Για μια γυναίκα που δεν είχε πολιτικές φιλοδοξίες και η μοίρα την έφερε στο πλευρό του προέδρου της Αμερικής, η εμπλοκή της Ρούσβελτ με τα πολιτικά και διπλωματικά τεκταινόμενα παραήταν θερμή και εκτεταμένη.
Ανιψιά του άλλου αμερικανού προέδρου, Θίοντορ Ρούσβελτ, η Ελεονόρα θα παντρευόταν τον μακρινό ξάδελφό της Φράνκλιν, ο οποίος θα γινόταν κι αυτός με τη σειρά του «πλανητάρχης». Αντί να μείνει ωστόσο στη σκιά του, βάλθηκε να αλλάξει το περιεχόμενο του ρόλου της «πρώτης κυρίας» με τη μαχητικότητα και τον έμφυτο ανθρωπισμό της.
Πάλεψε με όλες της τις δυνάμεις για κοινωνική δικαιοσύνη, μίλησε ανοιχτά για τις φυλετικές προκαταλήψεις, εργάστηκε πυρετωδώς για να βρει η γυναίκα τη θέση της στην κοινωνία και συντόνισε τον αγώνα της με κάθε κίνημα που αποζητούσε ένα καλύτερο αύριο.
Και μετά την προεδρική θητεία του Φράνκλιν, η ίδια θα υπηρετούσε το έργο ζωής της, τα ανθρώπινα δικαιώματα, από το γόητρο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ως αντιπρόσωπος της Αμερικής και πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Δημόσιο πρόσωπο, αρθρογράφος και συγγραφέας, η πολυσχιδής Ελεονόρα Ρούσβελτ θα διάλεγε ωστόσο έναν μόνο χαρακτηρισμό για την πολιτική της δράση: φιλάνθρωπος…
Πρώτα χρόνια
Η Ελεονόρα Ρούσβελτ γεννιέται ως Anna Eleanor Roosevelt στις 11 Οκτωβρίου 1884 στη Νέα Υόρκη, μέσα στην περίφημη και ευκατάστατη οικογένεια των Ρούσβελτ. Η ανιψιά του περίφημου αμερικανού προέδρου Θίοντορ Ρούσβελτ θα γνωρίσει το τραγικό πρόσωπο της γονεϊκής απώλειας από νεαρή ηλικία: το 1892 χάνει τη μητέρα της και δύο μόλις χρόνια αργότερα και τον πατέρα της, με την ίδια να είναι μόλις 10 ετών (και λίγο αργότερα πεθαίνει και ο αδερφός της).
Η συνεσταλμένη Ελεονόρα στέλνεται στην εφηβεία της εσώκλειστη σε ιδιωτικό σχολείο της Αγγλίας, μια απαιτητική εμπειρία που θα τη βοηθήσει να βγει από το καβούκι της. Εκεί θα έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με τις φεμινιστικές ιδέες που δονούσαν την Ευρώπη, αποφασίζοντας να αφιερωθεί στον αγώνα για την αλλαγή του ρόλου της γυναίκας…
Γάμος και οικογένεια
Στις 17 Μαρτίου 1905, η Ελεονόρα παντρεύεται τον μακρινό της ξάδελφο Φράνκλιν Ρούσβελτ, παρά τη σθεναρή αντίθεση της μέλλουσας πεθεράς της! Το ζευγάρι γνωρίζεται, ερωτεύεται παράφορα και διατηρεί κρυφό ερωτικό δεσμό στην αρχή, αρραβωνιάζονται ωστόσο το 1903. Μαζί αποκτούν 6 παιδιά (ένα κορίτσι και 5 αγόρια, το ένα πέθανε ωστόσο σε νηπιακή ηλικία), με την Ελεονόρα να αφιερώνεται ολόψυχα στην ανατροφή τους.
Παρά το πολυάσχολο πρόγραμμα του νοικοκυριού και την περίφημη απιστία του συζύγου της το 1918, η ίδια βρίσκει χρόνο να ασχοληθεί με δημόσια θέματα, κάτι που φαίνεται να αποτελεί για την ίδια ανακούφιση από τα προσωπικά της προβλήματα. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μάλιστα συμμετείχε εθελοντικά στον αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό…
«Πρώτη κυρία» της Αμερικής
Με την πολιτική καριέρα του συζύγου της να δοκιμάζεται το 1921, όταν ο Φράνκλιν υπέφερε από πολιομυελίτιδα και έμεινε μερικώς παράλυτος, ήταν ώρα για την Ελεονόρα να βγει μπροστά και να τον συνδράμει. Αφού τον έπεισε να παραμείνει στην πολιτική σκηνή, κάνει τα πάντα για να του προσδώσει τη δημόσια εικόνα που χρειαζόταν ένας πολιτικός με μεγάλες φιλοδοξίες, βοηθώντας τον να εγκαθιδρυθεί στη συνείδηση του κόσμου ως το μέλλον της Αμερικής. Δίνει ομιλίες για λογαριασμό του και καταφέρνει να εκλεγεί ο σύζυγός της κυβερνήτης της Νέας Υόρκης!
Παράλληλα μάχεται για μια σειρά από κοινωνικές διεκδικήσεις, εμφανιζόμενη στον Τύπο και το ραδιόφωνο, εκφωνώντας πύρινους λόγους για την εγκαθίδρυση της 48ωρης εβδομαδιαίας εργασίας, την καθιέρωση κατώτατου μισθού και την κατάργηση της παιδικής εργασίας. Σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’20, η ίδια γίνεται αναπόσπαστο μέλος των Δημοκρατικών της Νέας Υόρκης, συγκεντρώνοντας την ψήφο των γυναικών για λογαριασμό του συζύγου της.
Παρενθετικά, στη δεκαετία του ’30 η Ελεονόρα αναπτύσσει στενή σχέση με τη δημοσιογράφο του Associated Press, Lorena Hickoc, την οποία και ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα. Της γράφει καθημερινά ερωτικές επιστολές 10-15 σελίδων εξομολογώντας το πάθος της για κείνη. Αν η σχέση ήταν ερωτική ή πλατωνική, έχει γίνει αντικείμενο σφοδρής διαμάχης στα χρόνια που ακολούθησαν. Το μόνο σίγουρο, ότι η Hickok παραιτήθηκε από τη θέση της ως ρεπόρτερ για να είναι κοντά στη Ρούσβελτ, η οποία κανόνισε να την έχει πάντα δίπλα της.
Όταν ο σύζυγός της έγινε πράγματι πρόεδρος των ΗΠΑ τον Μάρτιο του 1933, η Ελεονόρα βάζει σκοπό να αλλάξει δραστικά τον ρόλο της «πρώτης κυρίας». Έχει άλλωστε όλο τον χρόνο να το κάνει, καθώς είναι η μακροβιότερη «πρώτη κυρία» των ΗΠΑ, στις 4 θητείες που μέτρησε ο Φράνκλιν στο τιμόνι της χώρας (1933-1945)! Αποφασισμένη να μη μείνει στη σκιά του και να ασχολείται απλώς με εσωτερικά θέματα ήσσονος σημασίας, έδειξε στον πλανήτη ότι η σύζυγος του αμερικανού προέδρου μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κομμάτι της πολιτικής.
Δίνει 348 συνεντεύξεις Τύπου στα 12 χρόνια της θητείας του Φράνκλιν στην προεδρία (γεγονός ανήκουστο για «πρώτη κυρία»!) και μιλά ανοιχτά για μια σειρά από «καυτά» θέματα της εποχής, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον ρόλο του παιδιού στην κοινωνία και φυσικά το «γυναικείο ζήτημα», γινόμενη μια από τις πιο ενεργές μορφές της γυναικείας χειραφέτησης. Διατηρεί ακόμα και στήλη σε εφημερίδα («My Day») για να έχει παρουσία στον καθημερινό δημόσιο λόγο, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που διαφώνησε ανοιχτά με την πολιτικού του συζύγου της!
Οι προσπάθειές της επικεντρώνονται κατόπιν στην ανακούφιση των φτωχών της χώρας, δουλεύοντας πυρετωδώς για την κοινωνική ευαισθητοποίηση του μέσου Αμερικανού. Ορθώνει το ανάστημά της ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις που στρέφονται κατά των Αφρο-Αμερικανών, των Ασιατο-Αμερικανών και των προσφύγων του πολέμου, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου περιοδεύει στην Ευρώπη για να επισκεφτεί τα αμερικανικά στρατεύματα και να τονώσει το ηθικό τους.
Ο ενεργός της ρόλος στα πολιτικά και κοινωνικά τεκταινόμενα και η ακτιβιστική της δράση θα της φέρουν ωστόσο και πολυάριθμες κριτικές, κυρίως από ανθρώπους που ήθελαν την «πρώτη κυρία» (μια γυναίκα δηλαδή!) χωρίς φωνή και στο περιθώριο: της προσκολλάται το παρατσούκλι «η πιο αμφιλεγόμενη πρώτη κυρία της αμερικανικής ιστορίας». Είναι άλλωστε η εποχή που λίγες γυναίκες κάνουν καριέρα, με την Ελεονόρα να αποτελεί «αγκάθι» για τη φαλλοκρατική κοινωνία. Για όλους τους υπόλοιπους βέβαια και για την Ιστορία, η Ελεονόρα Ρούσβελτ ήταν μια από τις πρωτεργάτριες του φεμινιστικού κινήματος και του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, υπερασπιζόμενη πάντα όσους βάλλονταν από την οικονομική εξαθλίωση και τις κοινωνικές διακρίσεις.
Ο αγώνας της για τη δικαιότερη κατανομή των ανακουφιστικών πολιτειακών μέτρων προς τις ευπαθείς ομάδες θα την έκανε σημαντική φυσιογνωμία του αφρο-αμερικανικού κινήματος, με την ίδια να κόβει κάθε δεσμό με τα παλιά: ήταν η πρώτη που κάλεσε επισήμως εκατοντάδες Αφρο-Αμερικανούς στον Λευκό Οίκο, σηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων στους κόλπους του Δημοκρατικού Κόμματος!
Της πιστώνεται επίσης ότι ήταν από τα πρώτα δημόσια πρόσωπα που τόλμησε να μιλήσει ανοιχτά και να στρέψει την προσοχή του κόσμου σε πιεστικά κοινωνικά προβλήματα, μέσω του δημόσιου λόγου της και της συχνότατης παρουσίας της στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Για τον ρόλο της μάλιστα στον αγώνα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο κατοπινός πρόεδρος Τρούμαν θα την αποκαλέσει «πρώτη κυρία του κόσμου»…
Η ζωή μετά τον Λευκό Οίκο
Όταν ο Φράνκλιν Ρούσβελτ εγκατέλειψε τα εγκόσμια στις 12 Απριλίου 1945, η ίδια δήλωσε ότι δεν επιθυμεί πλέον να συνεχίσει τη δημόσια παρουσία της: «Η ιστορία αυτή τελείωσε», ισχυρίστηκε περίφημα σε συνέντευξή της.
Ωστόσο, το ακριβώς αντίθετο θα συνέβαινε! Η Ελεονόρα θα πιέσει φορτικά και σε κάθε περίσταση τους αξιωματούχους της Αμερικής για να προσχωρήσουν οι ΗΠΑ στον ΟΗΕ, ενώ από το 1945-1953 η ίδια θα υπηρετήσει ως αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, φτάνοντας ακόμα και στη θέση του προέδρου της Επιτροπής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του οργανισμού!
Ως μέλος της επιτροπής, έβαλε τη σφραγίδα της στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ (Δεκέμβριος 1948), προσπάθεια που λογίζεται το μεγαλύτερό της επίτευγμα.
Εκτός πολιτικού κόσμου, η Ελεονόρα συγγράφει μπόλικα βιβλία για τη ζωή και τις εμπειρίες της, όπως τα «This Is My Story» (1937), «This I Remember» (1949), «On My Own» (1958) και την «Αυτοβιογραφία» της το 1961.
Τη χρονιά που κυκλοφόρησε μάλιστα η αυτοβιογραφία της (1961) θα επιστρέψει στον δημόσιο βίο, με τον πρόεδρο Κένεντι να την κάνει και πάλι αντιπρόσωπο των ΗΠΑ στα Ηνωμένη Έθνη. Ο ΟΗΕ θα αναγνωρίσει τις μακροχρόνιες προσπάθειές της για τη γυναικεία χειραφέτηση κάνοντάς τη πρόεδρο της Επιτροπής για τη Θέση της Γυναίκας…
Θάνατος και κληρονομιά
Η Ελεονόρα Ρούσβελτ πεθαίνει από καρκίνο στις 7 Νοεμβρίου 1962, σε ηλικία 78 ετών. Η επαναστατική και ασίγαστη «πρώτη κυρία» θα έδειχνε τον δρόμο σε όλες τις επόμενες ενοίκους του Λευκού Οίκου: αντί να μένουν στη σκιά του συζύγου τους, μπορούσαν πλέον να χρησιμοποιήσουν τις διασυνδέσεις που η θέση δικαιολογούσε και να βγουν μπροστά για τα θέματα που άξιζε να παλέψουν.
Αντισυμβατική και μαχητική, η δράση της δεν θα έμενε στο απυρόβλητο της κριτικής, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε σημαίνον δημόσιο πρόσωπο, ένα πράγμα ωστόσο δεν έχει αμφισβητηθεί ποτέ: η βαθύτατη αγάπη που έτρεφε για τον συνάνθρωπο, την οποία βάλθηκε να αποδείξει με τη συνεπή και ακούραστη ανθρωπιστική της δράση.
Η μεγάλη φιλάνθρωπος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην πάλη για κοινωνική και πολιτική αλλαγή…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
