Ο συνδημιουργός του Σούπερμαν, Τζέρι Σίγκελ

«Μα είναι ποτέ δυνατόν! Πετάει ο άνθρωπος;». Με την οργισμένη αυτή ατάκα συνήθιζαν να κλείνουν την πόρτα οι εκδοτικοί οίκοι στους νεαρούς αμερικανούς κομίστες Τζέρι Σίγκελ και Τζο Σούστερ, οι οποίοι είχαν τη φαεινή ιδέα το 1938 να δημιουργήσουν έναν υπερήρωα, κάποιον… Σούπερμαν.

Πάμπτωχοι και απογοητευμένοι, αναγκάστηκαν να πουλήσουν τα δικαιώματα της δουλειάς τους στην DC Comics (Νational Ρeriodicals τότε) έναντι του αστείου -ακόμα και για τα τότε δεδομένα- ποσού των 130 δολαρίων! Λίγα χρόνια αργότερα είδαν βέβαια τον Σούπερμαν να εκτοξεύεται κυριολεκτικά στις πωλήσεις και τα κέρδη της φίρμας να απογειώνονται, κι όλα αυτά χάρη στον υπεράνθρωπο που μπορούσε να πετάξει!

Αφού προσπάθησαν μάταια να διεκδικήσουν πίσω τα δικαιώματα του Σούπερμαν για πάρα πολλές δεκαετίες και έχασαν ακόμα και τη δουλειά τους στην DC Comics, ο πραγματικός του πατέρας, ο σεναριογράφος Τζέρι Σίγκελ, έστειλε ανοιχτή επιστολή στον Τύπο της εποχής, όπου έκλεινε με τη διαβόητη σήμερα κατάρα του: «Την κατάρα μου να έχει ο Σούπερμαν»!

Ο μυώδης υπερήρωας με τη μπλε στολή και το μεγάλο κόκκινο «S» στο στήθος μέτρησε πολλές περιπέτειες και έφερε όλεθρο στις ζωές των δύο δημιουργών, αν και αργότερα θα τους δικαίωνε, αποτελώντας πια σωστό αρχέτυπο υπερήρωα αλλά και την πλέον εμβληματική ενσάρκωσή του.

Τα δύο εβραιόπουλα από το Κλίβελαντ σκάρωσαν τον κακό πρώτα υπερήρωα και έπειτα από πολύ γράψε-σβήσε κατέληξαν στον καλό εξωγήινο με την υπεράνθρωπη δύναμη, με τον «αναγεννημένο» Σούπερμαν να κάνει το ντεμπούτο του στο πρώτο τεύχος της σειράς «Action Comics» την 1η Ιουνίου 1938.

Η DC Comics άρπαξε τον δημοφιλή πλέον ήρωα χωρίς να ανανεώσει τη σχετική άδεια, ενώ άρχισε να μηνύει και όλες τις άλλες εταιρίες που έπρατταν το ίδιο! Έπειτα από χρόνια δικαστικών αγώνων, οι Σίγκελ και Σούστερ δεν δικαιώθηκαν ποτέ, αν και η DC Comics αποφάσισε να τους καταβάλει αποζημίωση μερικών χιλιάδων δολαρίων ετησίως, κάτι που παρέμενε φυσικά πολύ μικρό κλάσμα από τα ανεπανάληπτα κέρδη που της απέφερε ο Σούπερμαν.

Κι έτσι οι δημιουργοί του Σούπερμαν βρέθηκαν φτωχοί και σχεδόν άστεγοι, ο καλός τους χαρακτήρας ήταν ωστόσο εδώ για να τους βοηθήσει, καθώς και οι ίδιοι είχαν ανάγκη από έναν ήρωα. Το σύμβολο της αμερικανικής λαϊκής κουλτούρας γεννήθηκε στο μυαλό του πιτσιρικά Σίγκελ «όντας άνεργος και ανησυχώντας για τη Μεγάλη Ύφεση, ξέροντας καλά από απελπισία και φόβο», σε ένα πλαίσιο μάλιστα όπου «ακούγαμε και διαβάζαμε για την καταπίεση και τη σφαγή των ανυπεράσπιστων και αβοήθητων εβραίων της ναζιστικής Γερμανίας». Κι έτσι ο Σούπερμαν ξεπήδησε στο μυαλό του από «τη μεγάλη παρόρμηση να βοηθήσω τις καταπιεσμένες μάζες όπως μπορούσα».

Ο Τζέρι Σίγκελ και ο παντοτινός φίλος και συνεργάτης του, ο σχεδιαστής Τζο Σούστερ, δεν δημιούργησαν απλώς έναν από τους πρώτους υπερήρωες της Ιστορίας, αλλά εκσυγχρόνισαν τα κόμικς μετατρέποντάς τα από ένθετα του αμερικανικού Τύπου σε μια βιομηχανία εκατοντάδων εκατομμυρίων: «Συνέλαβα έναν χαρακτήρα σαν τον Σαμψών, τον Ηρακλή και τους άλλους μασίστες που ήξερα. Μόνο που ο δικός μου ήταν πολλά περισσότερα», είπε κάποτε ο Σίγκελ για τη υπεράνθρωπη δημιουργία του με την κόκκινη μπέρτα.

Μια τέτοια ευφάνταστη δημιουργία φαντάζει σήμερα σχεδόν κοινός τόπος, μιλάμε ωστόσο για τη δεκαετία του 1930 (όταν συνέλαβε ο Σίγκελ τον ιπτάμενο εξωγήινό του), μια εποχή δηλαδή που οι υπερήρωες φαινόταν να έρχονταν από το μέλλον. Κι έτσι οι πόρτες ήταν κλειστές, αν και οι δυο τους επέμειναν λυσσαλέα και γέννησαν έτσι ένα σύμβολο που κανείς δεν μπορεί πια να του γυρίσει την πλάτη.

Όταν λοιπόν ο Σούπερμαν μετατράπηκε από τον φαλακρό κακό με τις τηλεπαθητικές ικανότητες που ήθελε την οικουμένη στα πόδια του στον καλό ιπτάμενο εξωγήινο με την μπέρτα, έδωσε αμέσως ζωή σε ένα ολοκαίνουριο είδος κόμικς…

Πρώτα χρόνια

Ο Τζερόμ «Τζέρι» Σίγκελ γεννιέται στις 17 Οκτωβρίου 1914 στο Κλίβελαντ του Οχάιο ως ένα από τα έξι παιδιά μιας μικροαστικής οικογένειας λιθουανοεβραίων εμιγκρέδων. Ο πατέρας του, ερασιτέχνης ζωγράφος που λειτουργούσε πια κατάστημα ετοίμων ενδυμάτων, ενθάρρυνε πάντα τις καλλιτεχνικές ανησυχίες του γιου του, βλέποντας την κλίση του μικρού.

Σε ηλικία 15 ετών (1929), ο μικρός, που διάβαζε μανιωδώς ιστορίες επιστημονικής φαντασίας, εκδίδει το δικό του σχολικό εφημερηδάκι, το «Cosmic Stories», ένα πόνημα επιστημονικής φαντασίας σε συνέχειες που έγραφε μόνος του και τύπωνε σε γραφομηχανή με διάφορες καινοτόμες τεχνικές. Αυτό αναγνωρίζεται σήμερα ως το πρώτο φανζίν επιστημονικής φαντασίας, αποτελώντας πρελούδιο για τα μελλοντικά επιτεύγματα του νεαρού!

Την επόμενη χρονιά θα λάβει χώρα το ευτυχές γεγονός που θα τα έκανε όλα δυνατά: ο έφηβος Τζο Σούστερ μετακομίζει από τον Καναδά στο Κλίβελαντ και φοιτεί στο Γυμνάσιο του Σίγκελ. Τα δυο εβραιόπουλα συνδέονται αμέσως φιλικά, καθώς οι αναζητήσεις τους ήταν παρεμφερείς: ήδη τοπικό όνομα στο σχολείο για το περιοδικό του, ο Σίγκελ «προσλαμβάνει» τον Σούστερ για εικονογράφο των ιστοριών του, καθώς το δικό του χέρι έπιανε στο σχέδιο περισσότερο. Ο Σούστερ άρχισε να εμφυσεί ζωή στις ιστορίες επιστημονικής φαντασίας του πιτσιρικά συνεργάτη του και η συνάντηση ήταν ιστορική από κάθε άποψη.

Επόμενος σταθμός το 1932, όταν μια αποφράδα νύχτα του Ιουνίου ο πατέρας του έπεσε νεκρός από τις σφαίρες των ληστών που εισέβαλαν στο κατάστημα για να τον κλέψουν (σύμφωνα με τον ανακριτή, το θύμα πέθανε από καρδιακή προσβολή και όχι από τις σφαίρες). Την ώρα που η οικογένεια θρηνούσε τον χαμό του πατέρα, στο μυαλό του γιου του γεννιόταν η ιδέα ενός χαρακτήρα απρόσβλητου από τις σφαίρες των απανταχού κακών και υπερασπιστή των καλών! Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Σίγκελ δεν ανέφερε σε καμία από τις συνεντεύξεις που έδωσε κατά τη διάρκεια της ζωής του ότι ο πατέρας του δολοφονήθηκε, δεν πρέπει να ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο πατέρας του σκοτώθηκε από ληστές κι αυτός επινόησε άμεσα έναν παντοδύναμο τιμωρό του εγκλήματος.

Όποια κι αν είναι η αλήθεια, ο Σούπερμαν είχε ακόμα πολλά να ζήσει μέχρι να γεννηθεί στο μυαλό του Σίγκελ…

Η γέννηση του Σούπερμαν

Τον Οκτώβριο του 1932, έχοντας ήδη δημοσιεύσει σειρά από περιοδικά και κόμικς επιστημονικής φαντασίας, το δίδυμο συνεργάστηκε σε άλλο ένα φανζίν, το «Science Fiction», γεμάτο με φανταστικές ιστορίες ηρώων. Στο τρίτο τεύχος του περιοδικού (Ιανουάριος 1933) εμφανίστηκε η περιβόητη σήμερα ιστορία «Η Κυριαρχία του Σούπερμαν» (Reign of the Superman), με τον σούπερ κακό χαρακτήρα με τις τηλεπαθητικές ικανότητες που ήθελε να υποδουλώσει την ανθρωπότητα (αργότερα ο κακός θα μετατρεπόταν στον αντίπαλο του Σούπερμαν, τον Λεξ Λούθορ)!

Ο πρώτος αυτός Σούπερμαν δεν είχε καμία εμπορική τύχη, κάτι που έκανε τον Σίγκελ να συνειδητοποιήσει ότι ο κόσμος δεν χρειαζόταν άλλη μια μοχθηρή φιγούρα, τέτοιες είχε πολλές, αλλά το αρχέτυπο του καλού τιμωρού που θα ήταν πάντα εδώ να σώσει τον πλανήτη από όσους τον επιβουλεύονταν. Ήταν εξάλλου τα χρόνια της ανόδου του Χίτλερ στη Γερμανία και τα δυο εβραιόπουλα δεν έβλεπαν με καθόλου καλό μάτι την επικράτηση του ναζισμού, όφειλε λοιπόν ο ήρωάς τους να είναι πηγή καλού. Έπειτα από έναν χρόνο σχεδιασμών, δοκιμών και λαθών, το αχτύπητο δίδυμο κατέληξε στη μνημειώδη δημιουργία που έμελλε να μετατραπεί στον δημοφιλέστερο υπερήρωα όλων των εποχών!

Εμπνευσμένος εν μέρει από το μυθιστόρημα του Philip Wylie «Μονομάχος» και από τους θρύλους των ιστορικών Ηρακλή και Σαμψών, ο ανασχεδιασμένος Σούπερμαν εμφανίστηκε στις σελίδες των κόμικς του διδύμου ήδη από το 1933. Την επόμενη μάλιστα χρονιά κυκλοφόρησε σε δικό του τεύχος, αν και πάλι οι πόρτες των εκδοτικών παρέμεναν ερμητικά σφαλιστές. Κανείς δεν ήθελε τον εξωφρενικά ψεύτικο σουπερήρωα που μπορούσε να πετάξει! Εξοργισμένος ο Σούστερ καταστρέφει τις αρχικές μακέτες, αν και ευτυχώς ο Σίγκελ διατήρησε στο αρχείο του το μνημειώδες εξώφυλλο.

Το 1935 το δίδυμο προσπάθησε για άλλη μια φορά να πουλήσει την ιδέα του, τώρα στην DC Comics. Παρά το γεγονός ότι η εταιρία απέρριψε την ιδέα (άκου ιπτάμενο καλό!), διείδε τις δυνατότητες των δύο δημιουργών και τους προσέλαβε για να φέρουν στη ζωή μια από τις άλλες ιστορίες επιστημονικής φαντασίας που είχαν σκαρώσει, τον «Dr. Occult». Τον Οκτώβριο του 1935, η πρώτη ιστορία των Σίγκελ και Σούστερ με τον δόκτορα φιγουράρει στο έκτο τεύχος του κόμικ «New Fun».

Στα επόμενα χρόνια, το δίδυμο συνέχισε να παράγει τον «Dr. Occult» για λογαριασμό της DC, δουλεύοντας παράλληλα και σε μια σειρά ακόμη από ήδη εμφανισμένους χαρακτήρες της. Στο περιθώριο της δουλειάς τους, συνέχιζαν να εξελίσσουν τον Σούπερμαν, αν και πλέον φαινόταν ότι ο διακαής πόθος τους να τον πουλήσουν θα έμενε απλώς ευσεβής.

Και τότε ήρθε το μεγάλο «ναι»! Την ώρα που η DC δεν ενδιαφερόταν για τον Σούπερμαν καθόλου, το 1938 η θυγατρική εταιρία All American φάνηκε να τον θέλει. Τότε ήταν που η DC, λανσάροντας νέο κόμικ στην αγορά, αποφάσισε αν και απρόθυμα να τον συμπεριλάβει στο εξώφυλλο του νέου πονήματος. Κι έτσι τον Ιούνιο του 1938 ο Σούπερμαν φιγουράρει στην εξωτερική σελίδα του «Action Comics»!

Ο Σούπερμαν έγινε αμέσως επιτυχία και τα τεύχη του ξεπουλούσαν με το που εμφανίζονταν στα ράφια των καταστημάτων λιανικής. Οι άλλοι παίκτες του ανταγωνισμού θέλησαν αμέσως να εξαργυρώσουν την πρωτόγνωρη απήχησή του στο κοινό, μιμούμενοι λίγο-πολύ (και σε διαφορετικούς βαθμούς αντιγραφής) τον ανάρπαστο πια υπερήρωα. Η DC έβγαζε καραβιές χρημάτων από τη δημιουργία των Σίγκελ και Σούστερ, αν και δεν φαινόταν καθόλου διατεθειμένη να αποδώσει στους δημιουργούς τα οφειλόμενα.

Τους είχε πληρώσει μόλις 130 δολάρια για την πρώτη ιστορία και δεν έλεγε να τους εκχωρήσει τα δικαιώματα για την εμπορική εκμετάλλευση του Σούπερμαν! Αφού έκανε σωρεία μηνύσεων σε όποιον πήγαινε να κλέψει τη δόξα του αχτύπητου χαρακτήρα, η DC ξεφούρνιζε διάφορες θεότρελες δικαιολογίες στους δυο υπαλλήλους της όταν αυτοί ζητούσαν περισσότερα χρήματα, καθώς ο ήρωάς τους απέφερε πια εκατομμύρια. Το 1941, οι δυο πλευρές ήρθαν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό και οι Σίγκελ και Σούστερ έλαβαν αποζημίωση 75.000 δολαρίων για τον Σούπερμαν, ψίχουλα δηλαδή σε σχέση με τα κέρδη του.

Κι έτσι το 1946 επιδόθηκαν σε νέα διαμάχη με την DC, παρά το γεγονός ότι είχαν αποποιηθεί τα δικαιώματά του ήδη από το 1938 (πάγια τακτική τότε των εταιριών κόμικς να αποστερούν από τους δημιουργούς τα δικαιώματα χρήσης της δουλειάς τους).

Στην πολύκροτη δικαστική διαμάχη που άρχισε το 1946, οι δυο δημιουργοί έβαλαν ό,τι είχαν και δεν είχαν για τα δικαστικά έξοδα, αν και ήταν σαφές πως δεν μπορούσαν να παλέψουν με τον κολοσσό. Το 1947, στο μέσο της δίκης, η DC τους απέλυσε(!) καθώς «ουδείς αναντικατάστατος», και πλέον οι Σίγκελ και Σούστερ μαστίζονταν από τη φτώχεια. Κι έτσι την επόμενη χρονιά αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τον ατιμωτικό διακανονισμό με τη φίρμα, καθώς δεν είχαν πια πόρους για τη συνέχιση της νομικής διαμάχης: πήραν αμοιβή 200.000 δολαρίων από την DC, κι αυτό όχι για τα δικαιώματα του Σούπερμαν αλλά για τον χαρακτήρα του Superboy που είχε φτιάξει εν τω μεταξύ μόνη της η DC!

Κι έτσι η δαιμόνια δημιουργική ομάδα που ήταν εν πολλοίς υπεύθυνη για τη γέννηση της κουλτούρας των κόμικς με σουπερήρωες αναγκάστηκε να παραιτηθεί από κάθε αξίωση στη δουλειά της…

Κατοπινά χρόνια

Οι περιπέτειες με την απώλεια της πατρότητας του Σούπερμαν σηματοδότησε και το τέλος της κοινής δουλειάς των δύο δημιουργών, αν και η φιλία τους δεν θα δοκιμαζόταν ποτέ. Ο Σούστερ αηδιασμένος εγκατέλειψε τη βιομηχανία και δεν κοίταξε ποτέ ξανά πίσω. Ο Σίγκελ συνέχισε να γράφει ιστορίες για λογαριασμό άλλων εκδοτών και τη δεκαετία του 1950 έγινε διευθυντής στον εκδοτικό οίκο Ziff-Davis.

Παραγνωρισμένο πλέον το δίδυμο, καθώς η DC αρνιόταν ακόμα και να συμπεριλάβει τα ονόματά τους στο τεύχος (μόνο στους κινηματογραφικούς και τηλεοπτικούς τίτλους φιγούραραν τα Σίγκελ και Σούστερ!), οι δυο δημιουργοί υπήρχαν πια μόνο στα μυαλά των συλλεκτών του Σούπερμαν, άντε και στην κοινότητα των σχεδιαστών.

Ο Σίγκελ μετακόμισε στο Λος Άντζελες (ζούσε μέχρι τότε στη Νέα Υόρκη) και έγινε σχεδόν ερημίτης, παλεύοντας πάντα (όπως και ο συνεργάτης του) με την οικονομική ανέχεια. Στη δεκαετία του 1960 ωστόσο, με τη μεγάλη απήχηση πια των κόμικς στην κοινωνία και τη διοργάνωση των πρώτων εκθέσεων και συνεδρίων, τα ονόματα των Σίγκελ και Σούστερ ξεθάφτηκαν από τη ναφθαλίνη και απέκτησαν τη φήμη που τους άξιζε, έστω και εντός της μικρής κοινότητας των συλλεκτών και των θαυμαστών της δουλειάς τους.

Το 1963, το δίδυμο μήνυσε για άλλη μια φορά την DC Comics για τα δικαιώματα του Σούπερμαν, αν και πάλι θα έχαναν, καθώς οι πενιχροί τους πόροι δεν επαρκούσαν για να τα βάλουν με τον κολοσσό σε επίπεδο πολυέξοδων και μακροχρόνιων δικαστικών μαχών. Κι έτσι τους αρνήθηκαν για άλλη μια φορά την πατρότητα της δουλειάς τους.

Σίγκελ και Σούστερ ξαναχτύπησαν δικαστικά το 1975, όταν ενορχηστρώθηκε γιγαντιαία εκστρατεία από την κοινότητα των κόμικς για να τους αποδοθούν τα οφειλόμενα: παρά το γεγονός ότι έχασαν ξανά στη δικαστική αίθουσα, η DC εξαναγκάστηκε από τη γενική πια κατακραυγή (που αποδυνάμωνε τις πωλήσεις της!) να χορηγήσει ετήσια αποζημίωση 35.000 δολαρίων στους δύο δημιουργούς για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Παρά το «γενναιόδωρο» της κίνησης, η αμοιβή δεν έπαυε παρά να είναι ένα μικρό κλάσμα στα δεκάδες (ή ακόμα και εκατοντάδες) εκατομμύρια που της είχε αποφέρει η δουλειά των δυο δημιουργών από το 1938. Ταυτοχρόνως, η DC συμφώνησε πια, αν και δεν είχε καμία νομική υποχρέωση, να συμπεριλάβει τα ονόματα των δημιουργών στους τίτλους του Σούπερμαν.

Ο Σίγκελ συνέχισε να γράφει ιστορίες κόμικς και επιστημονικής φαντασίας με ψευδώνυμο πια «Τζο Κάρτερ» (συνεργάστηκε ακόμα και τον μεγάλο ανταγωνιστή της DC, τη Marvel). Όταν κάποια στιγμή η δημοτικότητα του υπερήρωα άρχισε να πέφτει, η DC ζήτησε από τον Σίγκελ να σκαρώσει το 1986 νέες ιστορίες με το πνευματικό του παιδί, αν και εκείνος αρνήθηκε αμέσως.

Όντας στα τελευταία του πια, ζούσε στο Λος Άντζελες σε κοντινή απόσταση από τον παντοτινό του φίλο Τζο Σούστερ, λαμβάνοντας πια χιλιάδες γράμματα θαυμασμού από το κοινό και βραβεία από λογοτεχνικές ενώσεις και ιστορικούς ομίλους.

Ο Σίγκελ ήταν παντρεμένος δύο φορές: με την πρώτη του σύζυγο το 1939, την Bela, με την οποία απέκτησε έναν γιο το 1944. Το 1948 το ζευγάρι χώρισε και ο δημιουργός παντρεύτηκε τότε την Joanne Carter, το μοντέλο που συνήθιζε να ποζάρει για τον συνεργάτη του Σούστερ. Το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη. Ο Τζο δεν παντρεύτηκε ποτέ.

Ο Τζέρι Σίγκελ, μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες σε επίπεδο συμβολής και επίδρασης στην ιστορία των κόμικς, ο άνθρωπος που σκάρωσε τον ιπτάμενο υπερήρωα και γέννησε έτσι τη μυθολογία των υπερανθρώπων των κόμικς, άφησε την τελευταία του πνοή στις 28 Ιανουαρίου 1996 στο Λος Άντζελες. Αν και θα ζει πάντα κάτω από την κόκκινη μπέρτα του Σούπερμαν…

Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr