Ένα από τα πρόσωπα-σταθμός του Μεσαίωνα, ο αιμοσταγής κατακτητής θα έμενε γνωστός στην Ιστορία ως ο αμείλικτος και αδίστακτος εισβολέας που έκανε τον πόλεμο σκοπό της ζωής του.
Παρά την καλλιτεχνική του ευαισθησία και την περίφημη στα πέρατα της αυτοκρατορίας του γενναιοδωρία που τον διέπνεε, ο Ταμερλάνος κινούσε τα πιόνια της Κεντρικής Ασίας με σιδερένια πυγμή. Κι ενώ ως το 1370 το μεγαλύτερο μέρος της Εγγύς Ανατολής δεν ήξερε καν ποιος ήταν ο μογγόλος στρατηλάτης, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το όνομά του θα γινόταν διαβόητο σε όλους.
Από ήρωας του Ισλάμ μέχρι αιμοδιψής και ανηλεής ηγέτης, ο Ταμερλάνος ήταν αναμφίβολα μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Η ισλαμικής κουλτούρας μογγολική αυτοκρατορία που ίδρυσε θα ήταν μια από τις μεγαλύτερες που θα γνώριζε ποτέ ο κόσμος, με τον μεθυσμένο για εξουσία και αίμα ανελέητο τύραννο να επιδίδεται σε φρικαλεότητες που σπάνια έχουν όμοιό τους στην ανθρώπινη ιστορία: αφού λεηλάτησε Βαγδάτη και Δαμασκό σφαγιάζοντας τους αμάχους, αφάνισε τους 70.000 κατοίκους του Ισπαχάν, ενώ στο Δελχί η φρίκη που προκάλεσε ήταν τέτοια που τον έκανε να αναφωνήσει: «Εγώ δεν το ήθελα αυτό!».
Ο απόλυτος μονάρχης της Αυτοκρατορίας των Τιμουριδών από το 1370-1405 έβαλε σκοπό να αποκαταστήσει τη μογγολική αυτοκρατορία του Τζένγκις Χαν και τα κατάφερε…
Πρώτα χρόνια
Ο Ταμερλάνος γεννιέται από το 1333-1336 (οι πηγές ποικίλουν) στην περιοχή του σημερινού Ουζμπεκιστάν, με την καταγωγή του να έλκει από τον ίδιο τον Τζένγκις Χαν, ή έτσι τουλάχιστον ήθελε ο θρύλος της φυλής του. Ο πατέρας του ήταν ο αρχηγός της εκτουρκισμένης μογγολικής φυλής της Κεντρικής Ασίας, ενώ για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι τίποτα γνωστό, ξέρουμε ωστόσο ότι σε ηλικία 24 ετών αναλαμβάνει τα ηνία της εξισλαμισμένης φυλής, ενώ μέσα σε λίγα χρόνια θα γινόταν ο τρομακτικός στρατηλάτης της μογγολικής επιδρομής.
Ψηλός, βλοσυρός και ιδιαίτερα δυνατός, ο Ταμερλάνος γεννιέται με σωματική δυσπλασία στο δεξί του πόδι που θα τον αφήσει κουτσό, απ’ όπου πηγάζει και το όνομα που έμεινε γνωστός: το «Ταμερλάνος» προέρχεται από τη συνένωση του «Τιμούρ Λανγκ», που σημαίνει «Τιμούρ ο Χωλός», παρωνύμιο που του δόθηκε λόγω της αναπηρίας που τον έκανε να κουτσαίνει εμφανώς. Παρά το σωματικό μειονέκτημα, ο Ταμερλάνος ήταν ιππέας ξακουστός και ακόμη πιο περίφημος πολεμιστής, με τη μοίρα να του επιφυλάσσει και τη θέση του μεγάλου κατακτητή: οι άντρες του τον παρομοίαζαν με λιοντάρι, τόσο για τη γενναιότητα όσο και την αιμοβορία του!
Ο Ταμερλάνος επιλέγει την αρχαία πόλη της Σαμαρκάνδης ως πρωτεύουσα του βασιλείου του. Εκεί χτίζει μεγαλοπρεπές παλάτι, στο οποίο και ζει μέσα στην απόλυτη πολυτέλεια.
Κατακτητής της Περσίας
Αφού απόλαυσε για καιρό τις τιμές που του άρμοζαν ως ηγεμόνας πλέον των εξισλαμισμένων μογγολικών νομαδικών φυλών της Κεντρικής Ασίας, τις οποίες κατέκτησε εύκολα ως το 1370, ο Ταμερλάνος, αφού στέφθηκε επισήμως βασιλιάς της χώρας του, άρχισε να ονειρεύεται την αποκατάσταση των εδαφών της Μογγολικής Αυτοκρατορίας του προγόνου του Τζένγκις Χαν. Οι αμέτρητες στρατιωτικές του επιτυχίες διόγκωσαν τη φήμη του ως αήττητου πολεμιστή, αποφάσισε λοιπόν να επεκτείνει το όραμά του και να κυριεύσει όλο τον κόσμο: «Όπως υπάρχει μόνο ένας θεός στους ουρανούς», έλεγε περίφημα, «πρέπει να υπάρχει μόνο ένας ηγεμόνας στη γη».
Συγκέντρωσε λοιπόν έναν πολυάριθμο στρατό από κάθε γωνιά των μογγολικών εδαφών που είχε εν τω μεταξύ κατακτήσει και άρχισε να προετοιμάζει με κάθε λεπτομέρεια την εκστρατεία του. Πρώτος σταθμός, η Περσία: ως επικεφαλής ενός ετοιμοπόλεμου στρατεύματος, μετρά μια σειρά από καθοριστικές νίκες ενάντια στον περσικό στρατό και αναγκάζει τον πέρση μονάρχη να εγκαταλείψει την τότε πρωτεύουσα του κράτους, Ισπαχάν (Ασπάδανα).
Παρά το γεγονός ότι διαπραγματεύτηκε την άνευ όρων παράδοση της πόλης, έδειξε τη σκοτεινή πλευρά του χαρακτήρα του: διέταξε τη λεηλασία του Ισπαχάν και τη θανάτωση όλων των κατοίκων, ανδρών, γυναικών και παιδιών. Ο αριθμός των δολοφονημένων δεν είναι γνωστός, υπολογίζεται πάντως σε 70.000 ψυχές. Η σφαγή του Ισπαχάν έθεσε τέλος στην εικόνα του Ταμερλάνου ως απελευθερωτή.
Μέσα σε λίγο καιρό, μέχρι το 1387, όλες οι επικράτειες που ανήκαν στην Περσική Αυτοκρατορία, από τον Τίγρη ως τον Ευφράτη, προσαρτήθηκαν στον τουρκο-μογγόλο κατακτητή. Ο Ταμερλάνος γιορτάζει τις νίκες του με διαβόητα γλεντοκόπια που διαρκούν εβδομάδες…
Κατακτητής της Κασπίας και της Ινδίας
Αφού αποκατέστησε την τάξη στις νέες περιοχές του βασιλείου του, σειρά είχαν μετά τα εδάφη της νότιας Ρωσίας και τα ταταρικά φύλα που ζούσαν εκεί. Ο Ταμερλάνος, βαδίζοντας κατά μήκος του Ευφράτη το 1392, μετρά πάλι μια σειρά από πολεμικούς θριάμβους κατά των ηγεμόνων της περιοχής μεταξύ Κασπίας και Μαύρης Θάλασσας, τους οποίους υποδουλώνει σχετικά εύκολα. Κυνηγώντας λυσσαλέα όσους επιβίωσαν από τις εχθροπραξίες, ο κατακτητής οδηγεί τα στρατεύματά του στις πόλεις της λεγόμενης Χρυσής Ορδής (Μολδαβία, νότια Ουκρανία, Καζακστάν κ.λπ.), τις οποίες λεηλατεί και καίει.
Ο πενταετής πόλεμος (1393-1396) που εγκαινίασε ο Ταμερλάνος στην περιοχή θα φανέρωνε σε ολόκληρο τον κόσμο το νέο του πρόσωπο: αυτό ενός αιμοδιψούς τυράννου που αντιμετώπισε με υπέρμετρη βία εκείνους που τον προκάλεσαν, σπέρνοντας στο διάβα του ανείπωτο τρόμο. Άφηνε πίσω του καμένη γη, λεηλατημένες πόλεις και φρικαλεότητες που οι χρονικογράφοι περιέγραφαν με νοσηρή ευχαρίστηση.
Δεν συνέχισε ωστόσο την προέλασή του στην αχανή χώρα, παρά το γεγονός ότι ο δρόμος για το Δουκάτο της Μόσχας ήταν ορθάνοιχτος, αλλά στράφηκε σε μια στρατηγική κίνηση προς την Ινδία.
Εγκαταλείπει λοιπόν το όραμα των ρωσικών κτήσεων και στρέφεται, γύρω στο 1398, στην Ινδία, ακολουθώντας κατά μήκος τον Ινδό Ποταμό. Πολύ σύντομα ο στρατός του στεκόταν μπροστά από τις πύλες του Δελχί, παρά τη δύσκολη ινδική εκστρατεία που τον ανάγκασε να σφαγιάσει τους 100.000 αιχμαλώτους που είχε στην κατοχή του, και έπειτα από μια αιματοβαμμένη εισβολή η πόλη παραδίδεται άνευ όρων, με τον Ταμερλάνο να σφαγιάζει ωστόσο παραδειγματικά όλους τους κατοίκους και να χτίζει «πυραμίδες» με τα κρανία τους, τακτική που θα γενικεύσει έκτοτε για να προκαλεί πανικό στους πολιορκημένους των εκστρατειών του. Οι άλλες πόλεις της Βόρειας Ινδίας πέφτουν κατόπιν στα χέρια του, με την εξουσία του Ταμερλάνου να εγκαθιδρύεται στο βόρειο τμήμα της χώρας…
Κατακτητής της Τουρκίας και της Βαγδάτης
Ο σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Βαγιαζίτ Α’ έμοιαζε αποφασισμένος να σταματήσει την ξέφρενη κατακτητική πορεία του Ταμερλάνου, ενώνοντας τις δυνάμεις του με τον ηγεμόνα της Αιγύπτου. Οι φήμες φτάνουν στα αυτιά του μογγόλου αυτοκράτορα, ο οποίος εγκαταλείπει την Ινδία για να βαδίσει με τον στρατό του καταπάνω στον σουλτάνο, περίφημος στρατηλάτης και ο ίδιος, ο οποίος μάλιστα είχε κερδίσει το ψευδώνυμο «Κεραυνός» από την ταχύτητα που κινούταν στη μάχη.
Ο Ταμερλάνος, αφού κατέλαβε τη Γεωργία, εισέβαλε στα οθωμανικά εδάφη, ονειρευόμενος την κατάκτηση της χερσονήσου της Ανατολίας και της Συρίας, σπέρνοντας και πάλι όλεθρο και καταστροφή. Ο απάνθρωπος στις μεθόδους του και αδίστακτος Ταμερλάνος βαδίζει κατά της Βαγδάτης και της Δαμασκού (1401) και αφού καταλαμβάνει τις πόλεις εξοντώνει χιλιάδες αμάχους (περίπου 20.000 στη Βαγδάτη).
Ο τουρκικός στρατός έχει εν τω μεταξύ παραταχθεί στη Μικρά Ασία για να τον αντιμετωπίσει και στη φοβερή μάχη που γίνεται έξω από την Άγκυρα (1402) ο Ταμερλάνος κατατροπώνει τον εχθρό: διαλύει τον στρατό του και πιάνει αιχμάλωτο τον σουλτάνο, τον οποίο τοποθετεί μέσα σε σιδερένιο κλουβί και επιδεικνύει στον νικηφόρο στρατό του.
Στην κατοπινή εκστρατεία του στα οθωμανικά εδάφη της Μικράς Ασίας, η οποία έφτασε μέχρι και τη Σμύρνη, με τον στρατό να βαδίζει από πόλη σε πόλη, ο φυλακισμένος σουλτάνος περιφέρεται ως τρόπαιο και παρουσιάζεται μπροστά στον τρομοκρατημένο λαό. Πόσο καιρό παρέμεινε ο έκπτωτος τούρκος μονάρχης στο κλουβί δεν είναι γνωστό, η ταπεινωτική τιμωρία του πρέπει ωστόσο να κράτησε για το μεγαλύτερο μέρος της κατάληψης των οθωμανικών επικρατειών…
Θάνατος και κληρονομιά
Οι κατακτήσεις του Ταμερλάνου αγκάλιαζαν πλέον ένα μεγάλο μέρος της Ασίας, με την αυτοκρατορία του να συγκρίνεται σε μέγεθος με την αντίστοιχη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο ίδιος αποσύρθηκε στο παλάτι του στη Σαμαρκάνδη και για μπόλικες βδομάδες επιδόθηκε σε πανηγυρικές εκδηλώσεις και φαγοπότια.
Το ασίγαστο του πολεμιστή έβραζε ωστόσο μέσα του και τον ωθούσε να ξαναβγεί στη μάχη. Βάζει λοιπόν στο μάτι την Κινεζική Αυτοκρατορία και αποφασίζει να την κυριεύσει. Συγκεντρώνει μεγαλειώδη στρατό 200.000 αντρών και ξεκινά από τη Σαμαρκάνδη με κατεύθυνση την Κίνα.
Δεν είχε αρχίσει ωστόσο καλά καλά τη νέα του εκστρατεία όταν τον Φεβρουάριο του 1405 πέφτει άρρωστος και πεθαίνει. Το σώμα του ενταφιάζεται σε ένα εντυπωσιακό μαυσωλείο, που ακόμη και σήμερα δεσπόζει στη Σαμαρκάνδη. Στο άκουσμα του θανάτου του, ο στρατός του πανικοβάλλεται και διαλύεται, με οποιαδήποτε σκέψη για εισβολή στην Κίνα να ματαιώνεται άρον-άρον.
Ένας από τους μεγαλύτερους κατακτητές του Μεσαίωνα δεν ήταν πια στη ζωή: ο δαιμόνιος στρατηλάτης και μεγαλοφυΐα στη στρατιωτική τακτική άφησε κληρονομιά μια τεράστια αυτοκρατορία, η οποία ωστόσο χωρίς τον στυγερό Ταμερλάνο στο τιμόνι σύντομα θα διασκορπιζόταν σε κομμάτια.
Ο ανηλεής κατακτητής που έκαιγε και λεηλατούσε πόλεις σφαγιάζοντας τους κατοίκους και χτίζοντας πυραμίδες με τα κρανία τους είχε βέβαια και μια άλλη πλευρά: πέρα από ιδιαίτερα γενναιόδωρος άνθρωπος με τους άνδρες του, ενθάρρυνε τις καλές τέχνες, τη λογοτεχνία και την ανάπτυξη των επιστημών, με τον ίδιο να ασχολείται παθιασμένα με την αστρονομία. Επίσης, έριξε βάρος στην αγροτική παραγωγή, την οποία προσπάθησε να διευκολύνει με κολοσσιαία έργα για την εποχή, όπως το εκτεταμένο αρδευτικό δίκτυο που κατασκεύασε στις επαρχίες της αυτοκρατορίας του.
Η Δυναστεία των Τιμουριδών, όπως έμεινε γνωστή η αυτοκρατορία του Ταμερλάνου, θα ήταν ωστόσο βραχύβια: λίγο πριν από τον θάνατό του, διαμοίρασε τα αχανή εδάφη στους γιους του, με το μέλλον της αυτοκρατορίας να υπονομεύεται καθοριστικά…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
