η παροχή δωρεάν συνεδριών με ψυχολόγους ή η δυνατότητα συμβουλευτικής, προσφέροντας στους εργαζομένους εργαλεία για την καλύτερη διαχείριση του άγχους τους. Επιπλέον, η ευελιξία στις ώρες εργασίας και η δυνατότητα τηλεργασίας συμβάλλουν στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, μειώνοντας την πίεση και την εξάντληση.
Η ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης και η δημιουργία μιας κουλτούρας ανοιχτής επικοινωνίας είναι επίσης κρίσιμα στοιχεία για την οικοδόμηση ενός θετικού κλίματος. Οι εργαζόμενοι που νιώθουν ότι μπορούν να εκφράσουν ανοιχτά τις ανάγκες και ανησυχίες τους, χωρίς φόβο κρίσης, είναι πιο πιθανό να αισθάνονται υποστηριγμένοι και λιγότερο αγχωμένοι. Η ανάπτυξη ψυχικής ανθεκτικότητας μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων μπορεί να βοηθήσει την Gen Z να αντιμετωπίσει καλύτερα τις επαγγελματικές προκλήσεις και να αναπτύξει στρατηγικές διαχείρισης άγχωσης.
Επιπρόσθετα, η προώθηση της σωματικής δραστηριότητας στον εργασιακό χώρο μέσω ειδικών χώρων άσκησης ή προγραμμάτων ευημερίας (όπως ομαδικά προγράμματα γυμναστικής ή
mindfulness) ενισχύει τη σωματική και ψυχική ισορροπία των εργαζομένων.
Ποιες είναι οι κύριες συμβουλές που θα δίνατε σε εργοδότες για να μπορέσει να υπάρξει ισορροπημένη συνεργασία μεταξύ εκείνων και ατόμων της Gen Z;
Για να οικοδομηθεί μια ουσιαστική σχέση με την Gen Z, οι εργοδότες θα πρέπει να αναγνωρίσουν τις δυνατότητές τους στον ψηφιακό κόσμο και την επικοινωνία μέσω τεχνολογικών εργαλείων. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν την ανάγκη τους για ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή και να προσφέρουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που προάγει την εξέλιξη και συνεργασία. Η ανοιχτή επικοινωνία, η διαφάνεια και η κοινωνική υπευθυνότητα, σε συνδυασμό με τη φροντίδα για την ψυχική υγεία, αποτελούν το κλειδί για τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης στον εργασιακό χώρο. Ας αναστοχαστούμε… Μήπως η νέα γενιά μάς καλεί να επανεξετάσουμε το πώς ορίζουμε την επιτυχία, τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική ζωή;
